Ανακριβή στοιχεία από τη Γερμανία παρουσιάζονται ως σοβαρή ένδειξη ότι οι εμβολιασμένοι έχουν αυξημένη νοσηρότητα από την παραλλαγή Όμικρον

Σε δημοσιεύματα που κυκλοφόρσησαν σε μέσα ενημέρωσης και ιστολόγια αναφέρεται πως, σύμφωνα με έκθεση από το Ινστιτούτο Ρόμπερτ Κοχ, στη Γερμανία το 96% των κρουσμάτων με την παραλλαγή Όμικρον του SARS-CoV-2 ήταν σε εμβολιασμένους. Με βάση τα δημοσιεύματα, αυτά τα ποσοστά αποτελούν σοβαρή ένδειξη ότι οι εμβολιασμένοι έχουν αυξημένη νοσηρότητα από το στέλεχος Όμικρον. Ωστόσο οι εν λόγω ισχυρισμοί δεν ευσταθούν.

Παραδείγματα: pronews.gr, iskra.gr, freedompress.gr, cyprusgossip.com, taxidromos.gr, olatanea.gr bahalonews.gr, hellasvoice.gr, triklopodia.gr, oparlapipas.gr

Παράδειγμα βίντεο που κυκλοφόρησε στο YouTube:

Στα εξεταζόμενα δημοσιεύματα έχει ενσωματωθεί το περιεχόμενο της εξής ανάρτησης στο Facebook από τον καρδιολόγο Κωνσταντίνο Αρβανίτη:

Τι ισχύει

Ο Κωνσταντίνος Αρβανίτης, ιατρός καρδιολόγος, μέλος του ΙΣΑ, έχει εκτενές ιστορικό δημοσιεύσεων στο Facebook κατά τους τελευταίους μήνες που περιέχουν ψευδείς ή παραπλανητικούς ισχυρισμούς σχετικά με την COVID-19 και ιδίως την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των εμβολίων κατά της νόσου.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, για τη θεμελίωση του ισχυρισμού του επισύναψε ένα στιγμιότυπο οθόνης από αγγλόφωνο δημοσίευμα της σελίδας informationliberation.com, η οποία είναι γνωστή για την προώθηση ακροδεξιών και συνωμοσιολογικών θέσεων.

Στο δημοσίευμα αυτό είχε αναφερθεί ότι το Ινστιτούτο Ρόμπερτ Κοχ, που υπάγεται στο ομοσπονδιακό Υπουργείο Υγείας της Γερμανίας και έχει αρμοδιότητες οργανισμού δημόσιας υγείας, σε έκθεσή του στις 30 Δεκεμβρίου 2021 ανακοίνωσε πως το 96% των καταγεγραμμένων κρουσμάτων με την παραλλαγή Όμικρον του SARS-CoV-2 αφορούσαν εμβολιασμένους. Ο ισχυρισμός βασιζόταν σε ανάρτηση του δημοσιογράφου Tim Roehn στο Twitter.

Ωστόσο, η από 30/12/2021 εβδομαδιαία έκθεση του Ινστιτούτου στην οποία αναφέρεται το δημοσίευμα και ο κ. Αρβανίτης, ενώ αρχικά περιείχε την πληροφορία ότι είχαν καταγραφεί 4,020 κρούσματα σε πρόσωπα εμβολιασμένα και 186 σε πρόσωπα μη εμβολιασμένα, έχει υποστεί αναθεώρηση-διόρθωση ως προς τον αριθμό των μη εμβολιασμένων που είχαν καταγραφεί ως κρούσματα της Όμικρον. Σε κανένα σημείο της έκθεσης δεν υπολογίστηκε ή ανακοινώθηκε σε ποιο ποσοστό προσβάλλει εμβολιασμένους ή ανεμβολίαστους η εν λόγω παραλλαγή.

Ειδικότερα, στην έκθεση αναφέρεται πλέον η εξής επισήμανση:

Διόρθωση: Στη σελ. 14, ο αριθμός των μη εμβολιασμένων μεταξύ των αναφερθέντων κρουσμάτων Όμικρον διορθώθηκε στις 3 Ιανουαρίου 2022 (πριν: 186, μετά: 1,097)

O προαναφερθείς δημοσιογράφος έχει επισημάνει τη διόρθωση της έκθεσης σε νεότερη ανάρτηση του.

Η Ronja Wenchel, εκπρόσωπος του Ινστιτούτου, έχει δηλώσει στην ομάδα ελέγχου γεγονότων του πρακτορείου Reuters ότι ο αριθμός των 186 μη εμβολιασμένων ασθενών στην αναφορά από τις 30/12/2021 ήταν λάθος, ο σωστός αριθμός είναι 1,097, και επεσήμανε ότι είχαν καταγραφεί λιγότερα κρούσματα παραλλαγής Όμικρον στη Γερμανία σε σύγκριση με την παραλλαγή Δέλτα, και πως η Όμικρον έχει εντοπιστεί σε αστικές και περιαστικές περιοχές, ενώ το ποσοστό κρουσμάτων με την παραλλαγή διαφέρει σημαντικά από κρατίδιο σε κρατίδιο.

Η ποικιλία αυτή έχει διάφορες αιτίες, όπως ο χαμηλός αριθμός περιπτώσεων Όμικρον, ο διαφορετικός αριθμός τεστ που πραγματοποιήθηκαν και η βραδύτερη μετάδοση των αποτελεσμάτων των τεστ λόγω των διακοπών.

Συνολικά, δεν είναι θεμιτό να γίνει προέκταση των αριθμών στο γενικό πληθυσμό ή να εκτιμηθεί η αποτελεσματικότητα των εμβολίων με τέτοια δεδομένα. Το Ινστιτούτο δεν έχει εκτιμήσει την αποτελεσματικότητα του εμβολίου σχετικά με την Όμικρον μέχρι στιγμής.

Με βάση τα ορθά αριθμητικά στοιχεία, θα μπορούσε να αναφερθεί ότι από τις 5,117 διαπιστωμένες μολύνσεις με την παραλλαγή Όμικρον, το 21% αφορούσε μη εμβολιασμένα πρόσωπα, και το 79% εμβολιασμένα. Παράλληλα, θα πρέπει να σημειωθεί ότι στις 30 Δεκεμβρίου 2021 το 74% περίπου του πληθυσμού είχε εμβολιαστεί κατά της COVID-19, και το 39% με ενισχυτική δόση.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, τα αριθμητικά δεδομένα αφορούσαν, επιβεβαιωμένα με μοριακή ανάλυση, κρούσματα που έφεραν το στέλεχος Όμικρον του κορωνοϊού SARS-CoV-2. Τα δεδομένα δεν υποδηλώνουν κάποιο στοιχείο για τη βαρύτητα της νόσου ή αν αυτή εκδηλώθηκε, παρ’ όλο που ο κ. Αρβανίτης αναφέρεται σε «νοσηρότητα».

Όπως αναφέραμε και σε προηγούμενο άρθρο μας με σχετική παραπλανητική παρουσίαση αριθμητικών δεδομένων για την Όμικρον από τη Δανία, τα δεδομένα της έκθεσης δεν επιτρέπουν από μόνα τους την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων ή σοβαρών ενδείξεων για την αποτελεσματικότητα των εμβολίων στην πρόληψη της νόσου COVID-19, προς οποιαδήποτε κατεύθυνση. Πρόκειται για ανεπεξέργαστα, αδρά δεδομένα, χωρίς καμία στάθμιση, που προέρχονται από μία μικρή περίοδο αναφοράς.

Πρόκειται για απλούς αριθμούς κρουσμάτων από μία συγκεκριμένη, νέα παραλλαγή του ιού, που ανιχνεύθηκε με φυλογενετική ανάλυση τυχαίων δειγμάτων μοριακών τεστ για SARS-CoV-2, χωρίς περαιτέρω ανάλυση (λ.χ. ηλικίες, συρροές, συμπεριφορά ή μοτίβα έκθεσης στην παραλλαγή) και μεθοδολογία, καθώς δεν πρόκειται για προϊόντα επιδημιολογικής ή άλλου είδους επιστημονικής μελέτης που λαμβάνει υπόψη άλλες παραμέτρους και σκοπεύει να εκτιμήσει την αποτελεσματικότητα ενός εμβολίου

Όπως έχουμε εξηγήσει σε πολλά προηγούμενα άρθρα μας, είναι παραπλανητικό να συγκρίνονται απευθείας δύο ανόμοια δείγματα και να επιχειρείται άμεση σύγκριση χωρίς να λαμβάνονται υπόψη παράγοντες που ενδέχεται να διαφοροποιούν ουσιωδώς τα στατιστικά μεγέθη. [άρθρο 1][άρθρο 2][άρθρο 3][άρθρο 4]

Ενώ επί του παρόντος δεν υπάρχουν σχετικές αναλυτικές δημοσιευμένες μεγάλες μελέτες οι οποίες να έχουν περάσει αξιολόγηση από ομοτίμους (peer-review), προκαταρκτικά δεδομένα από άλλες χώρες όπως στο Ηνωμένο Βασίλειο και εργαστηριακές αξιολογήσεις, δείχνουν ότι ο εμβολιασμός με τρίτη δόση εμβολίων mRNA είναι αποτελεσματικός έναντι της μόλυνσης με το στέλεχος Όμικρον, και ότι ο διπλός εμβολιασμός προσφέρει προστασία για σοβαρή νόσο. [πηγή 1][πηγή 2][πηγή 3][πηγή 4][πηγή 5][πηγή 6][πηγή 7]

Τα διαθέσιμα επιστημονικά δεδομένα από το Ηνωμένο Βασίλειο, όπως εκτιμήθηκε από τον βρετανικό φορέα δημόσιας υγείας UKHSA, υποδεικνύουν ότι τα διαθέσιμα εμβόλια, ιδίως σε σχήμα με ενισχυτική δόση, παραμένουν ιδιαίτερα αποτελεσματικά στην πρόληψη νοσηλείας λόγω σοβαρής νόσου COVID-19, παρ’ όλο που, συγκριτικά με την παραλλαγή Δέλτα, η πρόληψη συμπτωματικής νόσου παρατηρείται μειωμένη. [πηγή]

Τα ακριβή μεγέθη αποτελεσματικότητας ανά τύπο εμβολίου, σε σχέση με το χρόνο εμβολιασμού, και ανά αριθμό – σχήμα δόσεων δεν έχουν προσδιοριστεί, ωστόσο δεν προκύπτει καμία σοβαρή ένδειξη ή απόδειξη ότι ο εμβολιασμός προκαλεί περισσότερες μολύνσεις ή βαρύτερες νοσήσεις από COVID-19. Αντιθέτως, όλα τα διαθέσιμα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι τα εμβόλια εξακολουθούν να παρέχουν σημαντική συνολική προστασία, ειδικά έπειτα από αναμνηστική δόση.

Συμπέρασμα

Η σύγκριση μεταξύ εμβολιασμένων και ανεμβολίαστων στα υπό εξέταση δημοσιεύματα και αναρτήσεις, είχε αφορμή αριθμούς επιβεβαιωμένων κρουσμάτων του στελέχους Όμικρον από μία μικρή περίοδο αναφοράς, που δημοσιοποιήθηκαν από το Ινστιτούτο Ρόμπερτ Κοχ της Γερμανίας στις 30 Δεκεμβρίου 2021.

Σύμφωνα με το Ινστιτούτο, που προέβη άμεσα σε αναθεώρηση της σχετικής έκθεσής του, ο αριθμός των 186 μη εμβολιασμένων ασθενών ήταν λάθος, και ο σωστός αριθμός είναι 1097, δηλαδή όχι το 4%, αλλά το 21% των επιβεβαιωμένων περιπτώσεων Όμικρον ήταν σε ανεμβολίαστους.

Όπως τόνισε το ίδιο το Ινστιτούτο, και όπως έχουμε επισημάνει σε σειρά προηγούμενων άρθρων μας, δεν είναι επιστημονικά και μεθοδολογικά ορθό να γίνει προέκταση των αριθμών στο γενικό πληθυσμό ή να εκτιμηθεί η αποτελεσματικότητα των εμβολίων με τέτοια δεδομένα. Δεν πρόκειται, δηλαδή, για επαρκή απόδειξη ή σοβαρή ένδειξη ότι οι εμβολιασμένοι «κολλάνε περισσότερο».

Η σύγκριση που επιχείρησε ο Κωνσταντίνος Αρβανίτης βασίστηκε σε απλουστευτικές πράξεις επί ανεπεξέργαστων αριθμών κρουσμάτων από μία μικρή περίοδο αναφοράς, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη άλλες παράμετροι σύγκρισης και ουσιώδους διαφοροποίησης στα συγκρινόμενα δείγματα, όπως διαφορές στις κοινωνικές συμπεριφορές, συρροές κρουσμάτων και ηλικιακές διαφορές. Πρώιμα επιστημονικά δεδομένα και εκθέσεις υγειονομικών θεσμών υποδεικνύουν ότι ο εμβολιασμός με δύο δόσεις ναι μεν φαίνεται να έχει μειωμένη αποτελεσματικότητα στην πρόληψη συμπτωματικής λοίμωξης με την παραλλαγή αυτή, όχι όμως ότι ο εμβολιασμός προκαλεί περισσότερες μολύνσεις. Παράλληλα, τα διαθέσιμα δεδομένα δείχνουν ότι ο διπλός εμβολιασμός, και ιδίως ο τριπλός εμβολιασμός, έχει σημαντική αποτελεσματικότητα στην πρόληψη βαρείας νόσου COVID-19.