Το «πείραμα» με αναψυκτικό ΔΕΝ δείχνει την αναξιοπιστία των τεστ COVID-19

Αρκετοί χρήστες του διαδικτύου αναπαράγουν και κοινοποιούν το μήνα Νοέμβριο του 2020 ένα βίντεο, στο οποίο παρουσιάζονται «αποδείξεις» για την αναξιοπιστία των τεστ για τον κορωνοϊό SARS-CoV-2. Συγκεκριμένα, ο ισχυρισμός βασίζεται στο ότι το βίντεο δείχνει τον χυμό ενός Πολωνού, που ο ίδιος κατέγραφε το «πείραμά του», να βρίσκεται θετικός στον κορωνοϊό. Ωστόσο, το βίντεο είναι παραπλανητικό και δεν αποτελεί στοιχείο ικανό να στηρίξει τον ισχυρισμό.

Το βίντεο έχει αναρτηθεί από χρήστες και σελίδες στο Facebook, συνοδεία του εξής κειμένου:

Το βίντεο

Το βίντεο ελήφθη από ομιλητή της πολωνικής γλώσσας, και κυκλοφόρησε σε λογαριασμούς και σελίδες του Facebook όπως παρακάτω:

Ο χρήστης του διαδικτύου που σκηνοθέτησε το υπό εξέταση βίντεο [η αρχική ανάρτηση του οποίου φέρεται να συνέβη στο YouTube], φαίνεται να χρησιμοποιεί κάποιο rapid test αντιγόνων για τον νέο κορωνοϊό, το οποίο μάλιστα δίνει θετικό αποτέλεσμα κατόπιν ενστάλαξης σταγόνων ενός φρουτοποτού (χυμού – όχι τσαγιού, για την ακρίβεια) της εταιρίας Tymbark.

Τι ισχύει;

Το βίντεο παρουσιάζει ορισμένα σημαντικά προβλήματα, που το καθιστούν απατηλό και ακατάλληλο για την εξέταση της αξιοπιστίας των «τεστ για κορωνοϊό».

Κατ’ αρχάς, ο πολωνόφωνος χρήστης που εμφανίζεται να πραγματοποιεί αυτήν τη δοκιμασία (στο εξής: ο άνδρας) με βάση το ένδυμά του πιθανόν να είναι διασώστης (πολωνιστί Ratownik medyczny), δηλαδή «παραϊατρικό», μη εξειδικευμένο για εργαστηριακές εξετάσεις, προσωπικό. Χρησιμοποιεί ένα, ακριβό, rapid (ταχείας αντίδρασης) τεστ αντιγόνων έναντι του νέου κορωνοϊού, και συγκεκριμένα της εταιρίας Healgen (HEALGEN Coronavirus Ag Rapid Test). [εικόνα συσκευασίας]

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να επισημάνουμε ότι τα εν λόγω τεστ (αντιγόνων, αντισωμάτων), που απεικονίζουν στο εγγύς ή απώτερο παρελθόν μόλυνση από τον νέο κορωνοϊό, χρησιμοποιούνται για επιδημιολογικούς, και ερευνητικούς, κυρίως, σκοπούς (λ.χ. ως ένδειξη για διασπορά στην κοινότητα, πβ. τα κινητά συνεργεία του ΕΟΔΥ που διενεργούν rapid test ανά την Ελλάδα). Δεν υποδηλώνουν απαραίτητα παρουσία γενετικού υλικού του ιού ή ενεργό λοίμωξη ή μεταδοτικότητα, καθώς για τα θέματα αυτά αξιοποιούνται τα μοριακά τεστ RT-PCR, για τα οποία έχουμε έχουμε καταδείξει την υψηλή αξιοπιστία εντοπισμού γενετικού υλικού του ιού. Η τελευταία εργαστηριακή διαδικασία, και όχι το εικονιζόμενο στο βίντεο rapid test αντισωμάτων, αποτελεί και την προϋπόθεση για την υπαγωγή ενός προσώπου στον ορισμό του κρούσματος, κατά τον ΕΟΔΥ.

Για περισσότερα στοιχεία διαβάστε σχετικά άρθρα μας:

• Δρ. Γεώργιος Παυλάκης: Τεστ για τον κορωνοϊό
• Το τεστ PCR δεν βγαίνει θετικό επειδή ο SARS-CoV-2 έχει ίδια αλληλουχία με το ανθρώπινο χρωμόσωμα 8
• Ψευδείς ισχυρισμοί σχετικά με την νόσο COVID-19 και τα διαγνωστικά εργαλεία για την ανίχνευση της
• Η καταγγελία Γερμανού δικηγόρου για «το σκάνδαλο του κορωνοϊού» περιέχει ψευδείς και παραπλανητικές πληροφορίες
• Παραπληροφόρηση σχετικά με κρούσματα κορωνοϊού ανάμεσα σε Ρομά στη Λάρισα

Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό από μια προσεκτική παρακολούθηση του βίντεο, ο άνδρας ανοίγει μια καινούρια «κασέτα» rapid τεστ, την οποία αφήνει επάνω στο γραφείο (στο παρακάτω στιγμιότυπο διακρίνεται κάτω δεξιά). Ωστόσο, είναι σημαντικό ότι ήδη στο γραφείο βρίσκονται ανοιγμένες και αρκετές άλλες «κασέτες», και το άρτι αφαιρεθέν από τη συσκευασία του τεμάχιο τοποθετείται δίπλα σε ένα ήδη ανοιχτό (κάτω αριστερά στο στιγμιότυπο).

Στη συνέχεια, ο άνδρας, χωρίς να τηρεί ουδέν μέτρο ασφαλείας και πρωτοκόλλου (λ.χ. χρήση γαντιών, μάσκας κοκ, λήψη ανθρώπινου βιολογικού υλικού για το οποίο έχει σχεδιαστεί το τεστ, τρόπος λήψης με ρινοφαρυγγικό επίχρισμα, όπως προορίζεται από τον κατασκευαστή), επιδεικνύει στην κάμερα μια ήδη ανοιγμένη πλαστική συσκευασία χυμού, μισοτελειωμένου, από την οποία ο ίδιος πίνει ακόμη μια γουλιά. Έπειτα, με σύριγγα εξάγει υγρό από το χυμό και το ενσταλάζει επάνω στις δύο κασέτες. Από τα δύο τεμάχια, το αριστερό σε λίγα δευτερόλεπτα δίνει θετικό αποτέλεσμα (βλ. δύο κόκκινες ακίδες στο σημείο C και T – πηγή), ενώ το δεξιά, που πρόκειται για το μόλις ανοιγμένο, δεν δίνει άμεσα αποτέλεσμα.

Παρεμβάλλονται, δηλαδή, πολλοί δείκτες αναξιοπιστίας ήδη από τη συλλογή του «δείγματος», καθώς ο πειραματιζόμενος δεν τηρεί ούτε κατ’ επίφαση το παραμικρό μέτρο ασφαλείας για να διασφαλίζει αντικειμενικότητα. Εκτός του ότι ο άνδρας δεν ακολούθησε τις οδηγίες χρήσης, δεν μπορεί να διασφαλιστεί ότι, ακόμη και αν είναι «έγκυρο» το αποτέλεσμα, δεν έχει ο ίδιος επιμολύνει τη σύριγγα, το στόμιο του μπουκαλιού ή το ίδιο το υγρό, του οποίου την πραγματική σύσταση κάλλιστα θα μπορούσε κάποιος να αμφισβητήσει.

Χαρακτηριστικότερο όλων, ωστόσο, είναι το γεγονός ότι το θετικό αποτέλεσμα εμφανίζεται μόνο στην αριστερή κασέτα, και μάλιστα μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα (περ. ένα λεπτό), τη στιγμή που ο εκτιμώμενος και συνιστώμενος χρόνος αναμονής για την εξαγωγή αποτελέσματος είναι τα 15 λεπτά. [πηγή]

Σε συμφωνία με τα ανωτέρω, όμως, η δεξιά κασέτα, που είχε μόλις βγει από τη συσκευασία της, δεν δίνει αποτέλεσμα μέσα σε αυτό το μικρό χρονικό διάστημα, ούτε το βίντεο δίνει κάποια πληροφορία για την κατάληξη του τεστ. Παράλληλα, όπως αναφέραμε παραπάνω, οι υπόλοιπες κασέτες στο χώρο εμφανίζονται ήδη ανοιγμένες – και πολλές από αυτές χρησιμοποιημένες, κάτι που δεν μπορεί να αποκλείσει την πιθανότητα και η αριστερή κασέτα, που δίνει το θετικό αποτέλεσμα, να έχει δοκιμαστεί ή ετοιμαστεί εκ των προτέρων ή κατόπιν «πειραματισμών» με τις προηγούμενες.

Κληθέντες να σχολιάσουν το υπό εξέταση βίντεο, επιστήμονες από την Πολωνία σημείωσαν τα εξής:

«Δεν εμφανίστηκε κόκκινη ακίδα στη δεξιά κασέτα του τεστ – ούτε καν του ελέγχου. Αυτή, δηλαδή, που έβγαλε από τη συσκευασία δεν αντέδρασε καθόλου στο υγρό που της έβαλε. Και δικαίως. Κατά τη γνώμη μου, το υλικό που εφαρμόζεται στη δοκιμή πρέπει να είναι το κατάλληλο υλικό για να αντιδράσει η κασέτα του τεστ.

Ο χρόνος αντίδρασης είναι 15 λεπτά. Η κασέτα στα αριστερά μοιάζει να είχε ετοιμαστεί από πριν. Ένα πρόσθετο στοιχείο είναι ότι δεν είμαστε σε θέση να κρίνουμε την ακριβή ώρα που βρισκόταν εκεί, επειδή η εγγραφή βίντεο μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο επεξεργασίας.

Το τεστ (σ.σ. η συγκεκριμένη κασέτα) που ελήφθη από την αλουμινένια συσκευασία δεν ανταποκρίθηκε σε τίποτα. Συμπεριφέρθηκε σωστά. Δεν έχω αντίρρηση σε αυτό το τεστ. Το τεστ στα αριστερά (σ.σ. αυτό που ήταν τοποθετημένο στο τραπέζι νωρίτερα) είναι αναξιόπιστο, θα μπορούσε να είχε προετοιμαστεί νωρίτερα.»

Δρ. Maciej Szmitkowski, καθηγητής Ιατρικής Σχολής Μπιάλιστοκ, ειδικός ιατρικών εργαστηρίων, εθνικός σύμβουλος διαγνωστικών εργαστηρίων στην Πολωνία – δήλωση στο demagog.org.pl

«Ας ξεκινήσουμε με το γεγονός ότι ένας διασώστης δεν είναι πρόσωπο που ειδικεύεται στη διεξαγωγή κανενός εργαστηριακού ελέγχου. Δεν έχει κανένα δικαίωμα κι ούτε επιτρέπεται να διεξάγει. Το βίντεο θα έπρεπε να αντιμετωπίζεται ως κωμωδία. Το pH του σάλιου και των εκκρίσεων βλεννογόνου κυμένεται γύρω στο 6,8 με 7,4 – και όλα ρυθμιστικά έκλουσης για τα τεστ αντιγόνων είναι βελτιστοποιούνται σε αυτές τις τιμές pH. Αυτό, είναι σαν κάποιος να έβαζε κόκκινο λάχανο σε οξύ και να εκπλήσσονταν που το χρώμα θα άλλαζε.»

Δρ. Tomasz Dzieciątkowski, μικροβιολόγος – ιολόγος, αναπληρωτής καθηγητής στο Ιατρικό Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας, σχόλιο στο natemat.pl

Για το βίντεο αυτό έχουν συντάξει άρθρο κατάρριψης η πολωνική ιστοσελίδα demagog.org.pl, η πολωνική ομάδα ελέγχου γεγονότων του πρακορείου AFP (sprawdzam.afp.com), και το τμήμα διασταύρωσης ειδήσεων του γερμανικού πρακτορείου ειδήσεων DPA (dpa-factchecking.com), καθώς το «πείραμα» αυτό γνώρισε μεγάλη διάδοση σε διαφορετικές χώρες.

Τέλος, για το θέμα έλαβε θέση, με χιουμοριστικό τρόπο, και η πολωνική εταιρία που εμφιαλώνει τον εν λόγω χυμό:

«Το Tymbark είναι μια χαρά – ευχαριστούμε που ρωτήσατε. Όπως ίσως γνωρίζετε, αυτά τα τεστ πρέπει να χρησιμοποιούνται για να δοκιμάσετε άτομα, όχι ποτά. Η τροφή δεν αρρωσταίνει ;)».

μετάφραση στα Ελληνικά

Με λίγα λόγια, ο άνδρας ακολούθησε μια διαβλητή, μη επαληθεύσιμη, και εν δυνάμει απατηλή, ασύμβατη με τις οδηγίες χρήσης, διαδικασία λήψης και εξέτασης ακατάλληλου – και όχι ανθρώπινου, βιολογικού – δείγματος σε τεστ ανιγόνων για SARS-CoV-2. Η καταγραφείσα στο βίντεο διαδικασία με κανέναν τρόπο δεν τεκμηριώνει ότι τα τεστ για τον νέο κορωνοϊό είναι αναξιόπιστα.