Ψευδής συσχετισμός ονομάτων χωρών με τα αρχαία ελληνικά

Σε κείμενο που κυκλοφορεί σε διάφορα ιστολόγια και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ο συγγραφέας (παρ-)ετυμολογεί ονόματα χωρών και τόπων ανάγοντάς τα όλα στα αρχαία ελληνικά. Ωστόσο οι ισχυρισμοί του εν λόγω κειμένου συνιστούν παραπληροφόρηση.

Παραδείγματα:  lamiafm1, xalkidikipolitiki.gr

Θα μπορούσε ίσως κάποιος να υποθέσει ότι πρόθεση του συγγραφέα ήταν κάποιου είδους παιγνιώδης ετυμολογία (ετυμολογικές ερμηνείες που «οφείλονται σε παιγνιώδη ή σατιρική διάθεση όπως αστεϊσμοί, ειρωνικοί υπαινιγμοί κ.λπ.) αλλά το ύφος της γραφής δεν φαίνεται να συνηγορεί σε κάτι τέτοιο. Αντ΄ αυτού παρατηρούμε μια προσπάθεια του συγγραφέα να συνδέσει, παρετυμολογώντας, διάφορες λέξεις ξένης προέλευσης, με λέξεις της Αρχαίας Ελληνικής.

Τι ισχύει

Η ετυμολογία των λέξεων

Στο πλαίσιο πλήρους ανάλυσης του υπό εξέταση κειμένου θα εξετάσουμε τη κάθε παράγραφο ξεχωριστά παραθέτοντας τις αναφορές των πιο γνωστών λεξικών για την ονομασία της κάθε χώρας.

Λέγεσαι Αμερική αλλά δεν λέγεσαι Αμερική, καθ ότι ο Αμέρικο Βεσπούτσι ήταν βαφτισμένος Όμηρος. Μικρόν τον φώναζαν Ομέρικο και παραποιήθηκε σε Αμέρικο.

Σύμφωνα με το Ετυμολογικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας του καθηγητή Μπαμπινιώτη η ονομασία Αμερική προέρχεται από το όνομα του Ιταλού εξερευνητή Αμέρικο Βεσπούτσι.

Ο Αμέρικο δεν είχε δεύτερο όνομα και δεν τον φώναζαν Ομέρικο όπως αναφέρει ο ισχυρισμός. Το πλήρες όνομα του ήταν Amerigo Vespucci (ή Alberigo Vespucci) ή Américo Vespucio στα Ισπανικά, ή Americus Vespucius στα Λατινικά, ή Américo Vespúcio στα Πορτογαλικά. To όνομα Amerigo είναι μια πρώιμη εκδοχή του Enrico, που συνδέεται με το γερμανικό όνομα Emmerich και το Amalric-Amalaric.

Η πρώτη γνωστή χρήση του ονόματος America χρονολογείται στις 25 Απριλίου 1507. Ο μεγάλος παγκόσμιος χάρτης του Μάρτιν Βαλντζεεμύλλερ, είναι ο παλαιότερος χάρτης στον οποίο αναγράφεται η λέξη Αμερική, αν και η ονομασία αναφέρεται μόνο στη Νότια Αμερική. Στις σημειώσεις του υποθέτει ότι η ονομασία αποτελεί τη λατινική εκδοχή του μικρού ονόματος του Αμερίγκο Βεσπούτσι, επειδή ο Βεσπούτσι είχε ανακαλύψει και χαρτογραφήσει τη Νότια Αμερική την περίοδο 1500-1502.

Αυτό σημαίνει ότι ο Βαλντζεεμύλλερ δεν ήταν σίγουρος και προσπαθούσε να δώσει μια εξήγηση για την ονομασία που είχε δει σε άλλους χάρτες, πιθανότατα σε εκείνους του Καμπότ [πηγή: Το βιβλίο της ολικής άγνοιας, Τζον Λόϋντ & Τζον Μιτσινσον]

Επιπρόσθετες πηγές λεξικών εδώ, εδώ και εδώ.

Η συμπαθέστατη Γερμανία. Αυτοί αυτοαποκαλούνται Deutschland. Το πρώτο συνθετικό είναι το Deus δηλαδή Δίας, και το δεύτερο είναι land από την λέξη λας= πέτρα από όπου και το λατομείο. Τουτέστιν η Γερμανία είναι η χώρα του Δία.

Σύμφωνα με το Ετυμολογικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας του καθηγητή Μπαμπινιώτη η ονομασία Γερμανία έχει την εξής ετυμολογία:

Η Ελληνική λέξη Γερμανία επομένως, προέρχεται από την Λατινική Germania, που πρωτοχρησιμοποιήθηκε από τον Ιούλιο Καίσαρα για τους ανθρώπους ανατολικά του Ρήνου. Ο γερμανικός όρος Deutschland, αρχικά ως diutisciu land («η Γερμανική γη») αντλείται από την λέξη deutsch, και η οποία προέρχεται από την λέξη diutisc, που σημαίνει «αυτός που αρμόζει στο λαό» στα παλαιογερμανικά. Αρχικά χρησιμοποιήθηκε για να αποσαφηνιστεί η γλώσσα των απλών ανθρώπων από τα Λατινικά.

Αυτό με την σειρά του προέρχεται από την Πρωτογερμανική λέξη þiudiskaz, που σημαίνει «λαϊκός» (δείτε επίσης την Λατινοποιημένη μορφή Theodiscus), που προέρχεται από την λέξη þeudō, που κατάγεται από την πρωτοϊνδοευρωπαϊκή λέξη tewtéh, που σημαίνει «άνθρωποι». Ακόμη, από την λέξη αυτή προέρχεται η λέξη «Τεύτονες»

Το Deutschland συνεπώς προέρχεται από τους Τεύτονες και δεν έχει καμία σχέση με τον Δία όπως ισχυρίζεται το άρθρο. 

Επιπρόσθετες πηγές λεξικών εδώ και εδώ.

Η φιλτάτη Αγγλία, εκείνο το British που προέρχεται από την λέξη Βρυτός δηλαδή παρθένος, ήταν η Αγγλία η χώρα με τις πολλές παρθένες. Από αυτού βγαίνει και το Αγγλικό virgin από όπου και η πολιτεία της Αμερικής Virginia προς τιμήν της Βασίλισσας που ήταν παρθένος.

Καταρχήν πρέπει να αναφέρουμε ότι η λέξη Βρυτός σημαίνει μπύρα: 

βρῦτος: ὁ (Σοφ. Ἀποσπ. 533), βρῦτον, τό (Ἀθήν. 447C), ἀλλαχοῦ τὸ γένος εἶναι ἀμφίβολον· εἶδος ποτοῦ λαμβανομένου ἐκ ζυμώσεως κριθῆς· εἶδος ζύθου, Ἀρχίλ., Ἑκατ., Ἑλλάνικ. κ. ἄλλ., παρ᾿ Ἀθην., ἔνθ᾿ ἀνωτ.· πρβλ. βρύζω. (Liddell-Scott).

Αντίστοιχα η ετυμολογία της λέξης Αγγλία < μεσαιωνική ελληνική Ἀγγλία < υστερολατινική Anglia < Angli < Anglus < πρωτογερμανική *angulō / *angô (αγκίστρι) < πρωτοϊνδοευρωπαϊκή *h₂énk-ō < *h₂enk- (καμπή, καμπύλη, λύγισμα).

Ιταλία, είναι ‘’εις άλω’’, εις την θάλασσαν, πιστεύω πως έχετε δεί πως μπαίνει η Ιταλία ορμητικά μέσα στην Μεσόγειο.

Η προέλευση της λέξης «Ιταλία» είναι αβέβαιη. Σύμφωνα με το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας κάποιοι λένε ότι παράγεται από τον λατινικό όρο «Vitalia», από το ουσιαστικό «vitulus», που σημαίνει μοσχάρι.

Ιταλός=ταύρος αναφέρει και το λεξικό Liddell Scott.

Σύμφωνα με το διαδικτυακό ετυμολογικό λεξικό etymonline.com το όνομα είναι αγνώστου προέλευσης. Η παραδοσιακή εξήγηση θέλει το όνομα να προέρχεται από το όνομα της αρχαίας φυλής Vitali, που ήταν εγκατεστημένη στην Καλαβρία, όνομα το οποίο ίσως συνδέεται με το λατινικό vitulus (μοσχάρι). Το όνομα της χώρας ενδέχεται να προέρχεται άμεσα από τη λέξη vitulus, και να σήμαινε αρχικά «χώρα των μοσχαριών». Ενδέχεται επίσης να προέρχεται από μια ιλλυρική λέξη ή από το μυθικό ήρωα Italus (ελληνικά Ιταλός).

Ισπανία. Οι ίδιοι λένε την πατρίδα τους Espana , και σωστά την αποκαλούν έτσι αφού η χώρα λόγω των πολλών βροχών έχει πολλά δάση και ήταν αφιερωμένη στον κακόμορφο Έλληνα θεό των δασών Πάνα. Εις τον Πάνα λοιπόν.

Η λέξη “Ισπανία“, σύμφωνα με το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, παράγεται από τον λατινικό όρο «Hispania», που δεν είναι εξακριβωμένος.

Σύμφωνα με το wiktionary.org Ισπανία < αρχαία ελληνική Ἱσπανία < φοινικική i-shapan (η χώρα των μυγαλών – ένα τρωκτικό της αφρικανικής ηπείρου, παρόμοιο με τον ύρακα των βράχων.

(Δείτε επίσης και το λεξικό etymonline.com )

Αίγυπτος, είναι χαρακτηρισμένη έτσι επειδή βρίσκεται υπτίως του Αιγαίου. Εκεί θα βάλουμε έναν τοποτηρητή μιάς και θα ελέγχουμε και την διώρυγα του Διός. Οι Άραβες διαβάζουν από δεξιά προς αριστερά και το SUEZ διαβάζεται ως ΖΕΥΣ.

Σύμφωνα με το Ετυμολογικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας του καθηγητή Μπαμπινιώτη η ονομασία Αίγυπτος έχει την εξής ετυμολογία:

Το ίδιο διαβάζουμε και στο λεξικό Liddell – Scott: Αἴγυπτος: ὁ, ὁ ποταμὸς Νεῖλος, Ὁδ. Δ. 477, καὶ ἀλλ., καίτοι καὶ ὁ Ἡσίοδος καλεῖ αὐτὸν Νεῖλον. 2) ὁ βασιλεὺς Αἴγυπτος, Αἰσχύλ. Ἱκ. 10, κτλ. II. ἡ Αἴγυπτος, Ὀδ. Ρ. 448, κτλ.: – Αἴγυπτόνδε = εἰς Αἴγυπτον, Ὀδ. Ρ. 426.

Το λεξικό etymonline.com αναφέρει ότι η λέξη Αίγυπτος προέρχεται από το ακκαδικό Hikuptah, που είναι από το αιγυπτιακό Ha(t)-ka-ptah «Ο ναός της ψυχής του θεού Φθα»

Επιπρόσθετη πηγή λεξικού εδώ.

Η Ινδία. Ο Δίας είχε έναν μονάκριβο αναγνωρισμένον γυιό που τον έλεγαν Ιν. Ο Ιν του Δία.

Στο όνομα της Ινδίας έχουν μεσολαβήσει τα ελληνικά. «Ινδία» ονόμασαν οι Έλληνες την περιοχή του Ινδού ποταμού. Όσο για τo όνομα του ποταμού, οι Έλληνες το πήραν από τους Πέρσες.

Αυτό αναφέρει το Ετυμολογικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας:

Λεξικό Liddell Scott

Τα ίδια διαβάζουμε και στο σχετικό λήμμα της βάσης perseus.tufts.edu:

Τα ονόματα INDUS, INDIA, αναμφίβολα προέρχονται από την σανσκριτική ονομασία του ποταμού, Sindhu(αρχικά ‘ποτάμι’),  η οποία, στον πληθυντικό, σημαίνει επίσης τους ανθρώπους που κατοικούσαν στις όχθες του. Οι γειτονικές χώρες έχουν υιοθετήσει αυτό το όνομα, με μικρές τροποποιήσεις: έτσι, το Hendu είναι η μορφή στα παλιά Περσικά, Hoddu στα Εβραϊκά (Esther, 1.1, 8.9). Η ελληνική γλώσσα χαλάρωσε τη λέξη παραλείποντας το h, ως εκ τούτου προέκυψε το Ἴνδος, Ἴνδια.

Επιπρόσθετες πηγές λεξικών εδώ και εδώ.

Λίγο πιο κεί είναι μία μεγάλη Κινεζική περιοχή που λέγεται Yunnan, δηλαδή Ιωνία.

H Γιουνάν (κινεζικά: 云南, σε μεταγραφή: yúnnán – προφέρεται περίπου ιν-ναν]) ) είναι επαρχία της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, που βρίσκεται στα πιο μακρινά νοτιοδυτικά μέρη της χώρας. Ο πρώτος χαρακτήρας σημαίνει “σύννεφο” και ο δεύτερος “νότος”.

Η λογοτεχνία της Δυναστείας των Χαν δεν κατέγραψε την ετυμολογία της, οπότε υπάρχουν κάποιες διαφορετικές εκδοχές. Οι πιο κοινές από αυτές είναι ότι σημαίνει “νότια των πολύχρωμων νεφών” ( 彩云之南 ) ή “νότια της περιοχής Γιουν (Yunling)” ( 云岭 之 南 ). Κάποιοι στη δυναστεία των Μινγκ , για παράδειγμα ο Dian Lüe ( 滇 略 ) κι ο Yunnan General Annals ( 云南 通志 ), καταγράφουν την πρώτη εικασία.

Ο σύγχρονος ιστορικός Tan Qixiang διαφωνεί με αυτή την ερμηνεία και δηλώνει ότι είναι μια επιφανειακή εξήγηση. Θεωρεί ότι είναι εντελώς λάθος η δεύτερη εικασία, επειδή το όνομα “Yunling Mountains” εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη λογοτεχνία της δυναστείας των Tang (618 – 907), ενώ το “Yunnan” εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη δυναστεία Han (202 π.Χ. – 220 μ.Χ.).

Το “Yunnan” ήταν ένα τοπικό όνομα πριν από το “Yunling Mountains”. Η σύγχρονη έρευνα δίνει περισσότερες εκδοχές. Ο You Zhong υποστηρίζει ότι “Γιουνάν” σημαίνει “νότια του βουνού (βουνό Κανγκ ) με σύννεφα”. Ο Wu Guangfan θεωρεί ότι το “Γιουνάν” μπορεί να είναι ένα όνομα από κάποια φυλή (Loloish ή Bai)

Σύμφωνα με τις παραπάνω ετυμολογικές παρατηρήσεις των ειδικών, η ονομασία της επαρχία Γιουνάν της Κίνας δεν έχει καμία σχέση με τη λέξη Ιωνία.

Για πάμε και στην Ιαπωνία που εύκολα διαβάζεται ‘’η Άπω Ιωνία’’.

Η Ιαπωνία γράφεται στα ιαπωνικά: 日本‎.  Οι Ιάπωνες ή Νιχόν-τζιν (日本人) την αποκαλούν Νιχόν (Nihon) ή Νιππόν (Nippon) και το όνομά της είναι συνδυασμός δύο ιδεογραμμάτων, που σημαίνουν ήλιος και αρχή αντίστοιχα. To όνομα της χώρας ήρθε στην Ευρώπη μέσω των Πορτογάλων ως Japao, ονομασία που προέρχεται από το αυστρονησιακό (μαλαισιανό) Japang, που με τη σειρά του προέρχεται από το νοτιοκινεζικό jih pun, νοηματικά παρόμοιο, αφού κυριολεκτικά σημαίνει “ανατολή”.

Ιαπωνία λοιπόν θα πει η “χώρα του ήλιου” κι όχι “η Άπω Ιωνία”.

Ολόκληρη η Ήπειρος Ασία πήρε το όνομά της από τον αδελφό της Εκάβης Άσιο που σκότωσε στην Τροία ο Αίας ο Τελαμώνιος .

Σύμφωνα με το Ετυμολογικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας η ονομασία Ασία έχει την εξής ετυμολογία:

Λεξικό Liddell Scott

Η πρώτη αναφορά του όρου Ασία – Aššuwa απαντά στα Χεττιτικά κείμενα όπου περιγράφει έναν συνασπισμό μικρών κρατών στην δυτική ακτή της Μικράς Ασίας που επαναστάτησε κατά των Χεττιτών γύρω στο 1430 π.Χ. Ο Χεττίτης βασιλιάς Tudhaliya νίκησε τον στρατό των εξεγερθέντων και, περιέργως, έφερε πίσω στην Χαττούσα ως λάφυρο ένα Μυκηναϊκό ξίφος (από αυτά που εκείνη την περίοδο ήταν τυπικά του ηπειρωτικού ελλαδικού χώρου) στο οποίο ενέγραψε ακκαδιστί το κατόρθωμά του.

Η προέλευση της λέξης “Ασία” είναι αβέβαιη. Υπάρχουν κυρίως δύο εκδοχές: α) από την Χεττιτική λέξη “Asu”, που σημαίνει “να βγει”, να “αναδυθεί” που παραπέμπει στην ανατολή του ήλιου. Επομένως “Ασία” σημαίνει “Ανατολική χώρα” β) από την ελληνική λέξη “Άσις“, που σημαίνει “λάσπη” και το επίθετο “Άσιος, Ασία, Άσιον” σημαίνει “λασπώδης”, άρα “Ασία Γη” σημαίνει την λασπώδη γη των ανατολικών ακτών του Αιγαίου.

Επιπρόσθετες πηγές λεξικών εδώ, εδώ και εδώ.

Και η Ευρώπη πήρε το όνομά της από την μεγαλομάτα Ευρώπη, κόρη του Αγήνορα και της Τηλεφάεσσας, εγγονής του Ποσειδώνα. Ευρώπη ηταν η κόρη του Αγηνόρα, βασιλιά της Φοινίκης, Το όνομα της ίσως σημαίνει «ανοιχτομάτα» (ευρύς +ωψ) ή προέρχεται από την ακκαδική λέξη erebu(δύω). Ήταν ένα όμορφο, νεαρό κορίτσι που μια μέρα βγήκε στην εξοχή να μαζέψει λουλούδια και εκεί συνάντησε τον Δία με την γνωστή αδυναμία στις όμορφες κοπέλες. Φυσικά, δε του πέρασε απαρατήρητη

Σύμφωνα με το Ετυμολογικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας η ονομασία Ευρώπη έχει την εξής ετυμολογία:

Το τοπωνύμιο “Εὐρώπη” είναι άγνωστης ετυμολογίας, δηλαδή δεν είναι βέβαιο αν το όνομα της κόρης του Αγήνορος και η ονομασία της ηπείρου είναι ετυμολογικώς ανεξάρτητα το ένα από το άλλο, καθώς επίσης αν η τελευταία προέρχεται από το επίθ. ευρωπός.  Ίσως να προέρχεται από το επίθετο εὐρωπός = εὐρύς δηλαδή, με άλλα λόγια, η Ευρώπη ήταν η “Πλάταια” (< *pl.th2w-ih2 > σανσκρ. Pṛthivī = Γαῖα), δηλαδή η “εὐρύστερνος” και “ἀπείρων” Γαῖα.

Η αναφορά στο λεξικό Liddell Scott

Όπως αναφέρει ο καθηγητής Μπαμπινιώτης (Από το Ετυμολογικό Λεξικό τής Νέας Ελληνικής Γλώσσας – Β΄έκδοση): Ευρώπη< αρχ. Εὐρώπη [ήδη στον Ομηρ. Ύμνο Εἰς Ἀπόλλωνα], τοπωνύμιο για το οποίο έχουν διατυπωθεί διάφορες απόψεις.

Ορισμένοι θεωρούν ότι έχει προελληνική αρχή, ενώ άλλοι το παράγουν από τα αρχαία ελληνικά εὐρώς, -ῶτος “μούχλα, υγρασία” και ὤψ “όψη”, που αν δεν πρόκειται για παρετυμολογία, θα σήμαινε αρχικά “νοτισμένος, υγρός, σε σκιερό μέρος”. Πιθανότερη φαίνεται η υπόθεση (τού Chantraine) ότι η ονομασία θα μπορούσε να ανάγεται στο επίθετο εὐρωπός “ευρύς” (Ευρ. Ἰφιγ. ἐν Ταύροις 263, 626), ενώ η ίδια αναγωγή θα επέτρεπε την υπόθεση αρχικής, κυριολεκτικής σημασίας τής λέξης από τη φράση (ἔχουσα) εὐρεῖς ὦπας “μεγάλα μάτια”.

Έχει ακόμη προταθεί η σημιτική αναγωγή τού τοπωνυμίου σε λέξεις που δηλώνουν τη δύση τού ηλίου, σε αντίθεση με τις χώρες τής Ασίας που δηλώνουν την ανατολή τού ηλίου. Όπως προκύπτει από αρχαίες μαρτυρίες, η λέξη αναφερόταν αρχικά στην ηπειρωτική χώρα σε αντιδιαστολή προς την Πελοπόννησο και τα νησιά, αλλά αργότερα δήλωσε τον χώρο που βρίσκεται απέναντι από τη Μικρά Ασία και τη Λιβύη.

Από την Ελληνική έχει προέλθει η ονομασία τής ηπείρου σε διάφορες γλώσσες, όπως για παράδειγμα τα αγγλικά και γαλλικά, “Europe” και τα γερμανικά “Europa”.

Ετυμ. Πεδίο: Ευρωπαίος < αρχ. Εὐρωπα-ῖος (πβ. Ιπποκρ. Περὶ ἀέρων, ὑδάτων, τόπων 16.2-3: ἀπολεμώτεροί εἰσι τῶν Εὐρωπαίων οἱ Ἀσιηνοὶ, καὶ ἡμερώτεροι τὰ ἤθεα)

Επιπρόσθετες πηγές λεξικών εδώ και εδώ.

Επομένως ακόμη κι αυτή η ετυμολογία που παρατίθεται από τον συγγραφέα γι΄ αυτή τη λέξη δεν είναι ευρέως αποδεκτή.

Συμπέρασμα

Με βάση όλα τα ανωτέρω, ο συγγραφέας του υπό εξέταση κειμένου παραθέτει εξηγήσεις για την προέλευση ονομάτων διάφορων χωρών που, στη συντριπτική πλειοψηφία τους, δεν είναι αποδεκτές στην σύγχρονη επιστημονική γλωσσολογία.