Είχαν προβλέψει οι Αρχαίοι Έλληνες τον ερχομό του Ιησού;

Συχνά γίνεται viral ο ισχυρισμός ότι σε διάφορα έργα των Αρχαίων Ελλήνων βρίσκονται προφητείες που προβλέπουν τον ερχομό του Ιησού. Ωστόσο, ο ισχυρισμός είναι ψευδής.

Το είδαμε στα iellada.gr, pronews.gr (και 2η φορά), newsbomb.gr, briefingnews.gr, triklopodia.gr (μαζί με άσχετους ισχυρισμούς), agonaskritis.gr, katohika.gr, diaskedasi.info, thesecretrealtruth.blogspot.com, ellinonpaligenesia2.blogspot.com, olympospress.blogspot.com, antexeistinalitheia.gr. Η τελευταία ιστοσελίδα παραπέμπει στο βιβλίο «Οι προάγγελοι του Ιησού Χριστού», στο οποίο βρίσκουμε αυτοτελή πολλά επιχειρήματα των επίμαχων άρθρων.

Ας εξετάσουμε ένα ένα τα επιχειρήματά τους:

Στην Πολιτεία του Πλάτωνα (B, V , 362) – βιβλίο που όλοι το αποδέχονται – περιέχεται μία προφητεία ισάξια μ’ αυτές των προφητών της Παλαιάς Διαθήκης:

«Θα απογυμνωθεί απ’ όλα εκτός της δικαιοσύνης, διότι φτιάχτηκε αντίθετος στην ως τότε συμπεριφορά. Χωρίς να αδικήσει κανέναν θα δυσφημισθεί πολύ ως άδικος ώστε να βασανισθεί για την δικαιοσύνη και θα γεμίσει με δάκρυα εξαιτίας της κακοδοξίας αλλά θα μείνει αμετακίνητος μέχρι θανάτου και ενώ θα είναι δίκαιος θα θεωρείτε άδικος για όλη του τη ζωή. Έχοντας τέτοιες διαθέσεις ο δίκαιος θα μαστιγωθεί, θα στρεβλωθεί, θα δεθεί, θα ανάψουν τα μάτια του και στα τελευταία του αφού πάθει κάθε κακό θα καρφωθεί πάνω σε πάσσαλο, και να ξέρεις ότι δεν είναι δίκαιο αλλά αφού έτσι το θέλει ας γίνει».

Στην πραγματικότητα, το παραπάνω απόφθεγμα δεν βρίσκεται αυτούσιο στην Πολιτεία του Πλάτωνα, αλλά αποτελεί προϊόν κοπτοραπτικής και παραπλανητικής ελεύθερης απόδοσης ενός ευρύτερου αποσπάσματος. Διαβάζοντας το ολοκληρωμένο απόσπασμα (από το 360e), γίνεται σαφές ότι αυτό δεν αναφέρεται σε κάποια προφητεία, αλλά σε ένα υποθετικό κοινωνικό σενάριο μεταξύ ενός δίκαιου και ενός άδικου ανθρώπου.

Πρώτα λοιπόν ο άδικος να είναι σαν οι πιο μοναδικοί τεχνίτες στη δουλειά τους· όπως λόγου χάριν ένας πρώτης τάξεως καπετάνιος ή ένας περιφημότατος γιατρός, που να παίρνει μεμιάς η ματιά του ποιά είναι αδύνατα και ποιά είναι δυνατά [361a] για την τέχνη του, κι αυτά αμέσως να τα επιχειρίζεται και να παρατά εκείνα τα άλλα· κι ακόμα αν πέσει κάπου σε κανένα λάθος, να είναι σε θέση να το διορθώνει. Έτσι λέγω και ο άδικος, με τόση επιδεξιότητα να βγάζει πέρα τις αδικίες του, που να είναι αδύνατο να πιαστεί· κι αν αφήσει να τον πιάσουν, δε θα ᾽ναι πια ο τέλειος άδικος, όπως τον δεχτήκαμε, αλλά άξιος για όλη μας την περιφρόνηση, γιατί το άκρον άωτον της αδικίας είναι να τον θεωρούν κανένα δίκαιο, ενώ δεν είναι. Ας δώσομε λοιπόν στον τέλειο άδικο την πιο τέλεια αδικία και ας μην του αφαιρέσομε, αλλ᾽ ας του αφήσομε το δικαίωμα, αν και θα διαπράττει τις μεγαλύτερες αδικίες, [361b] να εξασφαλίσει τη μεγαλύτερη υπόληψη δικαιοσύνης, κι αν κάπου πέσει έξω, να είναι σε θέση να επανορθώσει το λάθος του, και να έχει και αρκετή ευγλωττία, που να βγαίνει λάδι, αν τύχει και τον σύρουν στα δικαστήρια για καμιά του αδικία, κι αν η χρεία το καλέσει, και τη βία να βάζει σε ενέργεια, γιατί και ο ίδιος θα ᾽χει την τόλμη και τη δύναμη και φίλους και περιουσία θα έχει προετοιμάσει.

Τώρα ας βάλομε πλάι σ᾽ αυτόν, σύμφωνα με την υπόθεσή μας, τον δίκαιο, έναν άνθρωπο άκακο και ειλικρινή, που καθώς λέγει ο Αισχύλος: να είναι θέλει και όχι να φαίνεται αγαθός. Ας του αφαιρέσομε λοιπόν το να θεωρείται δίκαιος· γιατί αν περνά για τέτοιος, [361c] θα τον φορτώνουν φυσικά με τιμές και με χαρίσματα και δε θα ᾽μαστε πια βέβαιοι αν θα ᾽ναι τέτοιος για τα δώρα και τις τιμές που θα ᾽χει, ή από αγάπη της δικαιοσύνης. Ας τον απογυμνώσουμε λοιπόν απ᾽ όλα τα άλλα, εκτός από τη δικαιοσύνη κι ας τον κάμομε να είναι ολωσδιόλου το αντίθετο από κείνο τον πρώτο· έτσι, χωρίς να έχει κάμει ποτέ την παραμικρότερη αδικία, ας τον θεωρούν για το χειρότερο κακούργο, για να περάσει η αρετή του από τις μεγαλύτερες δοκιμασίες, χωρίς να τον επηρεάζει η κακή ιδέα του κόσμου κι όσα προέρχονται απ᾽ αυτήν· κι ας μη παραστρατήσει από το δρόμο του ώσπου [361d] να πεθάνει, έτσι που να περνά σ᾽ όλη του τη ζωή για άδικος, ενώ αυτός ήταν ο πιο δίκαιος άνθρωπος. Έτσι λοιπόν που θα έχουμε μπρος μας τα δυο αυτά πρότυπα, της πιο τέλειας δικαιοσύνης το ένα και της πιο τέλειας αδικίας το άλλο, θα είμαστε σε θέση να κρίνομε τίνος από τους δυο η ζωή είναι πιο ευτυχισμένη.

Πω, πω, καλέ μου Γλαύκων, είπα εγώ, με πόση επιτηδειότητα και δύναμη καθαρίζεις και τους δυο, σαν να ήταν αγάλματα, από το καθετί, για να υποβληθούν στην κρίση μας! Όσο μπορώ καλύτερα, είπε· κι αφού τους πήραμε τέτοιους, καθόλου δύσκολο δεν είναι, μου φαίνεται, να εκθέσομε και [361e] τη ζωή που περιμένει τον καθένα τους. Ας αρχίσομε λοιπόν, αφού μόνο σε παρακαλέσω, Σωκράτη, αν τα λέγω κάπως πιο χοντρά, να μην το παίρνεις πως τα λέγω εγώ, αλλά εκείνοι που προτιμούν την αδικία από τη δικαιοσύνη. Και λοιπόν θα πουν αυτοί πως ο δίκαιος θα μαστιγωθεί, θα στρεβλωθεί, [362a] θα ριχτεί στις φυλακές, θα τυφλωθεί με πυρωμένο σίδερο και τελευταία, αφού περάσει απ᾽ όλα τα βασανιστήρια, θα ανασκολοπισθεί κι έτσι θα μάθει πως δεν είναι ανάγκη να θέλει να είναι κανείς δίκαιος, αλλά να περνά για τέτοιος. Και ο στίχος επομένως του Αισχύλου θα ήταν πιο σωστό να εφαρμόζεται για τον άδικο.

Τα επίμαχα άρθρα συνεχίζουν ως εξής:

Στο έργο Προμηθεύς Δεσμώτης του Αισχύλου, ο Προμηθέας όντας φυλακισμένος στον Καύκασο προλέγει ότι ο λυτρωτής του θα γεννηθεί από την παρθένο Ιώ και τον Θεό (στ.772, 834, 848) θα είναι δηλαδή υιός Θεού και υιός Παρθένου. Αυτός ο Θεάνθρωπος θα καταλύσει την εξουσία των παλαιών θεών και θα αφανίσει αυτούς και την δύναμή τους (908,920).Ο Ερμής τότε σταλμένος από τον Δία προαναγγέλλει στον Προμηθέα τα εξής: «Τοιούδαι μόχθου τέρμα μη τί προσδόκα πριν αν θεός τις διάδοχος των σων πόνων φανή, θελήση τ’ είς αναύγητον μολείν ‘Άιδην, κνέφαια τ’ άμφί Ταρτάρου βάθη» μετάφραση «μην περιμένεις να λυτρωθείς από τους πόνους προτού θεός πάρει τα πάθια τα δικά σου πάνω του και με τη θέλησή του κατέβει στον ‘Άδη τον ανήλιαγο, στους άφεγγους του Ταρτάρου βυθούς» (στ. 1041-1043).

Στην πραγματικότητα, η παραπάνω προφητεία αφορούσε τον Ηρακλή, ο οποίος και τελικά απελευθέρωσε τον Προμηθέα. Η απελευθέρωση αυτή περιγράφεται στο επόμενο μέρος της τριλογίας του Αισχύλου, το έργο με την ονομασία Προμηθεύς Λυόμενος, που δεν έχει διασωθεί ολοκληρωμένο, αλλά τα αποσπάσματα που έχουμε περιέχουν τόσο απευθύνσεις του Προμηθέα προς τον Ηρακλή, όσο και λόγια του ίδιου του Ηρακλή. Η απελευθέρωση αυτή περιγράφεται συνοπτικά και στο έργο του Ησίοδου Θεογονία (520-528):

Κι ο Άτλας τον πλατύ ουρανό βαστά με το κεφάλι και τα χέρια του τ᾽ ακάματα
σε κρατερή ανάγκη υποταγμένος, στα πέρατα στέκοντας της γης,
μπροστά απ᾽ τις Εσπερίδες τις γλυκόφωνες.
[520] Γιατί αυτόν τον κλήρο τού μοίρασε ο συνετός ο Δίας.
Και μ᾽ αλυσίδες έδεσε πιεστικές τον Προμηθέα τον πολυμήχανο,
μ᾽ αφόρητα δεσμά, αφού τα πέρασε απ᾽ τη μέση ενός κίονα,
και μακροφτέρουγο σήκωσε εναντίον του αετό. Κι αυτός
του ᾽τρωγε το αθάνατο συκώτι, μα εκείνο τη νύχτα αύξαινε
από παντού το ίδιο, όσο τη μέρα ολόκληρη του ᾽τρωγε το μακροφτέρουγο πουλί.
Κι αυτόν τον αετό ο γιος της Αλκμήνης της καλοστράγαλης ο δυνατός,
ο Ηρακλής, τον σκότωσε και τούτη την κακιά αρρώστια απομάκρυνε
από το γιο του Ιαπετού κι από τις στεναχώριες του τον ελευθέρωσε,
όχι χωρίς τη θέληση του Δία που κυβερνά ψηλά,
[530] για να ᾽ναι η δόξα του Ηρακλή του Θηβογέννητου
ακόμη πιο πολλή από πριν πάνω στη γη που πλήθος τρέφει ανθρώπους.

Τα επίμαχα άρθρα γράφουν επίσης:

Ο Σωκράτης στην απολογία του αναφέρει τα ακόλουθα: «Θα μείνετε κοιμισμένοι σε όλη σας τη ζωή εάν δεν σας λυπηθεί ο Θεός να σας στείλει κάποιον άλλον» (Πλάτωνος, Απολογία Σωκράτους 18{31α})

Όπως γίνεται σαφές από μια ολοκληρωμένη ανάγνωση του παραρτήματος (30c-32a), το παραπάνω απόφθεγμα δεν αφορά κάποια προφητεία αλλά μια παρατήρηση του πλατωνικού Σωκράτη με την οποία επεδίωκε να αναδείξει τη σπουδαιότητα του προσωπικού του έργου.

Γιατί αν με θανατώσετε δεν θα βρείτε εύκολα άλλον σαν κι εμένα, κολλημένον από το θεό στην πόλη, αν και είναι αστείο να το πούμε έτσι, σα σε μεγάλο και δυνατό άλογο, μα νωθρό απ᾽ το πάχος του, που για να ξυπνήσει έχει ανάγκη από μιαν αλογόμυγα. Σαν τέτοια μού φαίνεται πως με κόλλησε κι εμένα ο θεός στην πολιτεία, να σας ξυπνώ και να σας πείθω και να σας πειράζω καθέναν από σας, κι έτσι [31a] δεν παύω όλη την ημέρα να σας κολλάω εδώ κι εκεί.

Τέτοιος λοιπόν άλλος δεν θα βρεθεί για σας εύκολα, ω άνδρες Αθηναίοι, κι αν με πιστεύετε δεν θα με καταδικάσετε. Εσείς όμως δυσαρεστημένοι ίσως, σαν κι εκείνους που σηκώνονται νυσταγμένοι ακόμα, θα πιστεύσετε τον Άνυτο και θα με κτυπήσετε και με όλη την ευκολία ίσως θα με θανατώσετε· και ύστερα όλη σας τη ζωή θα μείνετε κοιμισμένοι, αν δεν σας λυπηθεί ο θεός και σας στείλει κανέναν άλλον.

Και ότι εγώ είμαι ο άνθρωπος που έπρεπε ο θεός να χαρίσει στην πολιτεία, θα το καταλάβετε [31b] απ᾽ αυτά που θα σας πω· γιατί δεν μου φαίνεται ανθρώπινο πράγμα να παραμελήσω εγώ τα δικά μου πράγματα και ν᾽ ανέχομαι να βλέπω τους ανθρώπους μου αμελημένους τόσον καιρό και να κοιτάζω πάντα τα δικά σας συμφέροντα και να πηγαίνω χωριστά σε καθέναν από σας, σαν πατέρας ή μεγαλύτερος αδελφός, να σας παρακινώ να επιμελείσθε την αρετή.

Μερικά άρθρα αναφέρουν επίσης:

Ο μεγάλος εκκλησιαστικός συγγραφέας Κλήμης ο Αλεξανδρεύς (2ος αιώνας Μ.Χ.) στο έργο του “Στρωματείς” (5,13)” δηλώνει απερίφραστα: 
“Ούκ οίμαι υπό Ελλήνων σαφέστερον προσμαρτυρήσεσθαι τον Σωτήρα ημών.” δηλαδή “Δεν είναι δυνατόν, νομίζω, να προαναγγελθεί σαφέστερα από τους Έλληνες ο Σωτήρας μας.”

Διαβάζοντας όμως ολόκληρο το απόσπασμα (σελ. 88), γίνεται σαφές ότι αυτό και πάλι δεν αναφέρεται σε κάποια προφητεία για τον ερχομό του Ιησού, αλλά στην (κατά το συγγραφέα) θεωρούμενη συμβατότητα της πλατωνικής και χριστιανικής φιλοσοφίας. Το πλατωνικό απόσπασμα που ο συγγραφέας χρησιμοποιεί, δεν φαίνεται να αναφέρεται με κανέναν άμεσο τρόπο στο Χριστό:

[1] Και θα σου αναφέρω τον ίδιο τον Πλάτωνα, που ανεπιφύλακτα αξιώνει πίστη στα παιδιά του Θεού. Μιλώντας στον Τίµαιο για τους γενητούς και ορατούς θεούς, λέει: «Το να µιλήσουµε για τους άλλους δαίµονες και να γνωρίσουµε την γένεσή τους, υπερβαίνει τις δυνάµεις µας. Πρέπει να πιστέψουµε εκείνα που είπαν όσοι µίλησαν πριν από µας, που ήταν απόγονοι θεών και γνώριζαν ασφαλώς τους προγόνους τους. Είναι λοιπόν αδύνατον να µην πιστεύουµε τους απογόνους των θεών, αν και µιλούν χωρίς τις λογικές και αναγκαίες αποδείξεις.»
[2] ∆εν νοµίζω ότι είναι δυνατόν να διατυπωθεί, από Έλληνες, σαφέστερη µαρτυρία, ότι αληθινοί µάρτυρες των θείων πραγµάτων είναι ο Σωτήρας µας και εκείνοι που έχουν το χρίσµα της προφητείας -αυτοί αναγορευµένοι σε παιδιά του Θεού και ο Κύριος ως Υιός γνήσιος. Γι’ αυτό και ο Πλάτων πρόσθεσε ότι πρέπει να τους πιστεύουµε, ως ενέχοντες τον Θεό.

Τα άρθρα αναφέρονται επίσης στις «προφητείες της Σίβυλλας», παραπέμποντας αρχικά σε δυο πηγές. Προτού δούμε το τι ισχύει για τις προφητείες καθ’ αυτές, ας εξετάσουμε τις πηγές:

Στο Άγιον Όρος υπάρχουν χειρόγραφα που διασώζουν προφητείες της Σίβυλλας –της ιέρειας του Απόλλωνα– για την έλευση του Χριστού π.χ σε χειρόγραφο με την ονομασία «Υπόμνημα εις τον Άγιον Απόστολον Φίλιππον» πού φυλάσσεται στην Ιερά Μονή Δοχειαρείου αναφέρονται τα εξής:

«Ύστερα από πολύ καιρό θα φθάσει κάποιος εις αυτήν την πολυδιηρημένην γη και θα γεννηθεί με σάρκαν αμόλυντον. Με ανεξάντλητα όρια ώς Θεότητα θα λυτρώσει τον άνθρωπον από την φθοράν των ανίατων παθών. Και θα τον φθονήσει άπιστος λαός και θα κρεμασθεί ψηλά ώς κατάδικος εις θάνατον.Όλα αυτά θα τα υποφέρει με πραότητα».

Στο ίδιο χειρόγραφο αναφέρεται μία ανατριχιαστική προφητεία για την θεανθρώπινη φύση του Χριστού, για το εκούσιον πάθος Του, αλλά και για την Ανάστασή Του: «Ένας ουράνιος με πιέζει ισχυρά, ό οποίος είναι φως τριλαμπές. Αυτός είναι ο παθών Θεός, χωρίς να πάθει τίποτε ή Θεότης Του, διότι είναι συγχρόνως θνητός και αθάνατος. Αυτός είναι συγχρόνως Θεός και άνθρωπος, που υποφέρει από τους θνητούς τά πάντα, δηλαδή τον σταυρό, την ύβριν, την ταφή. Αυτός κάποτε από τα μάτια του έχυσε δάκρυα θερμά. Αυτός πέντε χιλιάδες χόρτασε με πέντε άρτους, κάτι που ήθελε δύναμη θεϊκή. Ο Χριστός είναι ο δικός μου Θεός, ο οποίος εσταυρώθη εις το ξύλον, ο οποίος εξέπνευσεν, ο οποίος εκ του τάφου ανήλθεν εις τον ουρανόν».

Οι παραπάνω προφητείες αναφέρονται και σε άλλα χειρόγραφα πού βρίσκονται σε άλλες Μονές του Αγίου Όρους η αλλού(π.χ Μονή Σινά). Παρατίθενται ακόμη σε σύγχρονο βιβλίο, στον Μέγα Συναξαριστή της Ορθοδόξου Εκκλησίας του Αρχιμανδρίτη Βίκτωρος Ματθαίου.

Η πρώτη πηγή που αναφέρεται είναι το Υπόμνημα εις τον Άγιον Απόστολον Φίλιππον. Η μεγαλύτερη συλλογή εκκλησιαστικών ελληνικών χριστιανικών εγγράφων ονομάζεται Ελληνική Πατρολογία (Patrologia Graeca), και περιέχει το Υπόμνημα στον τόμο 2, σελ. 97-102. Ωστόσο, τουλάχιστον σε αυτή την έκδοση του εγγράφου, δεν καταφέραμε να εντοπίσουμε πουθενά τις παραπάνω αναφερόμενες προφητείες.

Το Ινστιτούτο Έρευνας και Ιστορίας Κειμένων του Παρισιού (IRHT) διευθύνει έναν από τους μεγαλύτερους διεθνείς καταλόγους ελληνικών εγγράφων με την ονομασία Πίνακες. Κατά τον κατάλογο, ενώ το Υπόμνημα μεταξύ άλλων βρίσκεται σε 3 Μονές του Αγίου Όρους, σε αυτές δεν συμπεριλαμβάνεται η Ιερά Μονή Δοχειαρίου, ούτε του Σινά που ισχυρίζονται τα άρθρα.

Σε κάθε περίπτωση, ο συγγραφέας του Υπομνήματος είναι ο Συμεών ο Μεταφραστής, που έζησε τον 10ο αιώνα μ.Χ., και συνεπώς, ακόμα και αν είχε περιγράψει κάποια προφητεία που ο ίδιος θεώρησε ότι γράφτηκε πάνω από μια χιλιετία νωρίτερα, ο ισχυρισμός ότι αυτή η προφητεία ήταν όντως τόσο παλιά, δεν θα έφερε αξιοπιστία.

Συνεχίζοντας, τα άρθρα γράφουν:

Και γι’ αυτούς που ίσως αμφισβητήσουν ότι τα παραπάνω ειπώθηκαν πράγματι από την Σίβυλλα και ισχυριστούν ότι είναι επινοήσεις κάποιον Χριστιανών Μοναχών, αρκεί το εξής αδιαμφισβήτητο γεγονός.

Από διάφορες πηγές έχει διασταυρωθεί πώς τις προφητείες αυτές αλλά και άλλες –είτε της Σίβυλλας είτε άλλων σοφών Ελλήνων- χρησιμοποίησε η Αγία Αικατερίνη. Συγκεκριμένα, το 305 η Αγία Αικατερίνη η Αλεξανδρινή έλεγχε τον αυτοκράτορα Μαξιμίνο για την ειδωλολατρική του πολιτική.

Ό τελευταίος συγκέντρωσε τότε τους σοφότερους ειδωλολάτρες της αυτοκρατορίας για να την μεταπείσουν και να την κάνουν παγανίστρια. Στο διάλογο που ακολούθησε, αυτή η πάνσοφη και σπουδαγμένη στην Ελληνική παιδεία γυναίκα στην προσπάθειά της να αποδείξει ότι ο Χριστός είναι ο μοναδικός Θεός ανέφερε – μεταξύ άλλων – και τις προφητείες της Σίβυλλας. Και για να προληφθεί η κάθε απερίσκεπτη “σκέψη”, δεν υπάρχει καμία περίπτωση να έπλασε αυτές τις προφητείες η ίδια η Αγία για τους εξής βασικότατους λόγους:

Δεν θα μπορούσε να πει ένα τόσο μεγάλο ψέμα σχετικά με την ιέρεια του Απόλλωνα μπροστά στους σοφότερους εκπροσώπους της αρχαίας θρησκείας, διότι αμέσως όλοι θα διαπίστωναν το ψέμα της. Όμως, όχι μόνο δεν την κατηγόρησε κανείς για αναλήθειες, αλλά αντιθέτως οι σοφοί ειδωλολάτρες παραδέχτηκαν την λεκτική τους ήττα και όλοι αμέσως ασπάστηκαν με τη θέληση τους τον Χριστιανισμό με αποτέλεσμα ο αυτοκράτορας να τους θανατώσει. Κανείς δεν μπορεί λοιπόν να αμφισβητήσει την αδιάσειστη αλήθεια ότι τα προφητικά αυτά λόγια βγήκαν από το στόμα της Σίβυλλας.

Ο Συμεών ο Μεταφραστής που προαναφέραμε έχει επίσης συγγράψει μια από τις παλιότερες αναλυτικές βιογραφίες της Αγίας Αικατερίνης που έχουν διασωθεί, στην οποία όντως περιλαμβάνει μια αναφορά σε προφητεία της Σίβυλλας (σελ. 150).

Ωστόσο, όχι απλά η ιστορικότητα του διαλόγου αλλά ακόμα και της ύπαρξης της Αγίας αμφισβητούνται έντονα. Σχετικά, η Dr Christine Walsh παρουσιάζει την πιο σύγχρονη ακαδημαϊκή έρευνα στη ζωή και λατρεία της Αγίας Αικατερίνης, πρώτα στη διδακτορική διατριβή της και έπειτα σε σχετικό βιβλίο της.

Στη διατριβή της (σελ. 50) εξηγεί ότι οι 4 παλιότερες βιογραφικές πηγές που έχουμε για την Αγία αναφέρουν διαφορετικές ημερομηνίες για την διεξαγωγή σημαντικών σημείων της ιστορίας της, ενώ όλες παρουσιάζουν εσωτερικά χρονικά σφάλματα (οι μέρες που η Αγία θεωρείται ότι πέρασε στη φυλακή δεν ταιριάζουν με την ημερομηνία μιας μετέπειτα εκτέλεσης). Σημειώνει επίσης (σελ. 56) ότι οι πολυάριθμες ομοιότητες της Αγίας με την φιλόσοφο Υπατία (Αλεξανδρινή καταγωγή, ομορφιά, πολυμάθεια, ήθος, άγρια δολοφονία), έχουν οδηγήσει αρκετούς μελετητές στο συμπέρασμα ότι η εξιστόρηση της πρώτης έλαβε τουλάχιστον έμπνευση απ’ αυτή της δεύτερης.

Πιο χαρακτηριστικά, δεν υπάρχει καμιά έστω και προσεγγιστικά σύγχρονη απόδειξη της ζωής και λατρείας της Αγίας (σελ. 75): παρότι υποτίθεται ότι μαρτύρησε το 305 μ.Χ., η πρώτη αναφορά στην Αγία βρίσκεται σε μια λιτανεία του 7ου αιώνα, ενώ τα λείψανα που αποδίδονται σε αυτήν και φυλάσσονται στη Μονή Σινά (όπου υποτίθεται ότι θάφτηκε από άγγελο), σίγουρα βρέθηκαν μετά το 800 μ.Χ., και η ύπαρξή τους δεν επιβεβαιώθηκε από τρίτο παρατηρητή πριν το 1217 μ.Χ.

Συνολικά, μια φράση που υποτίθεται ότι είπε ένα πρόσωπο που αμφισβητείται ότι υπήρξε, με τη νωρίτερη καταγραφή αυτής της φράσης να βρίσκεται 6 αιώνες αργότερα, στερεί κάθε ιστορική αξιοπιστία από αυτή τη φράση.

Άρθρα όπως του antexeistinalitheia.gr αναφέρουν αρκετά ακόμη παραδείγματα «Απολλώνιων» ή «Σιβυλλικών προφητειών» του ερχομού του Ιησού, και σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις χρησιμοποιούν χειρόγραφα του 14ου με 17ου αιώνα μ.Χ., τα οποία, όπως εξηγήσαμε, δεν φέρουν αξιοπιστία. Κάποιες όμως τέτοιες προφητείες έχουν καταγραφεί και κατά τους πρώτους αιώνες μ.Χ., οπότε ας δούμε τι ισχύει σχετικά.

Ο διεθνώς αναγνωρισμένος ακαδημαϊκός Bart Ehrman [βιβλιογραφία | ευρύτερα] αναλύει διεξοδικά το ζήτημα της παραχάραξης αρχαίων πηγών για σκοπούς χριστιανικών αντιπαραθέσεων στο βιβλίο του Forgery and Counter-forgery: The Use of Literary Deceit in Early Christian Polemics.

Στο παράρτημα για τις «Σιβυλλικές προφητείες» [Brittanica | Wikipedia], ο Dr Ehrman εν συντομία περιγράφει τα εξής: η Σίβυλλα θεωρούνταν ότι ήταν αρχαία Ελληνίδα προφήτισσα εκπληκτικής μακροζωίας, που βρισκόταν σε άμεση επικοινωνία με τους θεούς. Όσο οι αντίστοιχες προφητείες διαδίδονταν, τόσο προέκυπταν και ιστορίες για Σίβυλλες που ζούσαν σε διαφορετικές τοποθεσίες.

Κατά τους ρωμαϊκούς καιρούς, η γνωστότερη συλλογή Σιβυλλικών προφητειών είχε αποθηκευτεί στο Καπιτώλιο της Ρώμης, αλλά το 83 π.Χ. η συλλογή καταστράφηκε κατά τον δεύτερο εμφύλιο πόλεμο του Σύλλα. Το 76 π.Χ. ξεκίνησε μια νέα προσπάθεια συγκέντρωσης όσων προφητειών είχαν διασωθεί από άλλες περιοχές, αλλά οι περισσότερες είχαν χαθεί. Το 12 π.Χ. ο Αύγουστος διέταξε την καταστροφή των ανώνυμων ή θεωρούμενων ως αναξιόπιστων προφητειών, ενώ το 19 μ.Χ., αφορμώμενος από μια προφητεία που προέβλεπε την καταστροφή της Ρώμης, ο Τιβέριος διέταξε την καταστροφή όσων σιβυλλικών βιβλίων κατέκρινε.

Τελικά, όλα τα αρχικά βιβλία χάθηκαν ή καταστράφηκαν, και σήμερα έχουν διασωθεί μόνο εβραϊκές και χριστιανικές παραλλαγές παραχαρακτών, που υποτίθεται ότι γράφουν στο όνομα πολύ αρχαιότερων ονομαστών προφητισσών, σε μια προσπάθεια να προωθήσουν τα συμφέροντα της θρησκείας τους. Χαρακτηριστικά, σε διαφορετικά σημεία των βιβλίων, είτε προωθούνται εβραϊκές ιδέες με πολεμική κατά των χριστιανικών, είτε το ακριβώς ανάποδο. Σε αυτά τα πλαίσια γράφτηκαν και υποτιθέμενες «προφητείες» του ερχομού του Ιησού.

Τα παραπάνω συνιστούν την ομοφωνία των ειδικών, όπως επιβεβαιώνεται και από άλλα ακαδημαϊκά βιβλία ειδικά εστιασμένα στη θεματική των Σίβυλλων.

Συνολικά, είτε οι αρχαίες πηγές που επικαλούνται τα επίμαχα άρθρα έχουν χρησιμοποιηθεί εκτός των συμφραζόμενων τους ώστε δήθεν να αναφέρονται στον ερχομό του Ιησού, είτε αυτές οι πηγές στη πραγματικότητα αποτελούν μεταγενέστερες χριστιανικές παραχαράξεις. Ο ισχυρισμός ότι οι αρχαίοι Έλληνες είχαν προβλέψει τον ερχομό του Ιησού καταρρίπτεται.