Το ρητό “ο ανύπαντρος ζει σαν άνθρωπος” ΔΕΝ ανήκει στον Κωνσταντίνο Καβάφη

Σε ιστολόγια, ενημερωτικές σελίδες και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κυκλοφορεί εδώ και αρκετά χρόνια ο ισχυρισμός πως η ρήση “ο ανύπαντρος ζει σαν άνθρωπος και πεθαίνει σαν σκύλος, ο παντρεμένος ζει σαν σκύλος και πεθαίνει σαν άνθρωπος” ανήκει στον ποιητή Κωνσταντίνο Καβάφη. Ο εν λόγω ισχυρισμός ωστόσο είναι δεν ευσταθεί.

Παραδείγματα: mixanitouxronou.gr, odosarkadias.gr, sansimera.gr

Σχετικά δημοσιεύματα:

Ο αφορισμός ξεκίνησε να εμφανίζεται στο ελληνικό διαδίκτυο το 2007, αρχικά χωρίς να αποδίδεται σε κάποιον, ενώ άρχισε να προστίθεται το όνομά του ποιητή μετά το 2010.

Όλα τα πραγματικά έργα του ποιητή, καθώς και συμπληρωματικό υλικό, μπορείτε να τα βρείτε στον επίσημο διαδικτυακό τόπο του Αρχείου Καβάφη. Στην αναζήτησή μας στο συγκεκριμένο αρχείο, καθώς και στα άπαντα του ποιητή δεν εντοπίσαμε την επίμαχη φράση.

Σε ποιον ανήκει το ρητό

Το ίδιο ρητό, ελαφρώς διαφορετικό, βρίσκουμε στο μυθιστόρημα του 1993 «Ο εργένης», του Βαγγέλη Ραπτόπουλου, που έγινε αργότερα και θεατρικό, όπου αναφέρεται γενικά ως ρητό αγνώστου συγγραφέα:

Ο άνθρωπος που παντρεύεται ζει τη ζωή του σα σκυλί και πεθαίνει σαν άνθρωπος! Και αντιθέτως: εκείνος που μένει τελικά ανύπαντρος , ζει τη ζωή του σαν άνθρωπος και πεθαίνει σα σκυλί!

Υπάρχει μια παραλλαγή του αφορισμού, που αντί για “σκύλο”, αναφέρεται σε “γάιδαρο”:

Ο παντρεμένος ζει σα γάιδαρος και πεθαίνει σαν άνθρωπος , ενώ ο ανύπαντρος ζει σαν άνθρωπος και πεθαίνει σαν γάιδαρος.

Τη συγκεκριμένη φράση εντοπίζουμε επίσης σε βιβλία με λαϊκές παροιμίες παλαιότερων ετών, όπως στο βιβλίο του Π.Παναγούλια “Παροιμίες του λαού μας” το οποίο εκδόθηκε το 1981.

Επιπλέον, μπορούμε να βρούμε την ίδια σχεδόν φράση στα αγγλικά, στη παρακάτω εκδοχή:

 A bachelor lives like a prince and dies like a dog. A married man lives like a dog and dies like a prince.

Μετάφραση: Ένας εργένης ζει σαν πρίγκιπας και πεθαίνει σαν σκύλος. Ένας παντρεμένος ζει σαν σκύλος και πεθαίνει σαν πρίγκιπας

Παρότι ορισμένα ιστολόγια, καθώς και μια βιογραφία του θεωρούν ότι θα μπορούσε να το έχει πει ο ζωγράφος L.S. Lowry (1887-1976), υπάρχουν παλαιότερες αναφορές στις οποίες θεωρείται παλιά λαϊκή παροιμία. Παρακάτω αναλύουμε αυτές τις αναφορές σε αντίστροφη χρονική σειρά.

Αναφορά 1: Το 1959, σε μια εφημερίδα της Μασαχουσέτης (Lowell Sun Newspaper) κατονομάζεται σαν “παλιό βιεννέζικο ρητό”.

Αναφορά 2: Στο βιβλίο της με τίτλο “Hermann Kallenbach: Mahatma Gandhi’s Friend in South Africa” η Isa Sarid, κόρη της Hanna Lazar και ανιψιά του Hermann Kallenbach (1871-1945), στενού φίλου του Μαχάτμα Γκάντι , γράφει ότι το ρητό είπε ο Kallenbach λίγο πριν το θάνατό του το 1945 (σελ. 86).

Αναφορά 3: Το 1943 μια Καναδική σχολική εφημερίδα (Manitoba School Journal) αποδίδει το ρητό στον Αμερικανό δημοσιογράφο Edwin A. Lahey.

Αναφορά 4: Το ρητό αναφέρει στο βιβλίο του “How to Keep Your Money and Make it Earn More” ο Herbert Newton Casson το 1926.

Αναφορά 5: Λίγα χρόνια νωρίτερα, το 1924, στο Αμερικάνικο περιοδικό Commonweal, το ρητό αναφέρεται ως “παλιά παροιμία”.

Συμπέρασμα

Εν κατακλείδι, δεν υπάρχει κάποιο αποδεικτικό στοιχείο που να πιστοποιεί ότι η υπό εξέταση ρήση ανήκει στον ποιητή Κωνσταντίνο Καβάφη, ενώ αντίθετα απαντάται σαν “παλιά παροιμία” σε διάφορες χώρες του κόσμου. Όλα τα πραγματικά έργα του ποιητή καθώς και αρκετό συμπληρωματικό υλικό, μπορείτε να βρείτε στον επίσημο διαδικτυακό τόπου του Αρχείου Καβάφη στο οποίο επίσης δεν εντοπίζεται το υπό εξέταση ρητό.

.