Παραπληροφόρηση περί «ύποπτου» πίνακα στο σπίτι του Στέλιου Ράμφου

Τον Φεβρουάριο του 2021 κυκλοφόρησε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μια φωτογραφία-στιγμιότυπο ανάρτησης της Υπουργού Παιδείας, Νίκης Κεραμέως, από το 2019, όταν και συνάντησε στο σπίτι του τον συγγραφέα και φιλόσοφο Στέλιο Ράμφο. Συγκεκριμένα, παρουσιάζεται ως «πατριωτικά ύποπτος», καθώς στο βάθος διακρίνεται ένας πίνακας-πορτρέτο στο οποίο υπονοείται ότι απεικονίζεται κάποιος άνδρας τουρκικής καταγωγής, τον οποίο προφανώς αυτός θαυμάζει ή από τον οποίο κατάγεται ο συγγραφέας. Ωστόσο, όλα αυτά τα σχόλια δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα.

Στο Facebook εντοπίζονται οι εξής κύριες εκδοχές πλαισίωσης του θέματος:

Τι ισχύει;

Θα πρέπει εξ αρχής να διευκρινιστεί ότι η ανάρτηση από την οποία προέρχεται η υπό συζήτηση φωτογραφία δεν είναι πρόσφατη, ούτε έχει ληφθεί σε περίοδο κατά την οποία απαιτούνταν η χρήση προστατευτικής μάσκας.

Επιπλέον, η φωτογραφία έχει ληφθεί στο σπίτι του φιλοσόφου, όπως είναι αντιληπτό και από συνέντευξή του στην Athens Voice. [τεύχος 731, Ιανουάριος 2020 – πηγή]

Επικοινωνήσαμε με τον ίδιο τον κ. Ράμφο, και μας ανέφερε ότι ο πίνακας αποτελεί οικογενειακό κειμήλιο, και πρόκειται για πρόγονο της συζύγου του. Απεικονίζεται ο Χατζή-Λορεντζής Σκυλίτσης, πρόκριτος της Χίου, απαγχονισθείς το 1822 από τους Οθωμανούς.

Πράγματι, υπάρχουν αναφορές για πρόσωπο ονόματι “Λορεντζής Σκυλίτσης”, μέλος της γνωστής ιστορικής οικογένειας των Σκυλίτσηδων (το οικογενειακό επώνυμο Σκυλίτζη απαντά ήδη στη βυζαντινή περίοδο).

Συγκεκριμένα, αναφέρεται πράγματι πρόσωπο με τα στοιχεία «Χατζή Λορεντζής Σκυλίτσης» ανάμεσα στους δεκάδες επιφανείς Χιώτες που, αφότου είχαν φυλακιστεί ως όμηροι, απαγχονίστηκαν από τους Οθωμανούς Τούρκους την 23η Απριλίου 1822 στην τάφρο του φρουρίου της χώρας του νησιού, μετά την εμπλοκή των Χίων στην επανάσταση. [δείτε ενδεικτικά για τη Σφαγή της Χίου εδώ]

O εν λόγω Χατζή Λορεντζής Σκυλίτσης, πλούσιος έμπορος με πολλές δωρεές, γεννήθηκε στις 12 Απριλίου 1765 στη Χίο, και απαγχονίστηκε στις 23 Απριλίου 1822 από τους Τούρκους, σύμφωνα με όσα βιογραφικά στοιχεία του είναι διαθέσιμα. [πηγή 1][πηγή 2][πηγή 3][πηγή 4][πηγή 5]

Υπήρξε γιος του Χατζή Ζαννή Λορεντζή Σκυλίτση (1720-1800), για τον οποίο εντοπίζεται ένα πορτρέτο που βλέπετε κάτω αριστερά, χωρίς να είναι σαφές αν πρόκειται για τον ίδιο. Η ομοιότητα με τον υπό εξέταση πίνακα, σε κάθε περίπτωση, είναι χαρακτηριστική. Φέρει, άλλωστε, και το παραπάνω αναδειχθέντα θυρεό της οικογενείας Σκυλίτση.

Στο αρχείο της Βιβλιοθήκης Κοραή στη Χίο εντοπίζονται και τα εξής πορτρέτα των παραπάνω αναφερόμενων ανδρών (υιού-πατέρα), Χατζηλορέντζη και Χατζηζαννή Σκυλίτση:

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, ο εικονιζόμενος, όπως και άλλα μέλη της οικογενείας του, ανήκαν στην πλούσια, «αριστοκρατική» τάξη των εμπόρων και προεστών της Χίου. Ήταν, συνεπώς, αναμενόμενο να φέρουν ως κάλυμμα της κεφαλής και σύμβολο ισχύος ένα τουρμπάνι, το οποίο πιθανώς, ως μόνο «ύποπτο» στοιχείο, αποτέλεσε την αφορμή για τη διατύπωση των υπό εξέταση ισχυρισμών.

Συμπέρασμα

Το πορτρέτο ενός άνδρα με αμφίεση της οθωμανικής περιόδου στον τοίχο του σπιτιού του συγγραφέα και φιλοσόφου Στέλιου Ράμφου παρουσιάστηκε εκτός του παραγματικού του πλαισίου αναφοράς.

Δεν απεικονίζει κάποιον Τούρκο, από τον οποίο κατάγεται ή τον οποίο θαυμάζει ο Στέλιος Ράμφος, ούτε αποτελεί σημάδι «κατρακύλας» του ιδίου ή της Νίκης Κεραμέως, που τον είχε επισκεφθεί το 2019 (και όχι εν μέσω πανδημίας).

Το πορτρέτο είναι οικογενειακό κειμήλιο, και σε αυτό απεικονίζεται πρόγονος της συζύγου του. Το όνομά του, σύμφωνα με τον συγγραφέα, ήταν Χατζή Λορεντζής Σκυλίτσης, υπήρξε προεστός της Χίου και απαγχονίστηκε από τους Τούρκους το 1822, σε αντίποινα της συμμετοχής των Χίων στην Επανάσταση. Πράγματι, εντοπίζονται πανομοιότυπα πορτρέτα που αναφέρονται στο πρόσωπο αυτού ή του πατέρα του, Χατζή Ζαννή Σκυλίτση. Οι διαθέσιμες βιογραφικές πληροφορίες για τον αναφερόμενο πλούσιο έμπορο και μέλος της αριστοκρατικής οικογένειας των Σκυλίτσηδων, που υπήρξε μαζί με άλλους ευγενείς της Χίου όμηρος προτού θανατωθεί δι’ απαγχονισμού τον Απρίλιο του 1822, κατά τη Σφαγή της Χίου, ανταποκρίνονται στη δήλωση του κ. Ράμφου.