Μελέτη του καθηγητή Ιωαννίδη ΔΕΝ έδειξε ότι ο εμβολιασμός των νέων είναι αχρείαστος

Μεγάλη αναπαραγωγή σε μέσα ενημέρωσης, ιστολόγια και λογαριασμούς στο Facebook γνώρισε ο ισχυρισμός πως μελέτη του καθηγητή Ιωάννη Ιωαννίδη έδειξε ότι η θνητότητα της COVID-19 είναι παρόμοια με της γρίπης και έθεσε υπό αμφισβήτηση τον εμβολιασμό των νέων. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, ο εν λόγω ισχυρισμός συνιστά παραπληροφόρηση.

Παραδείγματα: liberty-express.blogspot.com, bankingnews.gr, pronews.gr, choratouaxoritou.gr, ygeiamasnews.gr, triklopodia.gr, theflagreport.com, iskra.gr

Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα:

Ναι, κατέστρεψαν τις ζωές μας για μια ίωση με θνητότητα 0,15% (όταν η κοινή γρίπη έχει 0,10%)

Άρθρο του Paul J. Watson, που δημοσιεύτηκε στις 11 Ιανουαρίου 2021. Απόδοση στα ελληνικά, Νίκος Μαρής.

Τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν από τη μελέτη ελήφθησαν πριν από την εμφάνιση των προγραμμάτων μαζικού εμβολιασμού, πράγμα που σημαίνει ότι οι αριθμοί αυτοί αφορούν μη εμβολιασμένους ανθρώπους.

Ο δρ. Ιωαννίδης είχε δημοσιεύσει προηγουμένως μια ανάλυση μελετών οροθετικού επιπολασμού (αντισωμάτων) από το 2020, η οποία είχε ως αποτέλεσμα να αποκαλύψει ότι το ποσοστό θνησιμότητας από μόλυνση (Infection Fatality Rate/IFR) από COVID παγκοσμίως ήταν περίπου 0,15%  (σ.σ. Το αντίστοιχο ποσοστό της κοινής γρίπης είναι περίπου 0,10%. Επιπλέον, ακόμα κι ο διεφθαρμένος Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δίνει 0,26% πλέον, από…3,4% που έδωσε στην αρχή, συμβάλλοντας αποφασιστικά στην μαζική παράκρουση που επακολούθησε). Στην Ευρώπη, ο αριθμός διαμορφώνεται στο 0,3%-0,4%, ενώ στην Αφρική και την Ασία στο 0,05% (σ.σ. πιθανότατα λόγω χαμηλότερου ποσοστού ηλικιωμένων, παχύσαρκων και ευπαθών ατόμων στον γενικό πληθυσμό).

Τώρα ο καθηγητής δημοσιεύει νέες πληροφορίες που αναλύουν τα ποσοστά θνησιμότητας από μόλυνση (IFR) ανά ηλικία.

«Από την ανάλυση 25 ερευνών επιπολασμού σε 14 χώρες, ο καθηγητής Ιωαννίδης και ο συνάδελφός του βρήκαν ότι το IFR κυμαινόταν από 0,0013% στους κάτω των 20 ετών (περίπου ένας στους 100.000) έως 0,65% σε άτομα ηλικίας 60 ετών», γράφει ο Will Jones. 

Για τα άτομα άνω των 70 ετών που δεν βρίσκονταν σε οίκο ευγηρίας ήταν 2,9%, αυξανόμενο στο 4,9% για το σύνολο άνω των 70 ετών (σ.σ. ανεξαρτήτως χώρου διαβίωσης δηλαδή). Αυτό σημαίνει ότι ακόμη και για τους ηλικιωμένους, περισσότερο από το 95% των μολυσμένων επιβιώνουν – 97,1% όταν λαμβάνουμε υπόψη εκείνους που δεν βρίσκονται σε οίκο ευγηρίας. Για τους νεότερους, ο κίνδυνος θνησιμότητας είναι τάξεις μεγέθους μικρότερος, με το 99,9987% των ατόμων κάτω των 20 ετών να επιβιώνουν από μια μόλυνσή τους από τον ιό. Αυτά τα ποσοστά επιβίωσης περιλαμβάνουν και τα άτομα με υποκείμενες παθήσεις, επομένως για τους υγιείς τα ποσοστά θνησιμότητας είναι ακόμα χαμηλότερα. 

Οι συγγραφείς της μελέτης κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα δεδομένα αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα ότι το ποσοστό θνησιμότητας λόγω μόλυνσης από τον COVID είναι σημαντικά χαμηλότερο από τις προηγούμενες εκτιμήσεις. 

«Τα ευρήματα της μελέτης επιβεβαιώνουν ότι ο Covid είναι μια ήπια ασθένεια σε όλες, εκτός από μια μικρή μειοψηφία, των περιπτώσεων. Με την Omicron να μειώνει τώρα τη σοβαρότητα της νόσησης αρκετές φορές περισσότερο, ακόμη και οι υποστηρικτές του lockdown θα πρέπει να αποδεχτούν ότι αυτός ο ιός είναι πολύ κάτω από ένα επίπεδο όπου οι περιορισμοί θα μπορούσαν να θεωρούνται δικαιολογημένοι», γράφει ο Jones. 

Τα αποτελέσματα της μελέτης θέτουν για άλλη μια φορά υπό αμφισβήτηση την λογική της χορήγησης εμβολίων κατά της COVID-19 σε νέους και παιδιά.

Οι παραπάνω ισχυρισμοί κοινοποιήθηκαν και από τον καθηγητή κλινικής φαρμακολογίας του ΑΠΘ, Δημήτρη Κούβελα:

Τι ισχύει

Τα εν λόγω δημοσιεύματα βασίζονται σε άρθρο που αναρτήθηκε στο dailysceptic.org. Η ιστοσελίδα αυτή έχει σκοπό την προώθηση δημοσιευμάτων που εμπλέκουν τα μέτρα ασφαλείας και τον εμβολιασμό κατά της COVID-19 σε μια υποτιθέμενη συνωμοσία ελέγχου του πληθυσμού. Σε αυτό το πλαίσιο, η ιστοσελίδα έχει μεταξύ άλλων αναρτήσει ψευδείς ισχυρισμούς κατά της ασφάλειας και αποτελεσματικότητας των επίμαχων εμβολίων.

Στη συνέχεια οι εν λόγω αναφορές κυκλοφόρησαν στο summit.news, μια ιστοσελίδα με ακροδεξιό ιστορικό παραπληροφόρησης. Ο αρχισυντάκτης της ιστοσελίδας, ο οποίος υπογράφει και το συγκεκριμένο δημοσίευμα, Paul Joseph Watson, αποτελεί γνωστή προσωπικότητα στο χώρο της σχετικής συνωμοσιολογίας και, προηγουμένως, διατηρούσε θέση αρχισυντάκτη στην ιστοσελίδα InfoWars του Alex Jones. Το 2019 το Facebook χαρακτήρισε τα παραπάνω πρόσωπα και ιστοσελίδες «επικίνδυνα» και απαγόρευσε τα προφίλ τους στις πλατφόρμες του.

Τα επίμαχα άρθρα βασίζονται σε μία προδημοσίευση μελέτης του καθηγητή Ιωάννη Ιωαννίδη από τις 23-12-2021, που αποτελούσε ανανέωση παλιότερης προδημοσίευσης του από τον Ιούλιο. Μια συνολική σύγκριση μεταξύ των δύο εκδόσεων είναι διαθέσιμη εδώ. Παρατηρούμε πως δεν υπήρξε ουσιαστική αλλαγή στα συμπεράσματα της μελέτης, που κάνει λόγο για σημαντικά μικρότερο ρίσκο θνητότητας από την COVID-19 σε σχέση με προηγούμενες εκτιμήσεις, και συνολικά πολύ χαμηλό ρίσκο θνητότητας στις νεαρότερες ηλικίες.

Ενώ η ανανεωμένη προδημοσίευση αναφέρει ορισμένες μικρές αλλαγές, έπειτα από προτάσεις ομότιμων ερευνητών που εξέτασαν την αρχική προδημοσίευση, η μελέτη δεν έχει ακόμα εγκριθεί συνολικά από ομότιμους και από εκδότη κάποιου επιστημονικού περιοδικού ώστε να θεωρηθεί έγκριτο κομμάτι της σχετικής επιστημονικής βιβλιογραφίας. Σε προηγούμενο άρθρο μας είχαμε εξηγήσει το προβληματικό υπόβαθρο της υπόθεσης, που θα παραθέσουμε και παρακάτω με νέες προσθήκες.

Σε αυτό το σημείο, χρειάζεται να διευκρινιστεί ότι θνητότητα είναι η πιθανότητα θανάτου ανά λοίμωξη με ένα παθογόνο μικρόβιο ενώ θνησιμότητα είναι η τάση των θανάτων σε καθορισμένο πληθυσμό και χρονικό διάστημα, λόγω των συνολικών λοιμώξεων του μικροβίου. Όπως θα δούμε και παρακάτω, η θνησιμότητα εξαρτάται και από τη θνητότητα και από τη μεταδοτικότητα του εκάστοτε μικροβίου. Μερικά από τα επίμαχα δημοσιεύματα, όπως αυτό που παραθέσαμε παραπάνω, αναφέρουν λανθασμένα τις εκτιμήσεις του Δρ. Ιωαννίδη ως «θνησιμότητα» της COVID-19 ενώ στην πραγματικότητα οι εκτιμήσεις του αφορούν τη θνητότητα.

Οι αμφιλεγόμενες απόψεις του καθηγητή Ιωαννίδη για την πανδημία

Ο Δρ. Ιωαννίδης ήταν ένας από τους λίγους ειδικούς διεθνώς που από την αρχή της πανδημίας είχε τοποθετηθεί κατά των ισχυρών μέτρων αντιμετώπισής της. Έπειτα επέμεινε στις απόψεις του παρά τη συσσώρευση στοιχείων που τεκμηρίωναν την αναγκαιότητα των εν λόγω μέτρων, θέση που τελικά καταχωρήθηκε ως ομοφωνία των ειδικών σε σχετική διεθνή επιστολή.

Οι εν λόγω απόψεις του Δρ. Ιωαννίδη, καθώς και μελέτες του κατά τις οποίες η θνητότητα του κορωνοϊού ήταν συγκρίσιμη με αυτήν της γρίπης, άρχισαν να θεωρούνται όλο και πιο αμφιλεγόμενες στην επιστημονική κοινότητα, με τον εντοπισμό πολυάριθμων μεθοδολογικών προβλημάτων, αδήλωτης οικονομικής σύγκρουσης συμφερόντων και κρυφών πολιτικών παρεμβάσεων του, προτού καν διεξάγει τις μελέτες του.

Η αναφορά των εξεταζόμενων δημοσιευμάτων σε δήθεν παραδοχή του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) ότι η θνητότητα της COVID-19 αντιστοιχεί σε 0.26%, αφορούσε παλιότερη δημοσίευση του Δρ. Ιωαννίδη στο επιστημονικό περιοδικό του ΠΟΥ, που αναρτήθηκε στο πλαίσιο του επιστημονικού διαλόγου, χωρίς όμως ο ίδιος ο ΠΟΥ να υιοθετεί το εν λόγω συμπέρασμα. Αντίθετα, το επόμενο διάστημα, ο ΠΟΥ και ο CDC των ΗΠΑ, σε έγγραφά τους που πραγματεύονταν τη θνητότητα του κορωνοϊού, δεν παρέπεμψαν στις μελέτες του Δρ. Ιωαννίδη αλλά σε μια διαφορετική μετανάλυση, η οποία, βασιζόμενη στις πλέον αξιόπιστες διαθέσιμες μελέτες, κατέγραφε πολύ μεγαλύτερο ρίσκο για την COVID-19. [πηγή 1][πηγή 2][πηγή 3][πηγή 4][πηγή 5][πηγή 6][πηγή 7][πηγή 8][πηγή 9][πηγή 10]

Ενδεικτικά, ως προς την προβληματική μεθοδολογία του Δρ. Ιωαννίδη, στη δημοσίευσή του στο περιοδικό του ΠΟΥ, περιέλαβε μεταξύ άλλων μια μικρή και μη αντιπροσωπευτική μελέτη αιμοδοτών από τη Σκωτία, βάσει της οποίας εκτίμησε 0.06% θνητότητα στο γενικό πληθυσμό της χώρας (σελ. 32). Όμως, ήδη από τις αρχές του 2021, η Σκωτία είχε καταγράψει άνω των 7 χιλιάδων θανάτων από COVID-19 με μόνο 5.4 εκατομμύρια κατοίκους, συνεπώς θα έπρεπε να είχε μολυνθεί ένα μέγεθος πληθυσμού που θα ήταν παραπάνω από το διπλάσιο του πραγματικού πληθυσμού της χώρας ώστε να επαληθεύεται η εκτίμηση του Δρ. Ιωαννίδη. Οι απροσδόκητα χαμηλές εκτιμήσεις θνητότητας του Δρ. Ιωαννίδη, βασίζονται σε σειρά τέτοιων περιπτώσεων, που στην ουσία είναι μαθηματικά αδύνατες.

Το επόμενο διάστημα, ο Δρ. Ιωαννίδης συνέχιζε να δημοσιοποιεί περισσότερες αμφιλεγόμενες απόψεις σχετικά με την πανδημία. To Δεκέμβριο του 2020, ισχυρίστηκε ότι η υψηλή θνησιμότητα της πανδημίας στην Ελλάδα οφειλόταν στα ισχυρά μέτρα δημόσιας υγείας, τον Ιούλιο του 2021 ότι η υψηλή θνησιμότητα της COVID-19 διεθνώς θα μπορούσε να οφείλεται και σε πλαστή υπερκαταγραφή θανάτων COVID-19 λόγω οικονομικών κινήτρων για ορισμένους ιατρούς, και το Σεπτέμβριο του 2021 ότι ο εμβολιασμός των νέων θα μπορούσε να αυξήσει την ασυμπτωματική νόσηση τους και τη μεταδοτικότητά τους στους ηλικιωμένους.

Στην πραγματικότητα, όλες αυτές οι απόψεις έχουν αποδειχθεί λανθασμένες. Η απροσδόκητη αύξηση της γενικής θνησιμότητας έχει συνδεθεί με την έλλειψη ισχυρών μέτρων προστασίας κατά των εξάρσεων της COVID-19 και όχι με το αντίστροφο, το πραγματικό μέγεθος των θανάτων της COVID-19 δε μπορεί να προσδιοριστεί με ακρίβεια αλλά σίγουρα είναι μεγαλύτερο από τους επιβεβαιωμένους θανάτους COVID-19, και ο εμβολιασμός περιορίζει σημαντικά τη μεταδοτικότητα της COVID-19, συμπεριλαμβανομένων των ασυμπτωματικών λοιμώξεων.

Χρειάζεται, πάντως, να σημειωθεί ότι σε συνέντευξή του στις 19-10-2021 ο Δρ. Ιωαννίδης πλέον δεν έκανε λόγο για πιθανή αύξηση της μεταδοτικότητας των νέων λόγω του εμβολιασμού τους, αλλά χαρακτήρισε τον εμβολιασμό τους «καλή κίνηση». Παράλληλα, τόνισε την προτεραιοποίηση εμβολιασμού των ευπαθών, αναφέροντας ότι «το εμβόλιο είναι ένα χρήσιμο όπλο, απλά δεν είναι το μοναδικό». Παρακάτω, μπορούμε να δούμε το επίμαχο απόσπασμα:

Σε επόμενη συνέντευξή του στις 9-12-2021, ειδικά για τα παιδιά, ο Δρ. Ιωαννίδης έκανε λόγο για ελάχιστους κινδύνους τόσο λόγω της COVID-19 όσο και του εμβολιασμού, οπότε τοποθετήθηκε υπέρ της ενημέρωσης των γονέων και της προσωπικής επιλογής τους.

Οι ακριβέστερες εκτιμήσεις θνητότητας της COVID-19

Στο παράρτημά της, η προδημοσίευση του Δρ. Ιωαννίδη παρουσιάζει ένα συγκριτικό γράφημα της θνητότητας της COVID-19 σύμφωνα με διαφορετικές δημοσιεύσεις. Οι δικές της εκτιμήσεις είναι οι χαμηλότερες και σημειώνονται με κόκκινο, ενώ οι επικρατέστερες εκτιμήσεις στην επιστημονική κοινότητα σημειώνονται με μοβ, και αντιστοιχούν στη μετανάλυση που προαναφέραμε, από την ομάδα των Levin et al. (2020).

Ενώ κάποια από τα εξεταζόμενα δημοσιεύματα κάνουν λόγο στον τίτλο τους για 0.15% θνητότητα της COVID-19, στην πραγματικότητα, αυτό το νούμερο δεν περιλαμβάνεται στην επίμαχη προδημοσίευση, που περιέχει μόνο επιλεκτικές εκτιμήσεις θνητότητας ανά χώρα και ηλικιακή ομάδα. Η αναφερόμενη εκτίμηση περιλαμβανόταν σε μια παλιότερη δημοσίευση του Δρ. Ιωαννίδη ως διεθνής μέσος όρος θνητότητας, ενώ η θνητότητα στην Ευρώπη και στην Αμερική είχε εκτιμηθεί στο εύρος 0.3-0.4%.

Στην πραγματικότητα όμως, σε προηγούμενο άρθρο μας είχαμε δείξει ότι οι πλέον αξιόπιστες εκτιμήσεις των Levin et al., σε συνδυασμό με την εκτιμώμενη ηλικιακή διαστρωμάτωση στην Ελλάδα για το 2020, τοποθετούσαν τη μέση εγχώρια θνητότητα περί τις 6 φορές υψηλότερα, στο 2.07%.

Επιπλέον, όπως φαίνεται από το παράρτημα της μετανάλυσης, οι περιλαμβανόμενες μελέτες κάλυπταν τους θανάτους μέχρι και το καλοκαίρι του 2020, προτού δηλαδή εμφανιστούν τα στελέχη ανησυχίας του κορωνοϊού SARS-CoV-2, που γενικά παρουσιάζουν αυξημένη θνητότητα σε σχέση με το στέλεχος που προκάλεσε το πρώτο κύμα της πανδημίας στην Ευρώπη. Συγκεκριμένα, όσον αφορά το στέλεχος Δέλτα, που μέχρι πρόσφατα επικρατούσε διεθνώς, η εκτενέστερη μέχρι στιγμής σχετική μελέτη, εκτίμησε 133% αυξημένη θνητότητα σε σχέση με το αρχικό στέλεχος του ιού.

Έτσι, αν επί της επικράτησης του αρχικού στελέχους του ιού, η θνητότητα στην Ελλάδα ανερχόταν σε 2.07%, κατά την επικράτηση του Δέλτα, η αντίστοιχη θνητότητα θα άγγιζε το 4.8%, και άρα θα ήταν 32 φορές μεγαλύτερη από τη θνητότητα 0.15% που επικαλείται ο τίτλος κάποιων εκ των δημοσιευμάτων.

Προς το παρόν πάντως, στην Ευρώπη επικρατεί το στέλεχος Όμικρον, που στις διαθέσιμες μελέτες διεθνώς, έχει συνδεθεί με μικρότερη πιθανότητα βαριάς νόσησης σε σχέση με το Δέλτα. Ωστόσο, η ακριβής διαφορά στη θνητότητα δεν έχει καθοριστεί ακόμα, καθώς πρόκειται για την έκβαση με τη μικρότερη συχνότητα και τη μεγαλύτερη καθυστέρηση εκδήλωσης. Έτσι, ενώ μια μετρίου μεγέθους μελέτη στην Πορτογαλία κατέγραψε μερικούς θανάτους για τη Δέλτα αλλά όχι για την Όμικρον στο πλαίσιο παρακολούθησής της, μια μεγαλύτερη και εκτενέστερη μελέτη στη Νότια Αφρική, κατέγραψε 59% μείωση θνητότητας για το Όμικρον, που περιορίστηκε σε μόλις 28% όταν λήφθηκε υπόψη και η επιπλέον πιθανή προϋπάρχουσα ανοσία κατά το τελευταίο κύμα. Παράλληλα, καταγράφεται με σαφήνεια ένα νέο κύμα θανάτων έπειτα από την έξαρση του Όμικρον, συγκρίσιμο με του Δέλτα, παρά την επιπλέον ανοσία που αναπτύχθηκε από το προηγούμενο κύμα και τις επιπλέον δόσεις εμβολιασμού που έχουν χορηγηθεί.

Συνολικά, σύμφωνα με τα διαθέσιμα προκαταρκτικά δεδομένα, το Όμικρον δεν είναι «ήπιο», αλλά φαίνεται να παρουσιάζει αντίστοιχη θνητότητα με το αρχικό στέλεχος του ιού ή ακόμη και με το επικινδυνότερο στέλεχος Άλφα. Επίσης, όπως τονίζει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, η δυνατότητά του να προκαλεί καινοφανείς εξάρσεις, μπορεί να καταβάλει τα συστήματα υγείας και να αυξήσει περισσότερο τη θνητότητά του. Επιπλέον, το νέο υποστέλεχος BA.2 του Όμικρον, φαίνεται να παρουσιάζει ακόμα μεγαλύτερη μεταδοτικότητα και να αναζωπυρώνει τα υπάρχοντα κύματα κρουσμάτων. Συνεπώς, ο ισχυρισμός των δημοσιευμάτων ότι το Όμικρον καθιστά τα μέτρα ασφαλείας περιττά, είναι αβάσιμος.

Χρειάζεται να σημειωθεί ότι πλέον, σε σχέση με το 2020, οι κλινικές γνώσεις και οι διαθέσιμες αγωγές για την COVID-19 έχουν επεκταθεί σημαντικά, συνεπώς, αναμένεται και μια αντίστοιχη μείωση στη θνητότητα σε σχέση με τις παρατηρήσεις του 2020. Ωστόσο, υπάρχει τουλάχιστον μερική αντιστάθμιση σε αυτή τη μείωση θνητότητας για τρεις λόγους, πρώτον, λόγω της υποκαταμέτρησης των άμεσων θανάτων της COVID-19, που δε λήφθηκαν υπόψη στις αρχικές εκτιμήσεις θνητότητας· δεύτερον, λόγω των θανάτων που η COVID-19 μπορεί να προκαλέσει μέχρι και μήνες μετά τη βασική ανάρρωση, που επίσης δε λήφθηκαν υπόψη· και τρίτον, λόγω της σημερινής εξάντλησης του συστήματος υγείας από τα επαναλαμβανόμενα κύματα της πανδημίας.

Όσον αφορά τη μελλοντική θνητότητα του ιού, η εξέλιξή του είναι ιδιαίτερα απρόβλεπτη και δεν επιτρέπει ασφαλείς εκτιμήσεις. Το επόμενο στέλεχος που θα επικρατήσει θα μπορούσε να μην παρουσιάζει αντίστοιχη θνητότητα με το Όμικρον, αλλά αντίστοιχη με το Δέλτα ή και ακόμα υψηλότερη, καθώς τα Άλφα και Δέλτα ήταν και μεταδοτικότερα και πιο θανατηφόρα από τα στελέχη που κυριαρχούσαν προηγουμένως. [πηγή 1][πηγή 2][πηγή 3]

Το όφελος του εμβολιασμού κατά της COVID-19 για τους νέους

Η εκτίμηση της προδημοσίευσης για τη θνητότητα της COVID-19 στις ηλικίες 0-19 ετών, αντιστοιχεί σε 0.0013%, ή περίπου 1 θάνατο ανά 77 χιλιάδες μολύνσεις. Ακριβέστερα όμως, η μέχρι στιγμής πιο εκτενής ανάλυση για τη θνητότητα στις ηλικίες 0-17 ετών, έφτασε στην εκτίμηση 0.005%, δηλαδή 1 θάνατο ανά 20 χιλιάδες μολύνσεις. Αντίθετα με τις μεγαλύτερες ηλικίες, είναι ακόμη αβέβαιο το αν η μόλυνση των παιδιών με στελέχη ανησυχίας, αυξάνει περισσότερο τη βαρύτητα της νόσου σε σχέση με το αρχικό στέλεχος του ιού.

Σε απόλυτα νούμερα, οι διαφορετικές εκτιμήσεις θνητότητας για τους ανήλικους είναι μηδαμινές και το ρίσκο μοιάζει σε κάθε περίπτωση ελάχιστο. Ωστόσο, τέτοιου είδους συγκρίσεις μπορεί να είναι παραπλανητικές, καθώς, πρώτα απ’ όλα, η γενική τάση θανάτου απ’ όλες τις αιτίες για τους ανηλίκους, είναι εξαιρετικά μικρότερη απ’ αυτή των μεγάλων ηλικιών. Σε κάθε περίπτωση, ακόμα και οι αναλογικά ελάχιστοι θάνατοι παιδιών κατά την πανδημία είναι ιδιαίτερα προβληματικοί, καθώς, όπως δήλωσε η επικεφαλής του θεσμού CDC, «κανένα παιδί δεν θα έπρεπε να πεθαίνει».

Ενδεικτικά, ο ιατρός Cleavon Gilman έχει συντάξει επώνυμες συλλογές με τις ιστορίες δεκάδων παιδιών που πέθαναν από την COVID-19, τα οποία σχεδόν στο σύνολό τους θα μπορούσαν να είχαν σωθεί, αν είχαν εμβολιαστεί εγκαίρως:

Παράλληλα, στην ευρύτερη ηλικιακή ομάδα των νέων 0-34 ετών, η θνητότητα 0.004% του αρχικού στελέχους του κορωνοϊού, είναι διπλάσια από την ετήσια πιθανότητα θανάτου τους σε τροχαίο, σύμφωνα με δεδομένα της Αγγλίας. Προφανώς, θα ήταν προβληματικός ο ισχυρισμός ότι το σχετικά μικρό ρίσκο τους να αποτελέσουν θύματα τροχαίου δυστυχήματος, δικαιολογεί την απουσία των καθιερωμένων μέτρων προστασίας, όπως η χρήση ζώνης ασφαλείας.

Το αναλογικό ρίσκο θανάτου που αντιμετωπίζει η κάθε ηλικιακή ομάδα λόγω COVID-19, καταγράφεται μέσω κατάταξης της πάθησης στις αιτίες θανάτου. Τα αντίστοιχα στοιχεία για τις ΗΠΑ και για ξεχωριστούς μήνες του 2021, είναι διαθέσιμα στο παρακάτω γράφημα:

Παρατηρούμε ότι από την ηλικιακή ομάδα 35-44 και άνω, η COVID-19 αποτελούσε την πρώτη αιτία θανάτου για τουλάχιστον κάποιους μήνες του 2021. Και στην ηλικία των 15-24 όμως, σε αρκετούς μήνες, η COVID-19 καταλάμβανε την 4η θέση στις αιτίες θανάτου. Χρειάζεται να τονιστεί ότι αυτή η κατάταξη έλαβε χώρα παρά την υποκαταμέτρηση των θανάτων της COVID-19, και παρά τα ισχυρά μέτρα διαφύλαξης της δημόσιας υγείας και τους μαζικούς εμβολιασμούς, που μειώνουν εκθετικά το συνολικό ρίσκο θανάτου της COVID-19.

Όπως είχαμε εξηγήσει και στο παρελθόν, ακόμα και το αρχικό και λιγότερο επικίνδυνο στέλεχος του ιού, χωρίς ισχυρά μέτρα ασφαλείας, σύντομα καταλάμβανε την πρώτη θέση στις αιτίες θανάτου του συνολικού πληθυσμού. Αυτές οι επιδόσεις παρατηρούνται γιατί, εκτός της θνητότητας ανά μόλυνση, η COVID-19 είναι ιδιαίτερα μεταδοτική και καθιστά πολύ πιθανότερο το να προσβάλει άμεσα το κάθε άτομο, σε σχέση με παθήσεις μεγαλύτερης θνητότητας που όμως δε μεταδίδονται, όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα. [πηγή 1][πηγή 2][πηγή 3]

Όσον αφορά το όφελος του εμβολιασμού κατά της COVID-19 για τα παιδιά, γίνεται σαφέστερο στις πιο ομοιογενείς συγκρίσεις, δηλαδή μεταξύ παθήσεων που αποτρέπονται με τον εμβολιασμό. Κατά την έγκριση του εμβολιασμού για την COVID-19 στις ηλικίες 5-11 ετών, ο CDC έδειξε ότι οι παιδικοί θάνατοι της COVID-19 ήταν πολύ περισσότεροι απ’ αυτούς άλλων μεταδοτικών ασθενειών προτού εγκριθεί ο δικός τους εμβολιασμός, ο οποίος πλέον είναι καθιερωμένος:

Ευρύτερα, ο θάνατος αποτελεί την πιο ακραία έκβαση της COVID-19, αλλά οι γενικότερες σοβαρές επιπτώσεις της στα παιδιά είναι πολύ πιο συχνές, και το όφελος από τον εμβολιασμό πολυδιάστατο, όπως έχουμε δείξει σε προηγούμενα άρθρα μας. Δύο ισραηλίτικες παιδιατρικές εταιρείες, σε σχετική επιστημονική δημοσίευση τους, συνόψισαν τους κινδύνους της COVID-19 για τα παιδιά ως εξής:

• 1 στα 100 αναπτύσει χρόνια προβλήματα υγείας (long COVID)
• 1 στα 200 νοσηλεύεται
• 1 στα 900 αντιμετωπίζει σοβαρή προς κρίσιμη νόσο
• 1 στα 1600 εμφανίζει μυοκαρδίτιδα
• 1 στα 3000 παρουσιάζει Πολυσυστημικό Φλεγμονώδες Σύνδρομο (MIS-C)
• Πιθανές άγνωστες μακροχρόνιες επιπτώσεις της COVID-19
• Μετάδοση στην κοινότητα και σε κοντινά τους πρόσωπα
• Ψυχολογικές επιπτώσεις λόγω των περιορισμών που προκαλούν οι εξάρσεις
• Περισσότερος εξελικτικός χώρος στον ιό, που του επιτρέπει να μεταλλαχθεί σε νέες παραλλαγές ανησυχίας

Η COVID-19 έναντι της γρίπης

Όπως προαναφέραμε, κάποια από τα επίμαχα δημοσιεύματα ισχυρίζονται ότι η COVID-19 παρουσιάζει παρόμοια θνητότητα με την εποχική γρίπη. Για τη σύγκριση της θνητότητας μεταξύ των δύο, ο επικεφαλής της μετανάλυσης των Levin et al. παρέπεμψε στο εξής παραστατικό γράφημα σύγκρισης, που βασίζεται στις πιο αξιόπιστες μελέτες για την COVID-19 και στη θνητότητα της γρίπης που καταγράφει ο θεσμός CDC:

Παρατηρούμε ότι υπάρχει αβεβαιότητα για τη διαφορά θνητότητας στις νεαρότερες ηλικίες, αλλά μετά τα 30 έτη, η COVID-19 γίνεται με σαφήνεια πολλές φορές πιο θανατηφόρα. Στο συνολικό πληθυσμό της Ελλάδας, οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για 37 φορές μεγαλύτερη θνητότητα του αρχικού στελέχους του SARS-CoV-2 συγκριτικά με την γρίπη, ενώ σύμφωνα με τα προαναφερόμενα δεδομένα για το στέλεχος Δέλτα, η διαφορά θα υψωνόταν στις 86 φορές. Παρότι στον τίτλο των αναφερόμενων δημοσιευμάτων γίνεται λόγος για 0.1% θνητότητα γρίπης, η εκτιμώμενη θνητότητα στην Ελλάδα είναι σχεδόν μισή, 0.058%, αν και η χώρα μας παρουσιάζει έναν από τους πιο γερασμένους πληθυσμούς διεθνώς.

Σε αυτό το σημείο, χρειάζεται να διευκρινιστεί ότι, ενώ στην καθημερινή επικοινωνία η γρίπη συχνά ταυτίζεται με το κοινό κρυολόγημα, στην πραγματικότητα πρόκειται για διαφορετικές παθήσεις, με τη γρίπη γενικά να αποτελεί σημαντικά βαρύτερη ασθένεια. Παρότι η θνητότητα της γρίπης μπορεί να θεωρηθεί πολύ μικρή για το γενικό πληθυσμό, στην πραγματικότητα, τα ετήσια κύματα γρίπης αποτελούν σημαντικό παράγοντα κινδύνου για μεγάλο μέρος του πληθυσμού που ανήκει στις ευπαθείς ομάδες. Ενδεικτικά, η γρίπη συνιστούσε τον βασικό παράγοντα απροσδόκητης θνησιμότητας που παρατηρούνταν προ πανδημίας στην Ευρώπη τους χειμώνες. Και εκτός των ευπαθών ομάδων όμως, τα κύματα γρίπης έχουν συνδεθεί με σημαντικές επιπτώσεις στα συστήματα υγείας και οικονομίας, που επηρεάζουν ολόκληρο τον πληθυσμό. Για παράδειγμα, προ πανδημίας είχε εκτιμηθεί ότι η γρίπη κόστιζε περί τα 11.2 δισεκατομμύρια δολάρια στην οικονομία των ΗΠΑ ετησίως, κυρίως λόγω της μαζικής παύσης εργασίας των νοσούντων.

Σε ένα πανδημικό σενάριο όπου δε θα λαμβάνονταν μέτρα ασφαλείας και δε θα χορηγούνταν εμβόλια κατά της COVID-19, η κοινωνική επιβάρυνση θα ήταν μέχρι και τάξεις υψηλότερη από της γρίπης. Είναι τόσο μεγαλύτερη η θνητότητα αλλά και η μεταδοτικότητα της COVID-19, που θα προκαλούσε μια μαζική επιβάρυνση του συστήματος υγείας για όλες τις ηλικίες, και έτσι το σύστημα σύντομα θα κατέρρεε γενικευμένα, αυξάνοντας σημαντικά τη θνησιμότητα όλων των αιτιών. Οι κοινωνικο-οικονομικές επιπτώσεις θα ήταν εκτενέστατες, λαμβάνοντας υπόψη ότι, ακόμα και στις πολύ ιδανικότερες πρόσφατες συνθήκες, είχε εκτιμηθεί ότι 1 στους 4 θανάτους COVID-19 στις ΗΠΑ, στερούσε από κάποιο παιδί ένα βασικό του κηδεμόνα, και ότι η καθυστέρηση επέκτασης του μαζικού εμβολιασμού διεθνώς, θα μπορούσε να στοιχίσει τρισεκατομμύρια στην παγκόσμια οικονομία τα επόμενα έτη. [πηγή 1][πηγή 2][πηγή 3]

Χρειάζεται επίσης να σημειωθεί ότι, ενώ δεν έχει παρατηρηθεί συχνή εκδήλωση χρόνιων επιπλοκών υγείας σε νέους και υγιείς ενήλικες έπειτα από λοίμωξη γρίπης, το φαινόμενο αυτό έχει τεκμηριωθεί και μόνο ανά μερικές λοιμώξεις της COVID-19. Υπό συνθήκες, οι εν λόγω επιπλοκές (long COVID) αναγνωρίζονται ως αναπηρία στις ΗΠΑ, καθώς προκαλούν σοβαρά εργασιακά και προσωπικά προβλήματα σε ένα ολοένα και αυξανόμενο μέρος του πληθυσμού.

Ο πιο άμεσος τρόπος εκτίμησης της συχνότητας των εν λόγω επιπλοκών, αφορά συγκρίσεις γενικών συμπτωμάτων υγείας μεταξύ ατόμων με και χωρίς επιβεβαιωμένη λοίμωξη COVID-19. Ωστόσο, σε σχετικές μελέτες συχνά παρατηρούνται μεθοδολογικοί περιορισμοί, που μπορούν να οδηγήσουν σε σημαντική υποτίμηση της συχνότητας των επιπλοκών.

Μια διαφορετική προσέγγιση αφορά τη σύγκριση ιατρικών φακέλων. Παρακάτω μπορούμε να δούμε την εκτιμώμενη αύξηση των διαφόρων επιπλοκών υγείας της COVID-19 σε βάθος 6 μηνών, στο πλαίσιο ανάλυσης του ενδελεχούς συστήματος υγείας VHA:

Ενώ η παραπάνω απεικόνιση παρουσιάζει αναλυτικά τα χρόνια προβλήματα υγείας που προκαλεί η COVID-19, και πάλι αναμενόμενα υποτιμά τη συνολική συχνότητά τους, καθώς καλύπτει κυρίως ασθενείς των οποίων τα συμπτώματα ήταν τόσο έντονα, που αναζήτησαν ιατρική βοήθεια.

Ενδεικτικά, σε ενδελεχή εξέταση αναρρωσάντων από ήπια COVID-19 περί τους 10 μήνες μετά, καταγράφηκαν επιπτώσεις σε σειρά οργάνων, παρότι οι ασθενείς συχνά δεν εμφάνιζαν ακόμα αντίστοιχα συμπτώματα. Ενώ εναλλακτικά τα προβλήματα αυτά μπορεί να περνούσαν προσωρινά απαρατήρητα, οι ερευνητές σημείωσαν ότι οι επιπλοκές ήταν δυνατό να αποβούν επικίνδυνες σε βάθος χρόνου, χωρίς οι ασθενείς να το αναμένουν.

Συμπέρασμα

Με βάση όλα τα διαθέσιμα στοιχεία, ο ισχυρισμός πως, μελέτη του καθηγητή Ιωάννη Ιωαννίδη, έδειξε ότι η θνητότητα της COVID-19 είναι παρόμοια με της γρίπης, και έθεσε υπό σοβαρή αμφισβήτηση τον εμβολιασμό των νέων συνιστά παραπληροφόρηση. Η COVID-19 είναι μέχρι και δεκάδες φορές πιο θανατηφόρα από την εποχική γρίπη, ανεβαίνει εύκολα στις πρώτες αιτίες θανάτου και των νέων ατόμων, συχνά τους προκαλεί χρόνια προβλήματα υγείας, και έτσι, τα οφέλη από τον εμβολιασμό τους είναι απτά και πολυδιάστατα.