Ψευδώς παρουσιάστηκαν ως νέα ρύθμιση οι από πεντηκονταετίας διατάξεις για κατάσχεση κινητής περιουσίας στον Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων

Κατά το μήνα Οκτώβριο του 2022, με αφορμή την ψήφιση του νέου Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων, κυκλοφόρησε ο ισχυρισμός ότι εισήχθη νέα, καινοφανής ρύθμιση, που θα επιτρέπει σε εφοριακούς να εισέρχονται σε κατοικίες ή επιχειρήσεις, προς αναζήτηση και κατάσχεση κινητών αντικειμένων για την είσπραξη οφειλών. Ωστόσο, οι σχετικές διατάξεις ισχύουν ήδη από το 1974.

Συγκεκριμένα, το θέμα παρουσιάστηκε από πληθώρα ΜΜΕ, διαδικτυακά ή τηλεοπτικά.

Για παράδειγμα, μεγάλη διάδοση είχε το εξής ρεπορτάζ του Βασίλη Τσεκούρα στον τηλεοπτικό σταθμό Open TV, θέμα που αποτέλεσε μέρος του κεντρικού δελτίου ειδήσεων στις 10/10/2022 με παρουσιάστρια την Πόπη Τσαπανίδου:

Πόπη Τσαπανίδου: Ακούγεται απίστευτο, αλλά με το νέο Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων, που ψηφίστηκε πρόσφατα στη Βουλή, οι εφοριακοί, κυρίες και κύριοι, θα μπορούν να κάνουν έφοδο ακόμη και στα σπίτια των οφειλετών και να τα κάνουν φύλλο και φτερό για να κατασέχουν χρήματα και αντικείμενα! (…)

Βασίλης Τσεκούρας: Ακούγεται αδιανόητο, αλλά θα ψάξουν να βρουν ό,τι πολύτιμο υπάρχει σε ένα σπίτι – σε περίπτωση, φυσικά, που κάποιος χρωστάει στην Εφορία και θα πρέπει να του κάνουν κατάσχεση. (…)

Τέλος, θα πρέπει να σου πω ότι μπορούν να κάνουν κατάσχεση ακόμα και στους καρπούς, στη συγκομιδή, όταν ωριμάσουν (…)

Πόπη Τσαπανίδου: Υπάρχει πουθενά αλλού αυτή η τακτική; Εφαρμόζεται κάπου αλλού στον κόσμο; (…) Να κλαίμε με τα χάλια μας…

Το βίντεο του ρεπορτάζ κυκλοφόρησε στο TikTok και στο Facebook, γνωρίζοντας χιλιάδες κοινοποιήσεις:

Επίσης, ο εξεταζόμενος ισχυρισμός κυκλοφόρησε σε σειρά μέσων ενημερώσης και ιστολογίων όπως τα ieidiseis.gr, sofokleousin.gr και paratiritis-news.gr

Ενδεικτικά, στο ieidiseis.gr, σε άρθρο του Βασίλη Σκουρή γράφτηκαν τα εξής, που δηλώνουν την έκπληξη του συντάκτη, σαν να επρόκειτο για πρωτοφανή ρύθμιση του 2022:

Συγγνώμη, η ΑΑΔΕ θα σπάει πόρτες για να μπαίνει στα σπίτια οφειλετών του Δημοσίου;

Τι δεν μπορεί να κάνουν οι υπάλληλοι …νύχτα!- Τι προβλέπει ο νέος Κώδικας Οφειλετών που ψήφισε η κυβέρνηση.

Συγγνώμη, ελπίζουμε να είναι από τις φορές που δεν καταλαβαίνουμε καλά και κάνουμε λάθος! Οι ελεγκτές της ΑΑΔΕ θα ανοίγουν τις πόρτες και θα μπαίνουν μέσα στα σπίτια των οφειλετών του δημοσίου;

Το είδαμε στα ψηλά μιας εφημερίδας και το ψάξαμε. Για την ακρίβεια διαβάσαμε πως ο σχετικός νόμος προβλέπει ότι κατά τη διάρκεια της νύχτας, των Κυριακών και των αργιών ο ενεργών την κατάσχεση δεν μπορεί να επιβάλλει τη κατάσχεση κινητών στα χέρια του οφειλέτη, εκτός και αν αυτός είναι ύποπτος για φυγή στο εξωτερικό.

Ο ενεργών την κατάσχεση έχει μεταξύ άλλων την εξουσία «να εισέρχεται στην κατοικία ή και σε κάθε άλλο χώρο που βρίσκεται στην κατοχή του καθ’ ου η εκτέλεση, να ανοίγει τις πόρτες και να προβαίνει σε έρευνες, καθώς και να ανοίγει κλειστά έπιπλα, σκεύη, ή δοχεία»!

Ερώτημα: Πώς θα ανοίγει τις πόρτες για να πραγματοποιεί «έρευνες» και «να ανοίγει κλειστά έπιπλα, σκεύη, ή δοχεία»; Θα φωνάζει …κλειδαρά; Θα εκπαιδευτεί ο υπάλληλος να …σπάει πόρτες Θα χρειάζεται εισαγγελέα;

Απίστευτα πράγματα! (…)

Επίσης, σε άρθρο του Γιώργου Κούρου στο naftemporiki.gr γράφτηκαν τα εξής, που δίνουν την εντύπωση ότι, πριν το νέο ΚΕΔΕ, οι ελεγκτές υπάλληλοι δεν είχαν αυτή τη δυνατότητα:

«Έφοδος» της εφορίας σε σπίτια οφειλετών – Θα ψάχνουν και τους…κουμπαράδες

«Πράσινο φως» για κατασχέσεις κινητών δίνει ο νέος Κώδικας Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων της ΑΑΔΕ

Το πράσινο φως για «έφοδο» σε σπίτια οφειλετών και «ελευθέρας» στους ελεγκτές να ανοίγουν πόρτες, να προβαίνουν σε έρευνες, καθώς και να ανοίγουν κλειστά έπιπλα, σκεύη ή δοχεία, δίνει ο νέος Κώδικας Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων.

Η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων, μετά την επικαιροποίηση και κωδικοποίηση των διατάξεων που διέπουν τη διοικητική διαδικασία για την είσπραξη, από κάθε αιτία, των δημοσίων εσόδων, έχει αποφασίσει να χρησιμοποιήσει όλα τα «όπλα» που έχει στη διάθεσή της, προκειμένου να καταφέρει να εισπράξει με κάθε πρόσφορο και νόμιμο μέσο μέρος των ληξιπρόθεσμων χρεών, που έχουν εκτιναχθεί πάνω από τα 112 δισ. ευρώ.

Παράλληλα, σε ορισμένα άρθρα όπως του dikaiologitika.gr γράφτηκε ότι οι διατάξεις που δίνουν δυνατότητα κατ’ οίκον ερευνών για κατασχέσεις αποτελούν σημαντική «αυστηροποίηση», με κείμενο όπως παρακάτω:

«Nόμιμη η… έφοδος ελεγκτών στα σπίτια για κατασχέσεις: Θα ψάχνουν ντουλάπια για αντικείμενα αξίας και μετρητά

Κατασχέσεις ακόμα και μέσα στα σπίτια όσων έχουν χρέη προς το Δημόσιο θα μπορούν να κάνουν οι υπάλληλοι της ΑΑΔΕ.

Στο νέο Κώδικας Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων (ΚΕΔΕ) που ψήφισε η Βουλή, υπάρχει μεγαλύτερη αυστηροποίηση στην υφιστάμενη διαδικασία των κατασχέσεων, σε βάρος των οφειλετών που χρωστούν στο Δημόσιο.

Το συγκεκριμένο άρθρο του κώδικα αναφέρει ότι ο υπάλληλος μπορεί να εισέρχεται στην κατοικία ή και σε κάθε άλλο χώρο που βρίσκεται στην κατοχή του καθ’ ου η εκτέλεση, να ανοίγει τις πόρτες και να προβαίνει σε έρευνες, καθώς και να ανοίγει κλειστά έπιπλα, σκεύη, ή δοχεία.

Τι ισχύει

Αφορμή για το θέμα υπήρξε η πρόσφατη ψήφιση από τη Βουλή του νέου Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων, που έγινε νόμος του κράτους ως Ν.4978/2022 (ΦΕΚ Α΄ 190/07-10-2022), και ο οποίος, στο άρθρο 11 προβλέπει πράγματι τα εξής:

Άρθρο 11
Εξουσίες ενεργούντος την κατάσχεση κινητών στα χέρια του οφειλέτη

1. Ο ενεργών την κατάσχεση έχει την εξουσία, εφόσον το απαιτεί ο σκοπός της αναγκαστικής εκτέλεσης, να εισέρχεται στην κατοικία ή και σε κάθε άλλο χώρο που βρίσκεται στην κατοχή του καθ’ ου η εκτέλεση, να ανοίγει τις πόρτες και να προβαίνει σε έρευνες, καθώς και να ανοίγει κλειστά έπιπλα, σκεύη, ή δοχεία.

2. Ο ενεργών την κατάσχεση μπορεί να ζητήσει τη συνδρομή της αρμόδιας για την τήρηση της τάξης Αρχής, η οποία υποχρεούται να την παρέχει.

3. Κατά τη διάρκεια της νύχτας, τις Κυριακές και τις κατά τον νόμο εξαιρετέες ημέρες δεν μπορεί να επιβληθεί κατάσχεση κινητών στα χέρια του οφειλέτη, εκτός αν το μέτρο λαμβάνεται κατ’ εφαρμογή του άρθρου 8, οπότε παρίσταται ως μάρτυρας, αντί του ενήλικου προσώπου, δήμαρχος ή πρόεδρος συμβουλίου δημοτικής κοινότητας ή πρόεδρος δημοτικής κοινότητας ή δημοτικός σύμβουλος ή σύμβουλος δημοτικής κοινότητας ή δημόσιος υπάλληλος ή αστυνομικό όργανο. Σε βάρος επιχειρήσεων που λειτουργούν και κατά τα ανωτέρω χρονικά διαστήματα και έχουν συνολική βεβαιωμένη ληξιπρόθεσμη οφειλή, αποκλειστικά προς το Δημόσιο, άνω του ποσού των πενήντα χιλιάδων (50.000) ευρώ, επιτρέπεται, κατά παρέκκλιση του προηγούμενου εδαφίου, η κατάσχεση κινητών στα χέρια του οφειλέτη εντός της επιχείρησης κατά τις ώρες λειτουργίας αυτής και καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Στην κατάσχεση κατά τις νυχτερινές ώρες παρίσταται ως μάρτυρας δημόσιος υπάλληλος ή αστυνομικό όργανο.

Αυτό που παραλείπεται να αναφερθεί είναι ότι ο προϊσχύσας Κώδικας Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων (Ν.Δ. 356/1974, ΦΕΚ Α΄ 90/05-04-1974, όπως τροποποιήθηκε, κατά το επίμαχο άρθρο 11, από το άρθρο 1 της από 07-08-2013 ΠΝΠ, η οποία κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του Ν.4218/2013, ΦΕΚ Α΄ 268/10-12-2013, και το άρθρο δεύτερο του Ν.4218/2013) προέβλεπε ακριβώς τις ίδιες δυνατότητες για τον ενεργούντα μία τέτοια κατάσχεση, στο ίδιο κατά σειρά άρθρο (άρθρ. 11). Κατά το μεγαλύτερο μέρος του, ιδίως όσον αφορά την κατ’ οίκον έρευνα, ίσχυε αυτούσιο από το 1974, διατυπωμένο απλώς στην «καθαρεύουσα», και με αναφορά σε παλαιότερους θεσμούς, όπως οι Κοινότητες.

Αναλυτικότερα, το προϊσχύσαν άρθρο 11 ΚΕΔΕ είχε την εξής μορφή:

Άρθρον 11
Εξουσίαι ενεργούντος κατάσχεσιν κινητών εις χείρας του οφειλέτου

1. Ο ενεργών την κατάσχεσιν έχει την εξουσίαν, εφ` όσον ο σκοπός της αναγκαστικής εκτελέσεως απαιτεί τούτο, να εισέρχεται εις την οικίαν ή εις πάντα έτερον χώρον ευρισκόμενον εν τη κατοχή του καθ` ου η εκτέλεσις, να ανοίγη τας θύρας και να προβαίνη εις ερεύνας, ως και να ανοίγη κεκλεισμένα έπιπλα, σκεύη, ή δοχεία.

2. Ο ενεργών την κατάσχεσιν δύναται να ζητή την συνδρομήν της αρμοδίας διά την τήρησιν της τάξεως Αρχής η οποία υποχρεούται να παρέχη την συνδρομήν ταύτην.

3. Κατά την διάρκειαν της νυκτός, τας Κυριακάς και τας νόμω εξαιρετέας ημέρας δεν δύναται να επιβληθή κατάσχεσις κινητών εις χείρας του οφειλέτου πλην αν το μέτρον λαμβάνεται κατ’ εφαρμογήν του άρθρου 8 του παρόντος οπότε παρίσταται ως μάρτυς αντί του ενηλίκου προσώπου, Δήμαρχος ή Πρόεδρος Κοινότητος ή Δημοτικός ή Κοινοτικός Σύμβουλος ή δημόσιος υπάλληλος ή αστυνομικόν όργανον.

Το 2013, προστέθηκε στην παρ. 3 και το εξής κείμενο:

Σε βάρος επιχειρήσεων που λειτουργούν και κατά τα ανωτέρω χρονικά διαστήματα και έχουν συνολική βεβαιωμένη ληξιπρόθεσμη οφειλή, αποκλειστικά προς το Δημόσιο, άνω του ποσού των πενήντα χιλιάδων (50.000) ευρώ, επιτρέπεται, κατά παρέκκλιση του προηγούμενου εδαφίου, η κατάσχεση κινητών στα χέρια του οφειλέτη εντός της επιχείρησης κατά τις ώρες λειτουργίας αυτής και καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Στην κατάσχεση κατά τις νυχτερινές ώρες παρίσταται ως μάρτυρας δημόσιος υπάλληλος ή αστυνομικό όργανο.

Για να διακριβώσουμε τη «βούληση» του νομοθέτη όταν θεσπίστηκε ο νέος ΚΕΔΕ, ανατρέξαμε στην αιτιολογική έκθεση και την ανάλυση συνεπειών ρύθμισης που κατατέθηκαν στη Βουλή μαζί με το σχετικό σχέδιο νόμου.

Ούτε σε αυτά δηλώνεται κάποια πρόθεση τροποποίησης των διατάξεων επί της ουσίας. Για το άρθρο 11 αναφέρεται μόνον ότι αποτελεί κωδικοποίηση του άρθρου 11 του ΝΔ 356/1974, όπως είχε τροποποιηθεί το 2013, με ορισμένες εκφραστικές επικαιροποιήσεις. Αναλυτικότερα, αναφέρεται [σελ. 71-72 pdf, σελ. 13-14 pdf]:

Με το άρθρο 11 κωδικοποιείται το άρθρο 11 του ν.δ. 356/1974, όπως αυτό συμπληρώθηκε: α) με το άρθρο 1 της από 7.8.2013 Π.Ν.Π., η οποία κυρώθηκε με το άρθρο 1 του ν. 4218/2013 (Α’ 268) και β) με το άρθρο 2 του ν. 4218/2013, το οποίο αναφέρεται στις εξουσίες του ενεργούντος την κατάσχεση κινητών στα χέρια του οφειλέτη.

Ειδικότερα, με τις παρ. 1 έως 3 κωδικοποιούνται, αντίστοιχα, οι παρ. 1 έως 3 του κωδικοποιούμενου άρθρου 11. Η ρύθμιση των παρ. 1 και 2 είναι αντίστοιχη με τη ρύθμιση του άρθρου 929 Κ.Πολ.Δ. Στο πρώτο εδάφιο της παρ. 3 αντικαθίστανται οι όροι «Δήμαρχος ή Πρόεδρος Κοινότητος ή Δημοτικός ή Κοινοτικός Σύμβουλος» και επικαιροποιούνται με τους όρους «δήμαρχος ή πρόεδρος συμβουλίου δημοτικής κοινότητας ή πρόεδρος δημοτικής κοινότητας ή δημοτικός σύμβουλος ή σύμβουλος δημοτικής κοινότητας» σύμφωνα με τον ν. 3852/2010 (Α’ 87) «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης – Πρόγραμμα Καλλικράτης», όπως ισχύει.

Ανάλογα ισχύουν και για το αναφερθέν από το Open TV άρθρο 16 του νέου ΚΕΔΕ, που προβλέπει πράγματι τα εξής για τους ασυγκόμιστους καρπούς:

Άρθρο 16
Ασυγκόμιστοι καρποί

Οι ασυγκόμιστοι καρποί θεωρούνται για την κατάσχεση, οποτεδήποτε και αν αυτή επιβάλλεται, ως κινητά και παραλαμβάνονται ή αφαιρούνται μετά την ωρίμανση.

Η ρύθμιση αυτή ίσχυε επίσης από το 1974, ως άρθρο 16:

Συνολικά, οι διατάξεις για την κατάσχεση κινητών στα χέρια του οφειλέτη δεν έχουν υποστεί ουσιώδεις τροποποιήσεις ώστε, βάσει αυτών των διατάξεων, να μπορεί να υποστηριχθεί ότι «αυστηροποιήθηκε» η διαδικασία.

Απευθυνθήκαμε μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προς την ΑΑΔΕ στις 19 Οκτωβρίου 2022 προς περαιτέρω διευκρίνιση των ζητημάτων, ωστόσο επί του παρόντος δεν έχουμε λάβει απάντηση.

Συμπέρασμα

Στο νέο Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων δεν θεσπίστηκε κάποια πρωτοφανής διάταξη που επιτρέπει σε εφοριακούς να προβαίνουν σε κατ’ οίκον έρευνες για να κατασχέσουν κινητή περιουσία οφειλετών. Πρόκειται για εξουσίες που δίνονταν σε αυτόν που πραγματοποιεί «κατάσχεση κινητών στα χέρια του οφειλέτη» ήδη με τον προϊσχύσαντα ΚΕΔΕ, που είχε θεσπιστεί προ 48 ετών, και περιείχε την ίδια ρύθμιση.