Όχι, το βίντεο ΔΕΝ απεικονίζει εμπρησμό στην επαρχία της Λεμεσού

Κοινοποιήθηκε και καρφιτσώθηκε στον προσωπικό λογαριασμό που διατηρεί στην πλατφόρμα X – πρώην Twitter – ο πρόεδρος της Ελληνικής Λύσης, Κυριάκος Βελόπουλος, ένα βίντεο που, σύμφωνα με κείμενο που περιέχει, απεικονίζει τον εμπρησμό που οδήγησε στην αναζωπύρωση του μετώπου στην επαρχία της Λεμεσού στην Κύπρο. Η εξεταζόμενη ανάρτηση στη συνέχεια διεγράφη από το προφίλ του κ. Βελόπουλου, με τους διαχειριστές του λογαριασμού να παραδέχονται – σε νέα ανάρτηση – ότι κοινοποίησαν ατεκμηρίωτες πληροφορίες. Ωστόσο, ο ψευδής ισχυρισμός, που διαμοιράστηκε στον ηλεκτρονικό Τύπο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, συνεχίζει να αναπαράγεται στο διαδίκτυο. Ας δούμε τι ισχύει.

Παραδείγματα: prokanews.gr, o-efialtis.com, periodista.gr

Παραδείγματα σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης:

Πλαίσιο

Στις 7 Αυγούστου του 2023, κοινοποιείται στο λογαριασμό της πλατφόρμας “X” του προέδρου της Ελληνικής Λύσης, Κυριάκου Βελόπουλου, βίντεο από τις φωτιές που πλήττουν ήδη από την Κυριακή 6 Αυγούστου την επαρχία της Λεμεσού, στην Κύπρο.

Η ανάρτηση καρφιτσώθηκε στο προφίλ του κ. Βελόπουλου, με τα πλάνα να πλαισιώνονται από την ακόλουθη λεζάντα:

ΣΥΓΚΛΟΝΙΣΤΙΚΟ ΒΙΝΤΕΟ! Γέμισε πρακτορες και εμπρηστες η Ελλάδα και η Κύπρος αλλά φταίει η κλιματική κρίση κλπ κλπ! #κινημα_πετσετας και ξερο ψωμί όπως λέει και ο #Βελοπουλος.

Το βίντεο πηγάζει από το Tik Tok, με τη μόνη διαφορά ότι στην αρχική εκδοχή του δεν υπάρχει το ακόλουθο κείμενο, το οποίο εντοπίζεται στην ανάρτηση του κ. Βελόπουλου.

«Εμπρηστής στη (sic) Κύπρο προχωράει με το αμάξι του βάζοντας φωτιές»

Δείτε το βίντεο που κυκλοφορεί στο Tik Tok:

Διαγραφή της ανάρτησης Κυρ. Βελόπουλου

Σε νέα ανάρτηση, οι διαχειριστές του λογαριασμού του κ. Βελόπουλου παραδέχονται πως η πλαισίωση του βίντεο που κοινοποίησαν ήταν παραπλανητική. Παρά τη διαγραφή της αρχικής ανάρτησης, ο ισχυρισμός συνεχίζει να αναπαράγεται.

Τι ισχύει

Στο εξεταζόμενο βιντεοληπτικό υλικό απεικονίζεται λευκό όχημα κινούμενο σε δασική έκταση, στην οποία σταδιακά ξεπηδούν εστίες φωτιάς. Σε αντίθετη κατεύθυνση από αυτή του οχήματος κινείται, όπως φαίνεται από κάποια καρέ, μοτοσικλέτα.

Προκειμένου να καταλάβουμε τι συμβαίνει στα εξεταζόμενα πλάνα συλλέξαμε και αναλύσαμε ελεύθερα διαθέσιμα δεδομένα και επικοινωνήσαμε με το Τμήμα Δασών της Κύπρου.

Ανοιχτές πηγές – Τι απεικονίζει το βίντεο;

Ανάμεσα σε δεκάδες σχόλια της ανάρτησης του βίντεο στο Tik Tok, ένας χρήστης (δηλώνει αυτόπτης μάρτυρας) επισήμανε πως λόγω της υποψίας του εμπρησμού, κάτοικος έσπευσε με μοτοσικλέτα στο σημείο που κινούνταν το λευκό Ι.Χ, για να διαπιστώσει, τελικά, πως το όχημα ανήκε στο Τμήμα Δασών.

Σημειώνεται πως πράγματι, ο στόλος του Τμήματος Δασών συναποτελείται από οχήματα τύπου Pickup και SUV λευκού χρώματος και πυροσβεστικά οχήματα κόκκινου χρώματος. Συγκεντρώσαμε φωτογραφικό υλικό από δημοσιεύσεις της σελίδας του Τμήματος Δασών στο Facebook, στο οποίο διακρίνονται τα εν λόγω λευκά 4×4.

Πέντε τέτοια λευκά SUV προστέθηκαν στη δύναμη του Τμήματος Δασών τον Ιούλιο του 2022, στο πλαίσιο του έργου Wildfires.

Τοποθεσία λήψης

Σύμφωνα με τον ίδιο χρήστη, το βίντεο έχει έχει ληφθεί έξω από το χωριό Φασούλα, με τη φωτιά να εντοπίζεται στο βουνό Κουμάνα.

Είναι στ’αλήθεια εμπρησμός;

Αρχικά, αξίζει να επισημάνουμε πως δεν είναι όλοι οι πολίτες εξοικειωμένοι με τις μεθόδους κατάσβεσης πυρκαγιών. Ενδέχεται, λοιπόν, η μελετημένη εκ προθέσεως πυρκαγιά από ειδήμονες πυροσβέστες για τον περιορισμό ενός μετώπου να μοιάζει αντιφατική στα μάτια των μη ειδικών.

Στην πραγματικότητα όμως, η ελεγχόμενη καύση αποτελεί εργαλείο πυροπροστασίας, ενώ μέθοδοι όπως ο εμπρησμός ανακοπής (αντιπύρ) εξυπηρετούν σκοπούς καταστολής της εξάπλωσης δασικών πυρκαγιών. Αυτό επιτυγχάνεται με τη δημιουργία νέας, ελεγχόμενης πυρκαγιάς, η οποία εξαφανίζει την καύσιμη ύλη. Ελλείψει αυτής, τα πύρινα μέτωπα οροθετούνται και περιορίζονται.

Ενδεικτικά, τα Ellinika Hoaxes έχουν καταγράψει και στο παρελθόν περιπτώσεις παραπληροφόρησης με χρήση βίντεο που δείχνουν αυτή την τεχνική δασοπυρόσβεσης, και τα οποία παρουσιάστηκαν εσφαλμένα ως κακόβουλη ενέργεια εμπρησμού. Δείτε παραδείγματα εδώ, εδώ κι εδώ.

Σύμφωνα με ρεπορτάζ του τοπικού ηλεκτρονικού και έντυπου Τύπου, οι δυνάμεις της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας από κοινού με τους δασοπυροσβέστες του Τμήματος Δασών χρησιμοποίησαν, μεταξύ άλλων, τη μέθοδο του «αντιπύρ» προκειμένου να οριοθετήσουν την πυρκαγιά που τις απογευματινές ώρες της 6ης Αυγούστου του 2023 απειλούσε τις κοινότητες της Μαθικολώνης, Αψιού και τη Γεράσα.

Στη μέθοδο του «αντιπύρ» και την πετυχημένη εφαρμογή της από το Τμήμα Δασών αναφέρθηκε επίσης ο Υπουργός Γεωργίας της Κύπρου, κ. Πέτρος Ξενοφώντος.

Τι αναφέρει ο διευθυντής του Τμήματος Δασών Κύπρου

Τα Ellinika Hoaxes επικοινώνησαν με τον διευθυντή του Τμήματος Δασών Κύπρου, με σκοπό να επιβεβαιώσουμε τα στοιχεία της έρευνάς μας.

Ο κ. Χαράλαμπος Αλεξάνδρου μας εξήγησε πως στο εξεταζόμενο βίντεο απεικονίζεται όχημα του Τμήματος Δασών που εφάρμοζε τη μέθοδο αντιπύρ κοντά στην περιοχή του Αγίου Γεωργίου, λίγο έξω από τη Φασούλα Λεμεσού.

Συμπέρασμα

Η πλαισίωση των εξεταζόμενων πλάνων ως να απεικονίζουν εμπρησμό που οδήγησε σε αναζωπύρωση στην επαρχία της Λεμεσού είναι παραπλανητική. Πρόκειται για πλαισίωση που εντοπίσαμε σε καρφιτσωμένη ανάρτηση στο λογαριασμό του προέδρου της Ελληνικής Λύσης, Κυριάκου Βελόπουλου, προτού διαγραφεί. Εξαιτίας της διάδοσης του ισχυρισμού ακόμη και μετά την αποανάρτηση της εν λόγω δημοσίευσης, συλλέξαμε ανοιχτά δεδομένα και επικοινωνήσαμε με τον διευθυντή του Τμήματος Δασών Κύπρου για να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι στο βίντεο απεικονίζεται η εφαρμογή της μεθόδου «αντιπύρ» από δασοπυροσβέστες του Τμήματος Δασών, στους πρόποδες της Κουμάνας στη Λεμεσό, μιας μεθόδου που χρησιμοποιείται για την οριοθέτηση πυρκαγιών από Πυροσβεστικά Σώματα ανά τον κόσμο.