Το κείμενο «όταν το κεφάλαιο έχει κέρδος 300% δεν υπάρχει έγκλημα που να μη ριψοκινδυνεύσει να το πράξει» δεν ανήκει στον Καρλ Μαρξ

Μετά το σιδηροδρομικό δυστύχημα της 28ης Φεβρουαρίου στα Τέμπη, επανακυκλοφόρησε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, σε ιστοσελίδες, ακόμη και σε αφίσες κομματικών οργανώσεων, μία φράση για την εγκληματική φύση του «κεφαλαίου» συνοδευόμενη με τον ισχυρισμό ότι πρόκειται για λόγια του Καρλ Μαρξ. Ωστόσο, η φράση «όταν το κεφάλαιο έχει κέρδος 300% δεν υπάρχει έγκλημα που να μη ριψοκινδυνεύσει να το πράξει» δεν ανήκει στον Καρλ Μαρξ.

Το κείμενο που, ανακριβώς – όπως θα δούμε παρακάτω, αποδίδεται στον Καρλ Μαρξ (Karl Heinrich Marx, 1818-1883), έχει στα ελληνικά ως εξής:

Το κεφάλαιο το τρομάζει η έλλειψη κέρδους ή το πολύ μικρό κέρδος […]. Όταν το κεφάλαιο έχει το ανάλογο κέρδος, γίνεται τολμηρό. Με δέκα τα εκατό (10%) κέρδος αισθάνεται τον εαυτό του σίγουρο και μπορεί να το χρησιμοποιήσει κανείς παντού, με 20% γίνεται ζωηρό, με 50% γίνεται θετικά παράτολμο, με 100% τσαλαπατάει όλους τους ανθρώπινους νόμους, με 300% δεν υπάρχει έγκλημα που να μη ριψοκινδυνεύσει να το πράξει.

Παρακάτω μπορείτε να δείτε ενδεικτικά στιγμιότυπα αναρτήσεων στο Facebook που περιέχουν το παραπάνω κείμενο, και παραθέτουν ως συγγραφέα του τον Κάρολο (Καρλ) Μαρξ ή πάντως παραπέμπουν στο βιβλίο του «Το Κεφάλαιο» (Das Kapital, 1867).

Το κείμενο αποδίδεται στον Μαρξ και σε πρόσφατα άρθρα ιστοσελίδων όπως 902.gr, rizospastis.gr, faretra.info, efodos.net.

Μάλιστα, το υπό συζήτηση κείμενο αποτέλεσε κύριο τμήμα αφίσας της Οργάνωσης Περιοχής Αττικής της Κομμουνιστικής Νεολαίας (ΚΝΕ), με αφορμή την επέτειο των 140 χρόνων από τον θάνατο του Καρλ Μαρξ, και ως ένδειξη διαχρονικότητας του λόγου του.

Τι ισχύει

Το συγκεκριμένο κείμενο μπορεί πράγματι κανείς να διαβάσει στο «Κεφάλαιο», στην σελ. 785 της μετάφρασης Παναγιώτη Μαυρομμάτη, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, 2002 (βλ. την σελ. 393 του pdf), στο 24ο κεφάλαιο του 7ου μέρους (με θέμα τη λεγόμενη «πρωταρχική συσσώρευση» του βιομηχανικού κεφάλαιου), στον πρώτο τόμο του γνωστού έργου του. Πρόκειται για κείμενο στην παραπομπή αρ. 250.

Στην υποσημείωση, αναφέρεται ότι πρόκειται για παράθεση κειμένου από το βιβλίο του T. J. Dunning “Trades Unions and Strikes”, Λονδίνο, 1860, σελ. 35-36. Ανατρέχοντας, δηλαδή, στην πηγή της φράσης που αναφέρουν αναρτήσεις και άρθρα, διαπιστώνει κανείς, με απλή ανάγνωση, ότι δεν πρόκειται για πρωτότυπα λόγια του Καρλ Μαρξ.

Επισκεπτόμενοι έπειτα το, ψηφιοποιημένο από την Google, βιβλίο “Trades’ Unions and Strikes: Their Philosophy and Intention” από τον βιβλιοδέτη και συνδικαλιστή Thomas Joseph Dunning, εντοπίσαμε το «επίμαχο» απόσπασμα στη σελ. 36. Δεν είναι, εξάλλου, η μοναδική φορά που ο Μαρξ επικαλέστηκε φράση από τον Ντάννινγκ. Το έργο του Dunning δημοσιεύθηκε το 1860, 7 έτη πριν τη δημοσίευση του πρώτου τόμου του «Κεφαλαίου» (1867).

Capital eschews no profit, or very small profit, just as Nature was formerly said to abhor a vacuum. With adequate profit, capital is very bold. A certain 10 per cent. will ensure its employment anywhere; 20 per cent. certain will produce eagerness; 50 per cent., positive audacity; 100 per cent. will make it ready to trample on all human laws; 300 per cent., and there is not a crime at which it will scruple, nor a risk it will not run, even to the chance of its owner being hanged.

Αυτή είναι η πρωτότυπη φράση, η πατρότητα της οποίας ανήκει στον Τόμας Ντάννινγκ. Ως παραδείγματα που ενισχύουν τη θέση του, ο Ντάνινγκ είχε αναφέρει το λαθρεμπόριο και το δουλεμπόριο.

Η εν λόγω ρητή παράθεση κειμένου από το έργο του Ντάννινγκ βρίσκεται και σε αγγλική μετάφραση του «Κεφαλαίου» (δείτε σελ. 538 του pdf).

Σημειώνεται, τέλος, ότι και τις προηγούμενες δεκαετίες έχει παρουσιαστεί ανακριβώς το κείμενο ως του Καρλ Μαρξ.

Συμπέρασμα

Το κείμενο με τη φράση «όταν το κεφάλαιο έχει κέρδος 300% δεν υπάρχει έγκλημα που να μη ριψοκινδυνεύσει να το πράξει» δεν γράφτηκε από τον Karl Marx. Πρόκειται για λόγια του Thomas Joseph Dunning, και συναντώνται στο βιβλίο του με τίτλο “Trades’ Unions and Strikes: Their Philosophy and Intention”, που εκδόθηκε το 1860.

Ο Μαρξ παρέθεσε το κείμενο σε μια υποσημείωση στο έργο του «Το Κεφάλαιο» (1867), αναφέροντας ρητά την πηγή προέλευσης.