Ψευδείς ισχυρισμοί του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών για τις δυνατότητες της Ουκρανίας να κατασκευάσει “βρώμικες βόμβες”

Μια ανάρτηση στον επίσημο λογαριασμό του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών στο Twitter συνοδεύεται από φωτογραφία και ισχυρισμούς για τη φερόμενη ικανότητα της Ουκρανίας να κατασκευάσει “βρώμικες βόμβες”.

Η σχετική ανάρτηση του υπουργείου Εξωτερικών της Ρωσίας στο Twitter έγινε στις 24 Οκτωβρίου 2022:

Η ανωτέρω ανάρτηση αναφέρει:

Ρωσικό Υπουργείο Άμυνας: Σύμφωνα με διαθέσιμες πληροφορίες, δυο οργανισμοί της Ουκρανίας έχουν λάβει απευθείας εντολή να δημιουργήσουν την αποκαλούμενη βρώμικη βόμβα. Οι εργασίες τους βρίσκονται σε τελικό στάδιο.

Κατόπιν, παρατίθενται εικόνες για πιθανές πηγές των ραδιενεργών υλικών, όπως χώροι αποθήκευσης ραδιενεργών καυσίμων και αποβλήτων, καθώς και ερευνητικά κέντρα. Η φωτογραφία που προσφέρεται ως “απόδειξη” δείχνει, εκ πρώτης όψεως, ραδιενεργά υλικά συσκευασμένα σε πλαστικές τσάντες, με περιγραφή επί της φωτογραφίας πως πρόκειται για Ουράνιο-235 και Πλουτώνιο-239.

Η ανάρτηση κοινοποιήθηκε και από την πρεσβεία της Ρωσίας στην Ελλάδα:

Τι ισχύει

Στις 23 Οκτωβρίου, ο Ρώσος υπουργός Άμυνας, Σεργκέι Σόιγκου, ισχυρίστηκε ότι η Ουκρανία προετοιμαζόταν να χρησιμοποιήσει μια «βρώμικη βόμβα». Σε μια σειρά τηλεφωνικών κλήσεων προς τους ομολόγους του στη Γαλλία, στην Τουρκία, στο Ηνωμένο Βασίλειο και στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Σόιγκου δήλωσε ότι «ανησυχεί για πιθανές προκλήσεις από το Κίεβο που συνεπάγεται η χρήση μιας βρώμικης βόμβας». Δυτικοί αξιωματούχοι, όπως ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, χαρακτήρισαν αβάσιμους τους ισχυρισμούς αυτούς.

Οι «βρώμικες βόμβες» είναι συσκευές ευτελούς τεχνολογίας που στοχεύουν στο να μολύνουν μια περιοχή με ραδιενέργεια. Θεωρητικά, βασίζονται σε ραδιενεργά υλικά, συνήθως πυρηνικά απόβλητα, τα οποία σε μορφή σκόνης διασκορπίζονται από την εκτόνωση συμβατικών εκρηκτικών και τα διασπείρουν σε σχετικά μικρή περιοχή, ανάλογη με την ισχύ των εκρηκτικών. Δεν είναι όπλα πεδίου και, από όσο είναι γνωστό, δεν έχουν ενταχθεί ως τακτικά οπλικά συστήματα (γιατί δεν είναι τέτοια) αφού η χρησιμότητά τους στο πεδίο της μάχης είναι μικρή έως και ανύπαρκτη.

Θα πρέπει να επισημανθεί πως η Ουκρανία, μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, είχε στην κατοχή της πυρηνικά όπλα. Ωστόσο, το 1994 υπεγράφη το Μνημόνιο της Βουδαπέστης, που καθόρισε τον αφαίρεση και διάλυση των όπλων που βρίσκονταν στην Ουκρανία και την εγγύηση της εδαφικής της ακεραιότητας από τη Ρωσία, τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο. Η συμφωνία περιλάμβανε επίσης τα πυρηνικά όπλα και άλλων πρώην Σοβιετικών δημοκρατιών, όπως του Καζακστάν και της Λευκορωσίας.

Η φωτογραφία του “ραδιενεργού υλικού”, που συνοδεύει ως “τεκμηρίωση” τον ισχυρισμό του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών, χρονολογείται από το 2010. Συγκεκριμένα, προέρχεται από τον οργανισμό διαχείρισης πυρηνικών αποβλήτων της Σλοβενίας (ARAO). Η Σλοβενία διαθέτει έναν πυρηνικό αντιδραστήρα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στο Krško, κοντά στα σύνορα με την Κροατία, με την οποία τον συνδιαχειρίζεται.

Σε σχετική ανάρτηση, για να διαψεύσει τους ρωσικούς ισχυρισμούς, προέβη η Κυβέρνηση της Σλοβενίας μέσα από τον δικό της λογαριασμό στο Twitter:

Η ανάρτηση της Σλοβενικής Κυβέρνησης αναφέρει:

Η φωτογραφία του χρησιμοποιήθηκε από το Ρωσικό Υπουργείο Εξωτερικών σε ανάρτηση στο Twitter, είναι μια φωτογραφία του οργανισμού ARAO από το 2010. Τα ραδιενεργά απόβλητα στην Σλοβενία αποθηκεύονται με ασφάλεια και είναι υπό επίβλεψη. Δεν χρησιμοποιούνται για την κατασκευή βρώμικων βομβών. Χρησιμοποιήθηκε για επαγγελματικές παρουσιάσεις για το γενικό κοινό ως επεξηγηματικό υλικό. Η φωτογραφία δείχνει ανιχνευτές καπνού που υπόκεινται σε γενική χρήση. Περιέχουν μια ραδιενεργή πηγή, αλλά όχι από τις ραδιενεργές πηγές που αναφέρονται στον πίνακα κάτω από τη φωτογραφία. Η φωτογραφία δημοσιεύθηκε χωρίς τη γνώση της ARAO.

Σύμφωνα με δήλωση του επικεφαλής του οργανισμού ARAO, Sandi Virsek:

Οι ανιχνευτές καπνού που υπόκεινται σε γενική χρήση, δεν περιέχουν κανένα από τα ραδιενεργά υλικά που απαριθμούνται από τη Ρωσία στο tweet της.

Πράγματι, η επίμαχη φωτογραφία των ανιχνευτών καπνού, μπορεί να βρεθεί σε εγχειρίδιο του ARAO (σελ. 3 και 39) του 2010 και σχετικά ενημερωτικά άρθρα.

Πολλοί ανιχνευτές καπνού, ακόμη και για εμπορική χρήση, μπορεί να περιέχουν το ραδιενεργό στοιχείο americium-241 που εκπέμπει σωματίδια άλφα για τον ιονισμό των μορίων του αέρα. Δεν αποτελεί τον παραμικρό κίνδυνο για τη δημόσια υγεία και δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή “βρώμικης βόμβας”. Μάλιστα, στη δεξιά σακούλα, οι εικονιζόμενοι ανιχνευτές καπνού, είναι τύπου Pyrotronics F5B, που συναντώνται στο εμπόριο. Ομοίως, ο τύπος φαίνεται καθαρά και στη σελίδα 41 του προαναφερθέντος εγχειριδίου.

Όσον αφορά τις παρακάτω εικόνες, στα αριστερά της ανάρτησης του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών (κόκκινο πλαίσιο), η πρώτη απεικονίζει το πυρηνικό εργοστάσιο ενέργειας Ρίβνε στη δυτική Ουκρανία, η δεύτερη χώρο απόθεσης και φύλαξης ραδιενεργών αποβλήτων στη Ζαπορίζια, που βρίσκεται υπό ρωσικό έλεγχο, και η τρίτη τον πυρηνικό αντιδραστήρα στο Μπέλογιαρσκ, που βρίσκεται στη Ρωσία.

Στα δεξιά (κίτρινο πλαίσιο), η πρώτη “φωτογραφία” απεικονίζει, στο κάτω μέρος, ράβδους ραδιενεργού καυσίμου. Δεν είναι όμως φωτογραφία αλλά γραφική απεικόνιση, που κυκλοφορεί πολλά χρόνια στο διαδίκτυο. Ομοίως, στο πάνω μέρος βλέπουμε επίσης μια ράβδο καυσίμου από ρωσικό πυρηνικό αντιδραστήρα τύπου VVER, που κυκλοφορεί σε διαφορετικές ιστοσελίδες. Οι δυο εικόνες συνδυάστηκαν σε μια, αν και προέρχονται από διαφορετικές πηγές. Η μεσαία φωτογραφία δείχνει επίσης το χώρο απόθεσης ραδιενεργών αποβλήτων στον υπό ρωσικό έλεγχο πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια, από ψηλά. Η τρίτη φωτογραφία (κάτω δεξιά), έχει αναστραφεί για να είναι πιο δύσκολη η ανεύρεση της αρχικής πηγής της και προέρχεται από ρωσικό ερευνητικό συγκρότημα στο Νοβοσιμπίρσκ.

Συμπέρασμα

Η φωτογραφία που αναρτήθηκε από το Ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών δεν απεικονίζει ραδιενεργά υλικά που μπορεί να χρησιμοποιήσει η Ουκρανία για την κατασκευή βρώμικης βόμβας. Η φωτογραφία προέρχεται από τον οργανισμό διαχείρισης πυρηνικών αποβλήτων της Σλοβενίας (ARAO) και χρονολογείται από το 2010. Δείχνει φίλτρα καπνού που δεν περιέχουν τα ραδιενεργά υλικά που υποστηρίζει η Ρωσία, που είναι απαραίτητα για την κατασκευή βρώμικης βόμβας. Οι υπόλοιπες φωτογραφίες, πλην μιας από τη δυτική Ουκρανία, προέρχονται από ρωσικές εγκαταστάσεις ή εγκαταστάσεις που βρίσκονται υπό ρωσικό έλεγχο στην Ουκρανία, ενώ η τελευταία είναι ψηφιακό γράφημα. Τέλος, η ρωσική πλευρά, δεν έχει παρουσιάσει το παραμικρό στοιχείο για να τεκμηριώσει τον ισχυρισμό της, περί επικείμενης κατασκευής βρώμικης βόμβας από την Ουκρανία.