Όχι, ο Ζελένσκι ΔΕΝ εξαφάνισε δια νόμου την Ελληνική μειονότητα, ούτε απαγόρευσε την ελληνική γλώσσα στην Ουκρανία

Τους τελευταίους μήνες, ειδικότερα από την έναρξη της εισβολής Ρωσικών στρατευμάτων στην Ουκρανία έως και σήμερα, δημοσιεύματα σε ιστότοπους αλλά και αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προβαίνουν σε ισχυρισμούς σχετικά με την απαγόρευση της ελληνικής γλώσσας αλλά και τη, δια νόμου, «εξαφάνιση» της Ελληνικής μειονότητας στην Ουκρανία από τον πρόεδρο της χώρας, Βολοντιμίρ Ζελένσκι. Ωστόσο, όπως θα δούμε στη συνέχεια, οι εν λόγω ισχυρισμοί είναι ψευδείς καθώς η ελληνική γλώσσα ουδέποτε απαγορεύτηκε, ενώ η Ελληνική μειονότητα στην Ουκρανία παραμένει αναγνωρισμένη και προστατευμένη με σχετικό νόμο του 1992.

Παραδείγματα: pronews.gr, olympia.gr, macedonianet.gr, iskra.gr

Παραδείγματα αναρτήσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης:

Στα υπό εξέταση δημοσιεύματα διαβάζουμε τα εξής:

Η απαγόρευση της ελληνικής γλώσσας από την ουκρανική βουλή

Σύμφωνα με δημοσιεύματα, η Ουκρανική Βουλή, με νόμο, έχει απαγορεύσει τη χρήση μειονοτικών γλωσσών όπως τα ελληνικά, τα ρωσικά και τα ουγγρικά, αντίθετα σε κάθε αρχή δικαίου, ελευθεριών, πολιτισμού, προόδου και δημοκρατίας.

Ειδικότερα για τους Έλληνες ομογενείς, η ουκρανική ένωση επαγγελματιών εκπαιδευτικών απαίτησε με έγγραφό της να σταματήσει άμεσα η χρήση της εχθρικής γλώσσας του «Πούτιν». Στο απαντητικό έγγραφό της η Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ελληνικών Κοινοτήτων κ. Αλεξάνδρα Προτσένκο-Πιτσάτζη ανέφερε, μεταξύ άλλων, ότι η απαγόρευση αυτή συνιστά γλωσσικό εξτρεμισμό, άμεση παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και «προνόμιο» ενός ολοκληρωτικού καθεστώτος.

Επιπρόσθετα, η κ. Προτσένκο-Πιτσάτζη έκανε λόγο, σε τηλεοπτικό σταθμό της Ελλάδας, για απειλητική ατμόσφαιρα και κατήγγειλε προπηλακισμούς και ξυλοδαρμούς. Την έντονη ανησυχία της εξέφρασε και η κυβέρνηση της Ουγγαρίας, καθώς έχουν σημειωθεί επιθέσεις κατά της ουγγρικής μειονότητας.

Τα μέτρα για την απαγόρευση της χρήσης των μειονοτικών γλωσσών καταδίκασε ο Υπουργός Εξωτερικών του Λουξεμβούργου Jean Asselborn, σε συνέντευξη Τύπου.

Ο Ζελένσκι, εξαφανιζει δια νόμου την Ελληνική μειονότητα

Πριν λίγους μήνες ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντιμίρ Ζελένσκι είχε εισάγει νόμο προκειμένου να εξαφανιστούν οι μειονότητες απο την Ουκρανία.

Με τον εν λόγω νόμου δεν χαρακτηρίζονται ως Εθνική και Γηγενής μειονότητα ούτε Ρώσοι ούτε Έλληνες ούτε Ούγγροι ούτε ακόμα και Λευκορώσοι που διαμένουν στην Ουκρανία.

Το ουκρανικό καθεστώς είχε αποφασίσει να μην αναγνωρίσει την εθνική Ελληνική μειονότητα της Ουκρανίας η οποία υπολογίζεται ότι ξεπερνάει τις 150.000 έλληνες .Οι Ελληνες της Ουκρανίας ζουν στην συγκεκριμένη περιοχή πάρα πολλά χρόνια. Πόλεις όπως η Μαριούπολη και Κριμαία αποτελούν κοιτίδες του Ελληνισμού.

Τι ισχύει

Προκειμένου να εξετάσουμε τους επίμαχους ισχυρισμούς, θα πρέπει πρώτα να ανατρέξουμε σε ερώτηση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την οποία είχε απευθύνει στις 11 Δεκεμβρίου 2014 ο τότε ευρωβουλευτής της Χρυσής Αυγής, απόστρατος στρατιωτικός Ελευθέριος Συναδινός.

Η ερώτηση, η οποία αφορούσε απόφαση της Ουκρανικής Βουλής σχετικά με τη χρήση μειονοτικών γλωσσών στη χώρα, όπως τα ελληνικά, ήταν η εξής:

Ερώτηση με αίτημα γραπτής απάντησης E-010539-14
προς την Επιτροπή
Άρθρο 130 του Κανονισμού
Eleftherios Synadinos (NI)

Σύμφωνα με δημοσιεύματα, η Ουκρανική Βουλή, με νόμο, έχει απαγορεύσει τη χρήση μειονοτικών γλωσσών όπως τα ελληνικά, τα ρωσικά και τα ουγγρικά, αντίθετα σε κάθε αρχή δικαίου, ελευθεριών, πολιτισμού, προόδου και δημοκρατίας.

Ειδικότερα για τους Έλληνες ομογενείς, η ουκρανική ένωση επαγγελματιών εκπαιδευτικών απαίτησε με έγγραφό της να σταματήσει άμεσα η χρήση της εχθρικής γλώσσας του «Πούτιν». Στο απαντητικό έγγραφό της η Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ελληνικών Κοινοτήτων κ. Αλεξάνδρα Προτσένκο-Πιτσάτζη ανέφερε, μεταξύ άλλων, ότι η απαγόρευση αυτή συνιστά γλωσσικό εξτρεμισμό, άμεση παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και «προνόμιο» ενός ολοκληρωτικού καθεστώτος.

Επιπρόσθετα, η κ. Προτσένκο-Πιτσάτζη έκανε λόγο, σε τηλεοπτικό σταθμό της Ελλάδας, για απειλητική ατμόσφαιρα και κατήγγειλε προπηλακισμούς και ξυλοδαρμούς. Την έντονη ανησυχία της εξέφρασε και η κυβέρνηση της Ουγγαρίας, καθώς έχουν σημειωθεί επιθέσεις κατά της ουγγρικής μειονότητας.

Τα μέτρα για την απαγόρευση της χρήσης των μειονοτικών γλωσσών καταδίκασε ο Υπουργός Εξωτερικών του Λουξεμβούργου Jean Asselborn, σε συνέντευξη Τύπου.

Ερωτάται η Επιτροπή:
— Προτίθεται να καταδικάσει τόσο την ενέργεια της Ουκρανικής Βουλής, όσο και τις αλυτρωτικές ενέργειες που υφίστανται οι μειονότητες στην Ουκρανία;
— Προτίθεται να προστατεύσει εν συνόλω την πολιτιστική εν γένει κληρονομιά της Ελληνικής αλλά και των άλλων μειονοτήτων;

Προτού εξετάσουμε το συγκεκριμένο νόμο αλλά και την ιστορία της νομοθεσίας σχετικά με τις μειονοτικές και τοπικές γλώσσες στην Ουκρανία, είναι σκόπιμο να αναφέρουμε πως κατά την περίοδο αυτή, πρόεδρος της Ουκρανίας διατελούσε ο Πετρό Ποροσένκο, η θητεία του οποίου ξεκίνησε στις 7 Ιουνίου 2014 και διήρκησε έως τις 21 Απριλίου 2019, και όχι ο Βλόντιμιρ Ζελένσκι, ο οποίος εξελέγη Πρόεδρος της Ουκρανίας τον Απρίλιο του 2019.

Η νομοθεσία για τις μειονοτικές γλώσσες στην Ουκρανία

Δύο χρόνια νωρίτερα, συγκεκριμένα στις 5 Ιουλίου του 2012, η κυβέρνηση της χώρας με πρόεδρο τον Βίκτορ Γιανουκόβιτς, έθεσε προς ψήφιση νομοσχέδιο με τίτλο «Σχετικά με την Κρατική Γλωσσική Πολιτική» το οποίο τέθηκε σε ισχύ τον Αύγουστο του ίδιου έτους. Το νομοσχέδιο προέβλεπε πως σε περιοχές όπου το ποσοστό των ανάλογων εθνικών μειονοτήτων ξεπερνούσε το 10%, οι εκάστοτε μειονοτικές γλώσσες θα αποκτούσαν καθεστώς «τοπικής γλώσσας», εγκρίνοντας έτσι την επίσημη χρήση τους σε δικαστήρια, σχολεία, και άλλα κυβερνητικά ιδρύματα και υπηρεσίες, παράλληλα με τα Ουκρανικά.

Την περίοδο εκείνη πολλοί κατέκριναν το εν λόγω νομοσχέδιο, εκφράζοντας ανησυχίες πως θα διχάσει τη χώρα, διότι τα Ρωσικά θα γίνουν η de-facto κυβερνητική γλώσσα στην ανατολική Ουκρανία. Αυτό διότι, αν και ο νόμος δεν αφορούσε συγκεκριμένες μειονοτικές γλώσσες, είχε τον μεγαλύτερο αντίκτυπο στις ρωσόφωνες περιοχές της Ουκρανίας. Ως αποτέλεσμα του νόμου, πολλές περιοχές στα ανατολικά και νότια της χώρας επέλεξαν να χρησιμοποιούν ως τοπική γλώσσα τη Ρωσική, ενώ άλλες περιοχές υιοθέτησαν ως τοπική γλώσσα τα Ουγγρικά ή τα Ρουμάνικα.

Στις 23 Φεβρουαρίου 2014, λίγες μέρες μετά τη φυγή του Βίκτορ Γιανούκοβιτς από τη χώρα, κατά τη διάρκεια κοινοβουλευτικής συνεδρίασης, ο βουλευτής του κόμματος Πανουκρανική Ένωση «Πατρίδα» (Batkivshchyna), Βιάτσεσλαβ Κυριλένκο, συμπεριέλαβε στην ημερήσια διάταξη νομοσχέδιο για την κατάργηση του νόμου του 2012. Το νομοσχέδιο εγκρίθηκε με το 86% των ψήφων να ψηφίζουν υπέρ.

Το νέο νομοσχέδιο έχριζε την Ουκρανική γλώσσα τη μοναδική κρατική γλώσσα σε όλη την επικράτεια, ωστόσο, όλες οι μειονοτικές γλώσσες εξακολουθούσαν να προστατεύονται ρητά σύμφωνα με το Άρθρο 10 του Ουκρανικού Συντάγματος. Εντούτοις, παρά το γεγονός πως το νομοσχέδιο υπερψηφίστηκε, ο αναπληρωτής πρόεδρος Ολεξάντρ Τουρτσίνοφ αρνήθηκε να υπογράψει την οριστική απόφαση, με αποτέλεσμα ο νόμος του 2012 να εξακολουθήσει να ισχύει για αρκετό καιρό.

Τον Ιουλίο του 2014, 57 βουλευτές προσέφυγαν στο Συνταγματικό Δικαστήριο της Ουκρανίας ζητώντας την επανεξέταση του νόμου του 2012 και στις 10 Οκτωβρίου του ίδιου έτους το δικαστήριο ξεκίνησε τις διαδικασίες αξιολόγησης της συνταγματικότητας του. Στις 3 Νοεμβρίου του 2014, ο τότε πρόεδρος της χώρας, Πέτρο Ποροσένκο, δήλωσε πως σκοπεύει να βελτιώσει και να εκσυγχρονίσει τη γλωσσική πολιτική της χώρας σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα.

Τέσσερα χρόνια αργότερα, κατά το τελευταίο έτος της θητείας του Πέτρο Ποροσένκο, στις 28 Φεβρουαρίου 2018, το Συνταγματικό Δικαστήριο της Ουκρανίας έκρινε τον νόμο του 2012 αντισυνταγματικό.

Ένα χρόνο νωρίτερα, η κυβέρνηση Ποροσένκο είχε ψηφίσει έναν εκπαιδευτικό νόμο που αφορούσε τη γλώσσα εκμάθησης των μειονοτήτων στο πλαίσιο της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στη χώρα. Όπως εξηγεί ο ιστότοπος freedomhouse.org ο συγκεκριμένος νόμος, που τέθηκε σε ισχύ στις 25 Σεπτεμβρίου του 2017, όριζε πως τα νηπιαγωγεία και τα δημοτικά σχολεία θα παραμείνουν ελεύθερα να διδάσκουν τα παιδιά στη μειονοτική γλώσσα της επιλογής τους. Καθώς όμως οι μαθητές θα εισέρχονται στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, η γλώσσα διδασκαλίας θα αλλάξει στην ουκρανική, με τις μειονοτικές γλώσσες να συνεχίζουν να διδάσκονται ως ξεχωριστές τάξεις. Ο ίδιος νόμος προβλέπει πως εάν η μειονοτική γλώσσα είναι γλώσσα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως είναι οι περισσότερες, θα προσφέρονται επιπλέον μαθήματα σε αυτή τη γλώσσα μέχρι το λύκειο. Επιπλέον, ο συγκεκριμένος νόμος δεν αφορά τη διδασκαλία γλωσσών στα ιδιωτικά σχολεία.

Συνεπώς, η ερώτηση του Ευρωβουλευτή Ελευθέριου Συναδινού, την οποία πολλά πρόσφατα δημοσιεύματα επικαλούνται στους ισχυρισμούς τους, αφενός δεν αφορά τον Βλοντιμίρ Ζελένσκι, αφετέρου στηρίζεται σε παρερμηνεία της νομοθεσίας.

Η απάντηση του Ευρωπαϊκού κοινοβουλίου στην ερώτηση του ευρωβουλευτή ανέφερε τα εξής:

Απάντηση της Αντιπροέδρου Mogherini εξ ονόματος της Επιτροπής

Η Επιτροπή δεν είναι ενήμερη για τυχόν απαγόρευση της χρήσης μειονοτικών γλωσσών στην Ουκρανία. Τον Φεβρουάριο του 2014, το Κοινοβούλιο της Ουκρανίας (Verkhovna Rada) θέσπισε νόμο για την κατάργηση του νόμου του 2012 περί γλωσσικής πολιτικής. Ωστόσο, ο τότε υπηρεσιακός πρόεδρος Oleksandr Turchynov άσκησε το δικαίωμα της αρνησικυρίας και, ως εκ τούτου, ο νόμος δεν τέθηκε σε ισχύ.

Στη γνωμοδότησή της, η Επιτροπή της Βενετίας του Συμβουλίου της Ευρώπης αξιολόγησε εν γένει θετικά τον νόμο που θεσπίστηκε το 2012 και ο οποίος έδινε στις τοπικές και περιφερειακές αρχές το δικαίωμα να καθορίζουν τις περιφερειακές γλώσσες πέραν της ουκρανικής για τις επαφές με δημόσιους φορείς. Ταυτόχρονα, στη γνωμοδότηση επισημάνθηκε ότι: «λαμβανομένης υπόψη της ιδιαιτερότητας της κατάστασης στην Ουκρανία, παραμένει το ερώτημα αν υπάρχουν επαρκείς εγγυήσεις, στο τρέχον σχέδιο νόμου, για την εδραίωση της ουκρανικής γλώσσας ως αποκλειστικής γλώσσας του κράτους και του ρόλου που καλείται να διαδραματίσει στην ουκρανική πολυγλωσσική κοινωνία».

Συνοπτικά, ο πρωτότυπος ισχυρισμός πως η κατάργηση του νόμου του 2012 καταργεί παράλληλα και το δικαίωμα των μειονοτήτων στη χρήση της γλώσσας τους και απαγορεύει, μεταξύ άλλων, τη χρήση της Ελληνικής γλώσσας, ισχυρισμό τον οποίο είχαν προβάλλει και εγχώρια δημοσιεύματα της εποχής [παράδειγμα 1][παράδειγμα 2][παράδειγμα 3] είναι ψευδής: Η κατάργηση του νόμου του 2012 αφορά τη χρήση της εκάστοτε μειονοτικής γλώσσας ως επίσημη τοπική γλώσσα σε κυβερνητικά ιδρύματα και υπηρεσίες και μόνο συγκεκριμένες περιοχές, όχι τη γενικότερη χρήση ή διδασκαλία της στην επικράτεια της χώρας. Είναι γεγονός πως αυτό θα επέφερε δυσκολίες σε πληθυσμούς που είχαν μέχρι τότε υιοθετήσει ως τοπική γλώσσα κάποια μειονοτική γλώσσα, αλλά αυτό σε καμία περίπτωση δε συνεπάγεται απαγόρευση της εκάστοτε μειονοτικής γλώσσας.

Ο νέος γλωσσικός νόμος του 2019 και η ελληνική γλώσσα

Στις 4 Οκτωβρίου του 2018 η Κυβέρνηση της Ουκρανίας υπερψήφισε ένα νέο νομοσχέδιο με τίτλο «Σχετικά με την υποστήριξη της λειτουργίας της ουκρανικής γλώσσας ως κρατικής γλώσσας» για να αντικαταστήσει το υπάρχον νομικό πλαίσιο. Το εν λόγω νομοσχέδιο τελικά υπεβλήθη σε πάνω από 2 χιλιάδες τροποποιήσεις και επανήλθε στο κοινοβούλιο προς ψήφιση στις 25 Απριλίου του 2019. Υπερψηφίστηκε και πάλι από το κοινοβούλιο και στις 15 Μάϊου, πέντε μέρες πριν το τέλος της προεδρικής θητείας του Ποροσένκο, τέθηκε σε ισχύ.

Λίγες ημέρες αργότερα, ο Βολοντιμίρ Ζελένσκι, ως νεοεκλεγμένος Πρόεδρος της Ουκρανίας, επέκρινε τον επίμαχο νόμο δηλώνοντας πως:

Το κράτος πρέπει να ευνοήσει την ανάπτυξη της ουκρανικής γλώσσας μέσω της δημιουργίας θετικών συνεισφορών και παραδειγμάτων, όχι με απαγορεύσεις και κυρώσεις.

Ο νέος νόμος, όπως ανέφερε η εφημερίδα Kyiv Post σε σχετική ανάλυσή της, «επισημοποιεί τους κανόνες που διέπουν τη χρήση της ουκρανικής γλώσσας στα μέσα ενημέρωσης, την εκπαίδευση και τις επιχειρήσεις ενώ στοχεύει στην ενίσχυση του ρόλου της γλώσσας σε μια χώρα όπου μεγάλο μέρος των πολιτών εξακολουθούν να μιλούν ρωσικά». Δεν είναι τυχαία η αναφορά στη ρωσική γλώσσα αφού, όπως θα δούμε στη συνέχεια, ο νέος νόμος προσφέρει εξαιρέσεις σε γλώσσες όπως την αγγλική αλλά και τις επίσημες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όχι όμως για τη ρωσική γλώσσα. Συγκεκριμένα, ο νόμος του 2019 ορίζει τα εξής:

Όσον αφορά τα Ουκρανικά ΜΜΕ:

• Οι έντυπες και διαδικτυακές εκδόσεις θα πρέπει να είναι είτε αποκλειστικά στην ουκρανική γλώσσα είτε να εκδίδονται και σε ουκρανική έκδοση. Αυτός ο κανόνας δεν ισχύει για τα ταταρικά της Κριμαίας, τα αγγλικά, και τις επίσημες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

• Η ποσόστωση για περιεχόμενο στην ουκρανική γλώσσα για εθνικούς τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς θα αυξηθεί από 75% σε 90%, ενώ η ποσόστωση για περιφερειακούς τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς θα αυξηθεί από 60% σε 80%.

• Τα τηλεοπτικά κανάλια και οι ραδιοφωνικοί σταθμοί στη γλώσσα των Τατάρων της Κριμαίας θα μπορούν να παρέχουν έως και το 70% της κάλυψής τους στα Τατάρ της Κριμαίας.

Όσον αφορά τον κινηματογράφο και το θέατρο:

• Οι ταινίες που παράγονται στην Ουκρανία πρέπει να είναι στα ουκρανικά. Οι μη ουκρανικές ομιλίες με υπότιτλους δεν μπορούν να υπερβαίνουν το 10 τοις εκατό της ταινίας.

• Οι ξενόγλωσσες ταινίες θα πρέπει να μεταγλωττιστούν στα ουκρανικά. Μόνο ξενόγλωσσες ταινίες που πληρούν τα πρότυπα ποιότητας των ουκρανικών αρχών ή εκείνες που προβάλλονται στα φεστιβάλ κινηματογράφου μπορούν να υποτιτλιστούν, σε αντίθεση με τη μεταγλώττιση.
  
• Οι ξενόγλωσσες ταινίες με υπότιτλους δεν μπορούν να υπερβαίνουν το 10 τοις εκατό του προγράμματος ενός κινηματογράφου.

• Οι πολιτιστικές εκδηλώσεις, συμπεριλαμβανομένων των θεατρικών παραστάσεων, θα πρέπει να γίνονται στα ουκρανικά. Άλλες γλώσσες μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατά τη διάρκεια πολιτιστικών εκδηλώσεων, εάν αυτό δικαιολογείται για καλλιτεχνικούς λόγους ή για σκοπούς προστασίας των γλωσσών των εθνοτικών μειονοτήτων.

• Τα τραγούδια μπορούν επίσης να ερμηνευτούν σε άλλες γλώσσες εκτός από την Ουκρανική.

• Τα κρατικά και δημοτικά θέατρα θα επιτρέπεται να προβάλλουν παραστάσεις σε άλλες γλώσσες εκτός της Ουκρανίας, εάν οι παραστάσεις αυτές έχουν υπότιτλους ή μεταφράζονται στα ουκρανικά.

Όσον αφορά τους εκδοτικούς οίκους:

• Οι εκδοτικοί οίκοι θα πρέπει να εκτυπώνουν τουλάχιστον το 50 τοις εκατό των βιβλίων τους στα ουκρανικά και τα βιβλιοπωλεία θα πρέπει να πωλούν τουλάχιστον το 50 τοις εκατό των βιβλίων τους στα ουκρανικά.

• Αυτός ο κανόνας δεν ισχύει για βιβλία γλωσσών εθνοτικών μειονοτήτων που χρηματοδοτούνται από την κυβέρνηση και για εξειδικευμένα βιβλιοπωλεία ξένων γλωσσών και μειονοτικών.

Όσον αφορά το εκπαιδευτικό σύστημα:

• Όλα τα σχολεία και τα πανεπιστήμια θα υποχρεούνται να διδάσκουν στα ουκρανικά.

• Τα μαθήματα που διδάσκονται σε γλώσσες εθνοτικών μειονοτήτων θα επιτρέπονται σε σχολεία ουκρανικής γλώσσας και ορισμένα μαθήματα σε πανεπιστήμια ουκρανικής γλώσσας μπορούν να διδάσκονται στα αγγλικά ή σε μία από τις επίσημες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τέλος, όσον αφορά τις επιχειρήσεις:

• Οι ουκρανικές ιστοσελίδες ξένων επιχειρήσεων πρέπει να έχουν ουκρανική έκδοση.

• Το λογισμικό υπολογιστών που διανέμεται στην Ουκρανία θα πρέπει να είναι είτε στα ουκρανικά, στα αγγλικά ή σε μία από τις επίσημες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

• Το νομοσχέδιο απαιτεί επίσης από τους υπαλλήλους των επιχειρήσεων του τομέα υπηρεσιών να μιλούν στους πελάτες τους στα ουκρανικά.

Όπως είναι προφανές, το επίμαχο νομοσχέδιο μπορεί να έχει επίπτωση στη χρήση της ελληνικής γλώσσας σε συγκεκριμένους τομείς, όπως στην ποσόστωση της στην τηλεόραση και το ραδιόφωνο, εντούτοις σε καμία περίπτωση δεν απαγορεύει τη χρήση της. Αντιθέτως, ως επίσημη γλώσσα της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το 1981, η ελληνική γλώσσα εξαιρείται των ανωτέρω κανόνων σε πολλές περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα στις έντυπες και διαδικτυακές εκδόσεις ΜΜΕ, τις πολιτιστικές εκδηλώσεις, την έκδοση βιβλίων γλωσσών εθνοτικών μειονοτήτων, καθώς και τη διδασκαλία της στα ουκρανικά σχολεία και σε πανεπιστήμια. Επιπροσθέτως, σε αντίθεση με τα όσα ισχυρίζονται τα υπό εξέταση δημοσιεύματα, και σε αυτή την περίπτωση ο νόμος δεν ψηφίστηκε από την κυβέρνηση Ζελένσκι, αλλά από την κυβέρνηση του προκατόχου του, Πετρό Ποροσένκο.

Είναι σκόπιμο να σημειώσουμε πως στις αρχές του 2022, το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων εξέφρασε την ανησυχία του σχετικά με τον εν λόγω νόμο, όχι όμως σε γενικότερο πλαίσιο, αλλά συγκεκριμένα στη μη-εξαίρεση της Ρωσικής γλώσσας από τους ανωτέρω κανόνες, όπως συμβαίνει με τα αγγλικά και τις επίσημες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

To status της Ελληνικής μειονότητας στην Ουκρανία

Παράλληλα με τους ψευδείς ισχυρισμούς περί απαγόρευσης της ελληνικής γλώσσας, πρόσφατα δημοσιεύματα ισχυρίζονται πως ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντιμίρ Ζελένσκι, είχε εισάγει νόμο προκειμένου να εξαφανιστούν οι μειονότητες, συμπεριλαμβανομένης της Ελληνικής, από την Ουκρανία.

Σύμφωνα με τη βιβλιοθήκη του Κογκρέσου, την 1η Ιουλίου 2021 το κοινοβούλιο της Ουκρανίας υιοθέτησε νόμο για τους αυτόχθονες πληθυσμούς της Ουκρανίας. Τα υπό εξέταση δημοσιεύματα στηρίζονται στον νόμο αυτό ώστε να ισχυριστούν πως, αφού η ελληνική μειονότητα δεν αναφέρεται σε αυτόν, αυτό σημαίνει την «εξαφάνισή» της ή τη μη αναγνώριση της από την Ουκρανική Κυβέρνηση. Ωστόσο, ο συγκεκριμένος νόμος δεν αφορά τις μειονότητες της Ουκρανίας, όπως διαβάζουμε στο πρώτο Άρθρο του:

Άρθρο 1. Έννοια αυτόχθονων πληθυσμών της Ουκρανίας

1. Ο αυτόχθονος λαός της Ουκρανίας – μια αυτόχθονη εθνική κοινότητα που σχηματίστηκε στην επικράτεια της Ουκρανίας, είναι φορέας μιας πρωτότυπης γλώσσας και πολιτισμού, έχει παραδοσιακούς, κοινωνικούς, πολιτιστικούς ή αντιπροσωπευτικούς φορείς, θεωρεί τον εαυτό του ιθαγενή λαό της Ουκρανίας, είναι εθνική μειονότητα στον πληθυσμό της και δεν έχει δική της κρατική οντότητα εκτός της Ουκρανίας.

2. Οι αυτόχθονες λαοί της Ουκρανίας, που σχηματίστηκαν στο έδαφος της χερσονήσου της Κριμαίας, είναι οι Τάταροι της Κριμαίας, οι Καραϊτές και οι Κριμτσάκ.

Όπως εξηγεί και το άρθρο της βιβλιοθήκης του Κογκρέσου, η δφορά των αυτόχθονων πληθυσμών της Ουκρανίας και των εθνικών μειονοτήτων της Ουκρανίας έγκειται στο γεγονός πως οι αυτόχθονες πληθυσμοί δεν διαθέτουν κρατική οντότητα εκτός της χώρας, ενώ οι εθνικές μειονότητες διαθέτουν εθνοτική καταγωγή εκτός της Ουκρανίας, στα αντίστοιχα κράτη (Ελλάδα, Ρωσία, Πολωνία κ.ο.κ.):

Ο νόμος για τους αυτόχθονες πληθυσμούς της Ουκρανίας διαφοροποιεί τους αυτόχθονες πληθυσμούς και τις εθνικές μειονότητες, οι οποίες στην Ουκρανία είναι Ρώσοι, Πολωνοί, Ούγγροι, Ρουμάνοι, Έλληνες και άλλοι λαοί των οποίων η εθνοτική καταγωγή βρίσκεται εκτός της Ουκρανίας. Αυτές οι μειονότητες ρυθμίζονται από άλλο νόμο που εγκρίθηκε το 1992.

Οι εθνικές μειονότητες, μεταξύ τους και η Ελληνική, παραμένουν αναγνωρισμένες (και ουδέποτε σταμάτησε η αναγνώριση τους) από τον νόμο περί εθνικών μειονοτήτων που ισχύει από το 1992. Στο Άρθρο 6, ο νόμος περί εθνικών μειονοτήτων παρέχει σε όλες τις εθνικές μειονότητες το δικαίωμα στην εθνική και πολιτιστική αυτονομία:

Άρθρο 6. Το κράτος εγγυάται σε όλες τις εθνικές μειονότητες το δικαίωμα στην εθνική και πολιτιστική αυτονομία: χρήση και διδασκαλία της μητρικής τους γλώσσας ή μελέτη της μητρικής τους γλώσσας σε κρατικά εκπαιδευτικά ιδρύματα ή μέσω εθνικών πολιτιστικών εταιρειών, ανάπτυξη εθνικών πολιτιστικών παραδόσεων, χρήση εθνικών συμβόλων, εορτασμός εθνικών εορτών, άσκηση της θρησκείας, ικανοποίηση αναγκών σε λογοτεχνία, τέχνη, μέσα μαζικής ενημέρωσης, δημιουργία εθνικών πολιτιστικών και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και κάθε άλλη δραστηριότητα που δεν έρχεται σε αντίθεση με την ισχύουσα νομοθεσία.

Το πλήρες κείμενο του εν λόγω νόμου στα Ελληνικά μπορείτε να το διαβάσετε εδώ.

Καθίσταται σαφές λοιπόν πως η ελληνική μειονότητα της Ουκρανίας παραμένει αναγνωρισμένη και προστατευμένη. Oι Έλληνες της Ουκρανίας δεν εμπεριέχονται στο νόμο για τους αυτόχθονες πληθυσμούς, όχι επειδή η Ουκρανία τους «εξαφάνισε», αλλά επειδή διαθέτουν διαθέτουν εθνοτική καταγωγή εκτός της Ουκρανίας, στο Ελληνικό κράτος. Το ίδιο ισχύει και για τους Ρώσους, τους Ούγγρους, και τους Λευκορώσους που φέρνουν ως παράδειγμα τα υπό εξέταση δημοσιεύματα.

Η διδασκαλία των Ελληνικών και το Ελληνικό στοιχείο στην Ουκρανία

Από τα ανωτέρω στοιχεία βλέπουμε πως, σε αντίθεση με τα όσα ισχυρίζονται εδώ και αρκετό καιρό διάφορα δημοσιεύματα, ιδίως μετά την Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ουδέποτε απαγορεύτηκε η ελληνική γλώσσα στη χώρα, ενώ η ελληνική μειονότητα παραμένει αναγνωρισμένη και προστατευμένη. Αυτό επιβεβαιώνεται, όχι μόνο από την ανάλυση των επίμαχων νομοσχεδίων, αλλά και από το γεγονός πως η ελληνική γλώσσα διδάσκεται ακόμα στη χώρα, σε πολλές περιπτώσεις υποχρεωτικά, ενώ Ελληνικοί Σύλλογοι στη χώρα διοργανώνουν τακτικά εκδηλώσεις πολιτισμικού χαρακτήρα.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία διδασκαλίας των ελληνικών στην Ουκρανία το σχολικό έτος 2021-2022, τα οποία προέρχονται από την Ομοσπονδία Ελληνικών Συλλόγων Ουκρανίας (ΟΕΣΟ), συνολικά 3316 μαθητές διδάχτηκαν την Νεοελληνική Γλώσσα, Ιστορία, και Πολιτισμό στην Ουκρανία, οι 2587 υποχρεωτικά ως πρώτη ή δεύτερη ξένη γλώσσα, και οι 729 προαιρετικά. Η διδασκαλία πραγματοποιήθηκε σε 41 εκπαιδευτικά ιδρύματα, συγκεκριμένα σε 27 σχολεία μέσης εκπαίδευσης, 3 σχολεία με ειδική εκμάθηση της Ελληνικής Γλώσσας, 3 κυριακάτικα σχολεία, 7 γυμνάσια, και 1 ιδιωτικό σχολείο. Επιπροσθέτως την Ελληνική Γλώσσα διδάχτηκαν 174 ενήλικοι στα Τμήματα Ελληνικής Γλώσσας στις 9 Ελληνικές κοινότητες της χώρας και στην ΟΕΣΟ. Η διδασκαλία της Ελληνικής Γλώσσας, της Ιστορίας και του Πολιτισμού της Ελλάδος έγινε από συνολικά 62 εκπαιδευτικούς:

Τα Ellinika Hoaxes έχουν στην κατοχή τους ένα ακόμα έγγραφο της ΟΕΣΟ το οποίο περιλαμβάνει τα ονόματα των 62 εκπαιδευτικών, τα σχολεία στα οποία δίδαξαν κατά το σχολικό έτος 2021-2022. Για ευνόητους λόγους έχουμε αποκρύψει τα προσωπικά στοιχεία των εκπαιδευτικών. Το έγγραφο αναφέρει, μεταξύ άλλων, τον αριθμό των μαθητών που αντιστοιχεί σε κάθε εκπαιδευτικό, καθώς και τον τύπο διδασκαλίας των μαθημάτων (προαιρετικό ή υποχρεωτικό ως πρώτη ή δεύτερη γλώσσα).

Επιπροσθέτως, στο Κρατικό Πανεπιστήμιο Μαριούπολης, το οποίο υπέστη σοβαρές ζημιές κατά τη διάρκεια της ρωσικής εισβολής, από το 1991 λειτουργεί η έδρα εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας, στη Σχολή Ελληνικής Φιλολογίας και Μετάφρασης, η οποία είναι και η μοναδική έδρα εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας εκτός Ελλάδος και Κύπρου.

Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, όπως εξήγησαν σε συνέντευξή τους στον «Παρατηρητή της Θράκης» η Κοσμήτορας Ιουλία Ζαρίκοβα και η Πρόεδρος της Σχολής Ιουλία Λαμπέτσκα, η λετουργία του Πανεπιστημίου της Μαριούπολης μεταφέρθηκε στο Κίεβο.

Εκτός από τη διδασκαλία της Ελληνικής γλώσσας και ιστορίας, πληθώρα πολιτιστικών εκδηλώσεων έχουν διεξαχθεί στη χώρα από την ελληνική ομογένεια, όπως το Πανουκρανικό Φεστιβάλ Ελληνικού Πολιτισμού, που πραγματοποιείται κάθε δύο χρόνια υπό την αιγίδα της Ομοσπονδίας Ελληνικών Συλλόγων Ουκρανίας (ΟΕΣΟ) στα ελληνικά χωριά της περιοχής του Αζόφ. Το Φεστιβάλ διεξήχθη για τελευταία φορά πριν τον πόλεμο τον Σεπτέμβριο του 2021 στη Μαριούπολη, τιμώντας τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση και παράλληλα τα 30 χρόνια από την ανεξαρτησία της Ουκρανίας.

Άλλες τακτικές εκδηλώσεις της ΟΕΣΟ περιλαμβάνουν συναυλίες, ημέρες Ελληνικού πολιτισμού, φεστιβάλ λαϊκής τέχνης των Ελλήνων της Αζοφικής, και το Ανοιχτό Φεστιβάλ Ελληνικού Τραγουδιού, το οποίο διοργανώνεται στη μνήμη της Ελληνίδας τραγουδίστριας Ταμάρας Κατσή με καταγωγή το χωριό Σαρτανά της ανατολικής Ουκρανίας. Επιπροσθέτως, είναι καθιερωμένος ο εορτασμός της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 και της Ημέρας του «Όχι».

Όπως αναφέρει η ΟΕΣΟ στην επίσημη ιστοσελίδα της:

Προκειμένου να διατηρήσει την ιστορική κληρονομιά των Ελλήνων του Αζόφ για τους επόμενους, η ΟΕΣΟ εκδίδει λεξικά, έργα ντόπιων Ελλήνων, συγγραφέων και ποιητών. Η αυθεντική κουλτούρα και δημιουργικότητα Ελλήνων ποιητών, συγγραφέων, ντόπιων ιστορικών, συνθετών, καλλιτεχνών, ομάδων τέχνης αποτελεί συνδετικό κρίκο μεταξύ της σύγχρονης γενιάς των Ελλήνων και των προγόνων τους, φορέων του κλασικού πολιτισμού, και αρμονικό μέρος του εθνικού πολιτισμού.

Είναι παρόν σε όλες τις ουκρανικές και διεθνείς σκηνές, είναι περιζήτητη και αγαπημένη. Οι ετήσιοι εορτασμοί της Ημέρας της Εθνικής Ανεξαρτησίας της Ελλάδας, της Ημέρας του «Όχι» και των ορθόδοξων εορτών έχουν καθιερωθεί στις ελληνικές κοινωνίες της Ουκρανίας. Πανουκρανικά φεστιβάλ ελληνικού πολιτισμού με το όνομα «Μέγα Γιόρτα» (σσ: Μεγάλη Εορτή), Ημέρες Ελληνικού Πολιτισμού, διεθνή φεστιβάλ ελληνικού τραγουδιού με το όνομα Τ. Κάτσα, φεστιβάλ λαϊκής τέχνης των Ελλήνων της περιοχής Αζόφ, συναυλίες ελληνικών καλλιτεχνικών ομάδων και δημιουργικές βραδιές πολιτιστικών προσωπικοτήτων είναι πολύ δημοφιλείς στους Έλληνες και σε ολόκληρο τον πολυεθνικό πληθυσμό.

Τα έντυπα μέσα είναι ένα αποτελεσματικό μέσο εξυγίανσης των Ελλήνων, αφύπνισης της εθνικής τους συνείδησης και εμπλοκής τους στο οργανωμένο ελληνικό κίνημα. Ο πρωταγωνιστικός ρόλος του οργανωτή και διασπορέα του Ελληνισμού ανήκει στην εφημερίδα της Ομοσπονδίας Ελληνικών Σωματείων Ουκρανίας «Έλληνες της Ουκρανίας». Με τη συμμετοχή του ΟΕΣΟ ετοιμάζονται προς εκτύπωση και εκδίδονται ετησίως βιβλία Ελλήνων συγγραφέων.

Τέλος, από το 2018 στην είσοδο της Μαριούπολης υπάρχει ταμπέλα που αναγράφει το όνομα της πόλης στα Ελληνικά, δίπλα στο χαρακτηριστικό άγαλμα του Μητροπολίτη Ιγνατίου. Μάλιστα η συγκεκριμένη ταμπέλα είχε πρόσφατα εμπλακεί σε ψευδή ισχυρισμό σχετικά με την κατασκευή της από τα ρωσικά στρατεύματα, ισχυρισμό τον οποίο είχαμε καταρρίψει σε πρόσφατο άρθρο μας.

Συμπέρασμα

Βάσει των ανωτέρω στοιχείων καθίσταται σαφές πως οι ισχυρισμοί σχετικά με την απαγόρευση της Ελληνικής γλώσσας αλλά και τη δια νόμου εξαφάνιση της Ελληνικής μειονότητας από τον Βολοντιμίρ Ζελένσκι είναι ψευδείς.

Ο ισχυρισμός για την απαγόρευση της ελληνικής γλώσσας στηρίζεται σε δύο νομοσχέδια που ψηφίστηκαν το 2014 και το 2019 από τον πρώην Πρόεδρο της Ουκρανίας, Πέτρο Ποροσένκο, και όχι από τον Βολοντιμίρ Ζελένσκι. Ο νόμος του 2014 κατήργησε παλαιότερο νόμο σχετικά με την επίσημη χρήση μειονοτικών γλωσσών παράλληλα με την Ουκρανική γλώσσα σε δικαστήρια, σχολεία, και άλλα κυβερνητικά ιδρύματα και υπηρεσίες, αλλά δεν κατήργησε τη γενική χρήση τους. Ο νόμος του 2019 προβλέπει την αύξηση της χρήσης της Ουκρανικής γλώσσας στα μέσα ενημέρωσης, την εκπαίδευση και τις επιχειρήσεις, γεγονός που μπορεί να επηρεάζει αλλά σε καμία περίπτωση δεν απαγορεύει τη χρήση της Ελληνικής γλώσσας, ή άλλων μειονοτικών γλωσσών. Η Ελληνική γλώσσα συγκεκριμένα, ως επίσημη γλώσσα της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το 1981, εξαιρείται από κανόνες της νομοθεσίας σε πολλές περιπτώσεις.

Αναφορικά με την εξαφάνιση της Ελληνικής μειονότητας, ο συγκεκριμένος ισχυρισμός βασίζεται σε νόμο που ψηφίστηκε το 2021 και αφορά την αναγνώριση των αυτόχθονων πληθυσμών της Ουκρανίας και όχι γενικά των μειονοτήτων. Αφορά δηλαδή πληθυσμούς οι οποίοι αποτελούν εθνική μειονότητα στον πληθυσμό της Ουκρανίας και δεν έχουν δική τους κρατική οντότητα εκτός της χώρας. Οι Έλληνες της χώρας, όντας εθνική μειονότητα στον πληθυσμό της Ουκρανίας και κατέχοντας εθνοτική καταγωγή εκτός της χώρας στην Ελλάδα, εξακολουθούν να αναγνωρίζονται και να προστατεύονται από τον Νόμο περί εθνικών μειονοτήτων που ισχύει από το 1992