Νέο βίντεο παραπληροφόρησης για την πανδημία από τον Γ. Πετράκο

Πρόσφατα κυκλοφόρησε ένα νέο βίντεο του τραγουδιστή Γρηγόρη Πετράκου, στο οποίο μεταξύ άλλων αναφέρει πως τα μέτρα αντιμετώπισης της πανδημίας συνιστούν μια παγκόσμια απάτη. Στην πραγματικότητα όμως, το βίντεο βασίζεται σε σειρά διαστρεβλωμένων στοιχείων και λανθασμένων ισχυρισμών.

Μπορούμε να δούμε το σχετικό βίντεο παρακάτω:

Τι ισχύει

Ο κ. Πετράκος είχε δημοσιεύσει ένα παρεμφερές βίντεο τον Οκτώβριο του 2020, για το οποίο είχαμε αναρτήσει τότε σχετικό άρθρο. Παρακάτω, θα εξετάσουμε με τη σειρά τους βασικούς ισχυρισμούς που παραθέτει στο υπό εξέταση βίντεο:

[4:24] Στο νέο θεό τους θυσίασαν την ελευθερία μας και τη ζωή μας. Τώρα τι είδους είναι αυτός ο νέος θεός, που θέλει τη θυσία όλων των νέων ανθρώπων, ακόμη και των παιδιών, για να δώσει λίγους μήνες παραπάνω ζωής σε ασθενείς 80χρονους, αυτό αναρωτηθείτε το. […] Θυσιάστηκαν όλοι για τον παππού και την γιαγιά στην Ελλάδα, αλλά τα θύματα, σύμφωνα με τις μετρήσεις, ξεπέρασαν τους 10 χιλιάδες.

[8:06] Τελικά δε σώσαμε τον παππού και την γιαγιά, και ξέρετε γιατί; Γιατί έχουν προσδόκιμο ζωής τα 80 έτη.

Καταρχάς, όντως οι συνολικοί επιβεβαιωμένοι θάνατοι COVID-19 στην Ελλάδα έχουν ξεπεράσει τις 10 χιλιάδες:

Ωστόσο, για να κριθεί η συνεισφορά των μέτρων ασφαλείας που εφαρμόστηκαν, χρειάζεται να ληφθεί υπόψη και ο αριθμός των θανάτων που αποτράπηκαν. Ενδεικτικά, μελέτη από τον Ιούνιο του 2020, εκτίμησε ότι τους πρώτους μήνες της πανδημίας τα μέτρα ασφαλείας απέτρεψαν 3.1 εκατομμύρια θανάτους COVID-19 σε 11 ευρωπαϊκές χώρες. Μετέπειτα μελέτη από το Φεβρουάριο του 2021, εκτίμησε ότι, αν η Ελλάδα δεν είχε λάβει καθόλου μέτρα ασφαλείας, αντί να είχε καταγράψει 3,870 θανάτους COVID-19 μέχρι τα τέλη του 2020, θα είχε καταγράψει 76,798, δηλαδή σχεδόν 20 φορές περισσότερους. [πηγή – σελ. 18]

Όσον αφορά τον ισχυρισμό ότι τα θύματα της COVID-19 θα ζούσαν μόνο λίγους μήνες ακόμη, η ίδια μελέτη εκτίμησε επίσης ότι ο μέσος όρος των ετών ζωής που έχασαν τα θύματα στην πραγματικότητα ανερχόταν διεθνώς στα 16 χρόνια. Ένας από τους βασικούς λόγους είναι γιατί ένα σημαντικό μέρος των θυμάτων δεν ήταν υπέργηρα, και, ενώ παρουσίαζαν κάποιο υποκείμενο πρόβλημα υγείας, ταυτόχρονα θα ζούσαν πολλά χρόνια ακόμη με τη πάθηση τους αν δεν είχαν νοσήσει και από COVID-19. Ένας άλλος βασικός λόγος είναι ότι το ατομικό προσδόκιμο ζωής αυξάνεται μαζί με την ηλικία στην οποία καταφέρνει να φτάσει το αντίστοιχο άτομο. Έτσι, σε στατιστικά του θεσμού κοινωνικής ασφάλισης των ΗΠΑ, εκτιμήθηκε ότι το μέσο αγόρι που γεννήθηκε το 2017 παρουσίαζε προσδόκιμο ζωής τα 76 έτη, αλλά διατηρώντας τις ίδιες τάσεις θνητότητας, ένας άνδρας 76 ετών παρουσίαζε προσδόκιμο άλλα 10.5 έτη. Επομένως, και οι υπέργηροι που πέθαναν λόγω COVID-19, συχνά αναμένεται να ζούσαν αρκετά χρόνια ακόμη.

[4:57] Και όποιος νομίζει ότι όταν λέμε θυσία εννοούμε τα οικονομικά, ας ρίξει μια ματιά στο Ισραήλ, όπου οι θάνατοι στις ηλικίες 20-39, το Φεβρουάριο και Μάρτιο ήταν 45% υψηλότεροι από πέρσι. Ψάξτε την αιτία, αν το πω εγώ το βίντεο θα κατέβει σε 1 λεπτό, ενώ τώρα μπορεί να ζήσει και 2 μέρες.

Για να εξετάσουμε τον ισχυρισμό, ανατρέχουμε στα στατιστικά θνησιμότητας που εκδίδει ο θεσμός στατιστικών του Ισραήλ (αρχείο p-1.xlsx, που διαθέτει στοιχεία ανά ηλικία). Διαπιστώνουμε ότι, όντως, οι εν λόγω θάνατοι είχαν μέσο όρο 3.66 το 2021, και 2.52 το 2020, συνεπώς παρουσίασαν 45% αύξηση μεταξύ των δύο ετών.

Καταρχάς, όμως, μια ορθότερη σύγκριση είναι μεταξύ του μέσου όρου των ετών 2015-2019 (πριν την πανδημία), και του 2021, όπου καταγράφεται 22.6% αύξηση. Μια ακόμα ορθότερη σύγκριση είναι μεταξύ ολόκληρου του χρονικού διαστήματος για το οποίο διαθέτουμε στοιχεία, και όχι μόνο για τους μήνες Φεβρουάριο και Μάρτιο. Τα τελευταία στατιστικά που έχουν δημοσιευτεί μέχρι και την ώρα που γράφεται το παρόν άρθρο, φτάνουν μέχρι και τις 4-4-2021, και σε αυτά, ο μέσος όρος θανάτων είναι 3.34 για το 2021 και 2.88 για το 2015-2019, συνεπώς τελικά γίνεται λόγος για αύξηση 13.7%. [σύγκριση για Φεβρούαριο-Μάρτιο][σύγκριση μέχρι 4 Απριλίου]

Παρακάτω μπορούμε να δούμε συγκριτικά το γράφημα που παρατέθηκε στο βίντεο (δεξιά), και το γράφημα που προκύπτει λαμβάνοντας υπόψη όλα τα δεδομένα, όπου και διαπιστώνουμε ότι η διαφορά είναι σημαντικά λιγότερο αισθητή από την αρχική σύγκριση 2020 και 2021:

Ένα ακόμη προβληματικό σημείο του επίμαχου συλλογισμού είναι ότι αφορά ένα μικρό δείγμα ατόμων, κάτι που αποκρύπτεται όταν γίνεται λόγος μόνο για ποσοστιαία αύξηση. Από την αρχή του 2021 μέχρι και τις 4 Απριλίου, είχαν πεθάνει 314 άτομα ηλικίας 20-39 στο Ισραήλ, και συνεπώς, μια αύξηση 13.7% αντιστοιχεί σε 43 θανάτους. Συγκριτικά, στο ίδιο διάστημα είχαν πεθάνει 6,700 άτομα ηλικίας 65-84 ετών.

Ακόμη μεγαλύτερο είναι το πρόβλημα του επιλεκτικού δείγματος. Αν, αντί να συγκρίνουμε τις ηλικίες 20-39, συγκρίνουμε τις ηλικίες 0-24, έχουμε μέσο όρο 2.74 για το 2021 και 3.39 για το 2015-2019, συνεπώς καταγράφουμε μείωση 23.7%. Ένα γνωστό στατιστικό φαινόμενο είναι ότι, όταν υπάρχουν πολλές κατηγορίες δεδομένων, είναι εφικτές πολλές συγκρίσεις μεταξύ τους, και γίνεται πιθανότερο κάποια εξ αυτών να φαίνεται ότι υποστηρίζει την εκάστοτε υπόθεση, ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται μόνο για στατιστικό θόρυβο. Στην προκειμένη περίπτωση, το φαινόμενο αυτό γίνεται πιθανότερο λόγω του μικρού δείγματος.

Και τέλος, το ριζικό πρόβλημα του συλλογισμού είναι ότι συμπεραίνει αυτομάτως σχέση αιτίου και αιτιατού μεταξύ των μέτρων αντιμετώπισης της πανδημίας και μιας, τελικά μικρής, αύξησης θανάτων ενός επιλεκτικού δείγματος, χωρίς, όμως, να είναι ευνόητος κανένας μηχανισμός που θα συνέδεε αυτά τα δύο.

Ο κ. Πετράκος, κάνοντας λόγο για κάποια αιτία που δε θα μπορούσε να αναφέρει, ίσως εννοεί μια υποτιθέμενη αύξηση θνησιμότητας λόγω του εμβολιασμού κατά της COVID-19. Στην πραγματικότητα όμως, ο μόνος αιτιώδης τέτοιος μηχανισμός που έχει βρεθεί μετά από περισσότερους από 1.3 δις εμβολιασμούς διεθνώς, αποτελεί ένα εξαιρετικά σπάνιο σύνδρομο θρομβώσεων, που έχει εντοπιστεί μόνο στα εμβόλια των εταιρειών AstraZeneca και Johnson & Johnson, και όχι στα mRNA εμβόλια των Pfizer-BioNTech και Moderna, τα οποία χρησιμοποιεί αποκλειστικά το Ισραήλ μέχρι και την ώρα που γράφεται το παρόν άρθρο.

[5:24] Αν λοιπόν σας έλεγαν πριν 5 χρόνια πως σε κάποιο σημείο του πλανήτη εφαρμόζονται τα εξής: κατ’ οίκον περιορισμός, απαγόρευση συγκεντρώσεων, έλεγχοι στη μετακίνηση πολιτών, κλειστά δικαστήρια, απαγόρευση αθλητισμού και τέχνης, προπαγάνδα και διαστρέβλωση της πληροφορίας, απαγόρευση νυχτερινής κυκλοφορίας, κλείσιμο επιχειρήσεων με απειλή προστίμου, βίαιη ανεργία, κατάργηση του Συντάγματος, αυθαίρετες αποφάσεις με ΚΥΑ, κατάλυση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, απαγόρευση θρησκευτικής λατρείας· και όλα αυτά όχι για λίγο, αλλά για πάνω από 1 χρόνο. Πώς θα περιγράφατε το πολίτευμα αυτής της χώρας;

[17:52] Σας παρακαλώ κράτος και πολίτες, ελάτε στα σύγκαλά σας με το θέμα της υποχρεωτικότητας. Η υποχρεωτικότητα σε ιατρική πράξη παραβαίνει τον όρκο του Ιπποκράτη. Παραβαίνει το Σύνταγμα. Παραβαίνει τις διεθνείς συνθήκες. Παραβαίνει τις αρχές της ηθικής και της βιοηθικής. Παραβαίνει τον ίδιο τον Ποινικό Κώδικα.

Εδώ, ο κ. Πετράκος ισχυρίζεται ουσιαστικά ότι η Ελλάδα αποτελεί ένα «ανελεύθερο ή και δικτατορικό» καθεστώς, λόγω των μέτρων που θεσμοθέτησε για την αντιμετώπιση της πανδημίας.

Καταρχάς, όπως έχουμε σημειώσει και σε προηγούμενο άρθρο μας, υπάρχει σημαντική διαφορά μεταξύ των μέτρων ασφαλείας που θεσμοθετεί ένα κράτος τυπικά, και της χαλάρωσης που επιτρέπει πρακτικά. Το παρακάτω γράφημα αφορά τα στατιστικά παραμονής στο σπίτι από το ξεκίνημα της πανδημίας, όπως καταγράφηκαν από τη Google σε πραγματικές συνθήκες στην Ελλάδα:

Παρατηρούμε ότι, πρώτον, δεν υπήρξε καμιά ασταμάτητη απαγόρευση μετακινήσεων για 1 έτος όπως παρουσιάζεται στον επίμαχο ισχυρισμό, αλλά από τις αρχές Μαΐου μέχρι και τις αρχές Νοεμβρίου, παρατηρήθηκε μεγάλη χαλάρωση των μετακινήσεων, που συμπίπτει και με την επίσημη παύση του αρχικού lockdown. Έπειτα, ακολούθησε μια δεύτερη ολιγόμηνη σειρά περιορισμών, η οποία, όμως, ήταν εξαρχής χαλαρότερη απ’ αυτή του πρώτου κύματος, με τη χαλάρωση αυτή να αυξάνεται ολοένα και περισσότερο με το πέρασμα του χρόνου.

Όσον αφορά τον ισχυρισμό περί «κατάλυσης του Συντάγματος», σε προηγούμενα άρθρα μας έχουμε δείξει ότι αυτός είναι νομικά αβάσιμος όσον αφορά την απαίτηση χρήσης των self test και των μασκών, καθώς και αναφορικά με τις υπάρχουσες συστάσεις για τον περιορισμό των θετικών στον κορωνοϊό. [άρθρο 1][άρθρο 2[άρθρο 3][άρθρο 4]

Σε πρόσφατη συνέντευξή του, ο καθηγητής Νομικής και δικαστής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Στρασβούργου, Γιάννης Κτιστάκις, αναφέρθηκε στο θέμα:

— Αφού δεν χρησιμοποιείτε  το ρήμα «βλάπτω», δεν θα χρησιμοποιούσατε ούτε  τη λέξη “παραβίαση” να υποθέσω,  διότι έχουμε ακούσει πολλούς ανθρώπους να μιλάνε για παραβίαση των δικαιωμάτων, να μιλάνε για υγειονομική χούντα. Όχι μόνο στην Ελλάδα, παντού. Υποθέτω τα έχετε ακούσει αυτά.

Τα έχω ακούσει. Και στην Ελλάδα και σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες. Για παράδειγμα, στην Γαλλία όπου ζω τώρα. Εκτιμώ ότι οι φωνές που γενικεύουν, μιλώντας για ένα «οργανωμένο καθεστώς χούντας», δεν είναι σοβαρές. Τώρα, κατά περίπτωση, βεβαίως τίποτα δεν αποκλείει να υπήρξαν παραβιάσεις, υπερβολές στην «δοσολογία» περιορισμού των δικαιωμάτων μας, όπως απάντησα προηγουμένως, οι οποίες είναι προς επιβεβαίωση από τα εθνικά Δικαστήρια ή το Δικαστήριο του Στρασβούργου. Για να γίνω ακόμη πιο κατανοητός, δεν παρατηρείται γενική, οργανωμένη, κρατική προσπάθεια αυθαίρετης περιστολής του συνόλου των δικαιωμάτων μας στο όνομα της πανδημίας. Δεν παρατηρείται, επομένως, «υγειονομική χούντα».

— Η απαγόρευση των συναθροίσεων ή της θρησκευτικής λατρείας χαρακτηρίζεται από μερικούς ως παραβίαση των αντίστοιχων δικαιωμάτων. Τι λέτε εσείς για αυτό; Δικαιολογείται αυτή η απαγόρευση;

Τόσο το Ελληνικό Σύνταγμα, όσο και η Ευρωπαϊκή Σύμβαση έχουν προβλέψει, όπως προείπα, τις περιπτώσεις σύγκρουσης του ατομικού δικαιώματος συνάθροισης ή λατρείας με το γενικό συμφέρον, δηλαδή, την προφύλαξη της δημόσιας υγείας. Κάθε φορά, όμως, ανάλογα με τα πραγματικά γεγονότα, σταθμίζεται αυτή σύγκρουση. Για παράδειγμα, μία απόλυτη -ετήσιας διάρκειας- απαγόρευση συναθροίσεων, ενώ η πανδημία παρουσιάζει, εν μέσω του έτους, εμφανή ύφεση, δεν θα ήταν δικαιολογημένη. Θα μπορούσαν, δηλαδή, να επιτραπούν ηπιότερες απαγορεύσεις της συνάθροισης. Ή, αντίστροφα,  η καθυστέρηση για λίγους μήνες της βάπτισης ενός νηπίου, λόγω της απαγόρευσης της πανδημίας, θα ήταν, σε γενικές γραμμές, δικαιολογημένη, δηλαδή νόμιμη. Μπορούμε, βέβαια, να φανταστούμε και οριακές σταθμίσεις, οι οποίες μέλλει να κριθούν με πολλή προσοχή από τα Δικαστήρια. 

— Είναι δηλαδή, η προστασία της δημόσιας υγείας πάνω από τα ανθρώπινα δικαιώματα σε ορισμένες περιστάσεις;

Γενικά και αόριστα, ναι. Κάμπτονται τα ατομικά δικαιώματά μας προς εξυπηρέτηση του γενικού συμφέροντος, δηλαδή της δημόσιας υγείας. Λίγα δικαιώματά μας απολαμβάνουν απόλυτη προστασία: το δικαίωμά μας στην ζωή, η απαγόρευση βασανιστηρίων και δουλείας και η μη αναδρομικότητα του ποινικού νόμου. Από το σημείο αυτό έως, όμως, να κριθεί σε συγκεκριμένες περιπτώσεις ότι το δικαίωμά μας, για παράδειγμα, στην συνάθροιση παραβιάζεται, μεσολαβεί μία δικαστική στάθμιση που λαμβάνει υπ’όψη της πολλές παραμέτρους: τον τυχόν υψηλό κίνδυνο της δημόσιας υγείας, τον τυχόν εκμηδενισμό από την άλλη του δικαιώματος στην συνάθροιση, τον προσωρινό ή μόνιμο χαρακτήρα των περιορισμών αλλά και τον φορέα του δικαιώματος (νομικό ή φυσικό πρόσωπο). Με λίγα λόγια, αν καταδειχθεί ότι με ηπιότερα μέτρα περιορισμού του δικαιώματός μας στη συνάθροιση προστατεύεται με επάρκεια η δημόσια υγεία, τότε τα τυχόν επαχθέστερα, περιττά, κρατικά μέτρα περιστολής αποδοκιμάζονται.

Συμπερασματικά, ενώ μεμονωμένα μέτρα ασφαλείας που θεσμοθετήθηκαν είναι σε θέση να ελεγχθούν νομικά για το κατά πόσο ήταν αναγκαία ή υπερβολικά, ο δικαστής του ΕΔΑΔ Κτιστάκις καθιστά σαφές ότι «δεν παρατηρείται υγειονομική χούντα».

Τέλος, όσον αφορά τον ισχυρισμό περί «κλεισίματος επιχειρήσεων και βίαιης ανεργίας», σημειώνουμε τις σχετικές επισημάνσεις του διεπιστημονικού «Ανεξάρτητου Πάνελ για την Ετοιμότητα και Ανταπόκριση απέναντι σε Πανδημίες», το οποίο συμβουλεύει τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας σχετικά. Τον Ιανουάριο του 2021, το Πάνελ δημοσίευσε τη δεύτερη αναλυτική έκθεσή του αναφορικά με την πανδημία του κορωνοϊού. Στη σελ. 24 διαβάζουμε τα συμπεράσματα του Πάνελ αναφορικά με τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας:

Η προτεραιοποίηση της υγείας ή της οικονομίας έχει αποδειχθεί ψευδές δίλημμα. Μια προκαταρκτική εξέταση από το Πάνελ, έδειξε ότι τα οικονομικά αποτελέσματα έχουν υπάρξει καλύτερα στις οικονομίες όπου λήφθηκαν αποτελεσματικά τα αυστηρά μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας, και σε αυτές τις χώρες, οι αριθμοί των κρουσμάτων και θανάτων έχουν υπάρξει σημαντικά καλύτεροι. Το ίδιο μοτίβο φαίνεται να εφαρμόζεται και στον ρυθμό ανάκαμψης, με πιο αυστηρά μέτρα δημόσιας υγείας να ακολουθούν ισχυρότερες οικονομικές ανακάμψεις. Ενώ το Πάνελ γνωρίζει ότι η πανδημία βρίσκεται σε εξέλιξη, και έτσι οι μακροχρόνιες οικονομικές επιπτώσεις δεν έχουν ακόμα καθοριστεί με βεβαιότητα, παρόλα αυτά πιστεύουμε ότι υπάρχουν επαρκείς αποδείξεις, ώστε να είμαστε σίγουροι ότι οι αποφάσεις εφαρμογής σκληρών μέτρων δημόσιας υγείας, θα αφήσουν τις οικονομίες τουλάχιστον όχι περισσότερο επιβαρυμένες απ’ αυτές που δεν έλαβαν τα εν λόγω μέτρα, ενώ ταυτόχρονα αποτρέπουν σημαντικά περισσότερους θανάτους και νοσηρότητα.

Ήδη από τον Ιούλιο του 2020, μελέτη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου είχε φτάσει στο συμπέρασμα ότι η οικονομική ζημιά που παρατηρούνταν κατά την πανδημία, οφειλόταν περισσότερο στην εξάπλωση του κορωνοϊού παρά στα μέτρα διαφύλαξης της δημόσιας υγείας, και, έτσι, εκτιμήθηκε ότι η οικονομική ανάκαμψη θα ακολουθήσει τον περιορισμό του κορωνοϊού μέσω αποτελεσματικών μέτρων ασφαλείας (και πλέον, του μαζικού εμβολιασμού).

[6:14] Ευτυχώς που υπήρξε αυτή η ευλογημένη Σουηδία και κάποιες άλλες χώρες που δεν εφάρμοσαν lockdown και σκληρά μέτρα, γιατί αλλιώς, ακόμη θα πιστεύαμε πως χωρίς αυτά θα είχαμε εκατόμβες θυμάτων. Όμως πέρασε ένας χρόνος, οι στατιστικές ολοκληρώθηκαν, και το αστείο τέλειωσε. Η Σουηδία κέρδισε, η κοινή λογική δικαιώθηκε. Η Ελλάδα είχε τριπλάσιους υπερβάλλοντες θανάτους το 2020 απ’ ό,τι η Σουηδία. Στους επίσημους πίνακες για την ακρίβεια, η Σουηδία βρίσκεται στις κάτω κάτω θέσεις υπερβάλουσας θνησιμότητας σε σχέση με τις χώρες της Ευρώπης, με μόλις 1.5% από το αναμενόμενο παραπάνω θανάτους, έναντι 4.9% της Ελλάδας.

Το άρθρο που παρατέθηκε στο βίντεο αναφορικά με τους «υπερβάλλοντες» (ή πλεονάζοντες) θανάτους, κάνει λόγο για «αδιάβλητη έρευνα» που «τεκμηρίωσε ότι η Ελλάδα έχει περισσότερους θανάτους απ’ το αναμενόμενο σε σχέση με τη Σουηδία». Στην πραγματικότητα, ενώ η εν λόγω έρευνα διενεργήθηκε από ακαδημαϊκούς του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, ένας από τους 3 συντάκτες της ήταν προπτυχιακός φοιτητής, και στο τέλος της σημειώνεται ότι «αυτό το άρθρο δεν έχει αξιολογηθεί από ομοτίμους, δεν πρέπει να αντικαθιστά την ατομική κλινική κρίση και οι πηγές που αναφέρονται πρέπει να ελεγχθούν».

Προκαταρκτικά, η έρευνα όντως έκανε λόγο για 4.9% παραπάνω θανάτους στην Ελλάδα, ενώ στη Σουηδία κατά 1.5% παραπάνω. Ωστόσο, η άμεση αυτή σύγκριση δεν είναι έγκυρη: όπως γράφεται στις υποσημειώσεις της έρευνας, ενώ για τη Σουηδία λήφθηκαν υπόψη δεδομένα για όλο το 2020, για την Ελλάδα λήφθηκαν μόνο μέχρι την 49η εβδομάδα, δηλαδή τις 6 Δεκέμβρη. Παρακάτω μπορούμε να δούμε τους ημερήσιους θανάτους κορωνοϊού, σε αντιστοιχία με τις ημερομηνίες μέχρι τις οποίες λήφθηκαν υπόψη δεδομένα στην παραπάνω έρευνα. Στην πρώτη εικόνα βλέπουμε τα στοιχεία για την Ελλάδα και στη δεύτερη τα στοιχεία για τη Σουηδία, με την κίτρινη γραμμή να αντιστοιχεί στις 6 και την κόκκινη στις 31 Δεκέμβρη.

Παρατηρούμε ότι στην Ελλάδα λήφθηκαν υπόψη δεδομένα μόνο μέχρι και την κορυφή του δεύτερου κύματος, που ευθυνόταν για τη συντριπτική πλειοψηφία των θανάτων κορωνοϊού το 2020, και έτσι δεν καταγράφηκε η μετέπειτα μείωση των θανάτων. Στη Σουηδία, όμως, συνέβη το αντίστροφο: λήφθηκαν υπόψη δεδομένα μόνο μέχρι το ξεκίνημα του δεύτερου κύματος, και έτσι δε καταγράφηκε η μετέπειτα αύξηση των θανάτων.

Για μια εγκυρότερη σύγκριση, θα χρησιμοποιήσουμε τα αντίστοιχα και συνολικότερα δεδομένα της Eurostat, που καλύπτουν μέχρι και το Φεβρουάριο του 2021:

Στα δεδομένα της Eurostat, διαπιστώνουμε ότι η Σουηδία εμφάνισε μέσο όρο αύξησης θνησιμότητας 7.5%, ενώ η Ελλάδα 7%, και έτσι, η Σουηδία εμφανίζεται στην αμέσως υψηλότερη θέση υπερβάλλουσας θνησιμότητας από την Ελλάδα.

Και αυτή, όμως, η σύγκριση δεν είναι η πλέον κατάλληλη. Όπως είχαμε αναφέρει και σε προηγούμενο άρθρο μας, διεθνείς αναλύσεις τεκμηριώνουν ότι παράγοντες όπως η πυκνότητα του πληθυσμού και τα ποσοστά των υπερηλίκων, των ανδρών και των ατόμων με παχυσαρκία στον πληθυσμό, επηρεάζουν σημαντικά τη θνησιμότητα της COVID-19 σε κάθε χώρα, και έτσι οι καθιερωμένες συγκριτικές μετρήσεις μεταξύ χωρών λαμβάνουν υπόψη τέτοιους δημογραφικούς παράγοντες. Γι’ αυτό το λόγο, η επίμαχη έρευνα από την Οξφόρδη προκαταρκτικά έλαβε υπόψη της τη διαφορά στην ηλικιακή διαστρωμάτωση ανά χώρα· όπως όμως προαναφέραμε, δεν μπορούμε να λάβουμε υπόψη αυτήν τη μελέτη για την απευθείας σύγκριση των δύο επίμαχων χωρών.

Δεν εντοπίσαμε κάποια μελέτη πλεονάζουσας θνησιμότητας στην Ευρώπη που και να περιλαμβάνει τα πιο πρόσφατα δεδομένα, και να λαμβάνει υπόψη τους δημογραφικούς παράγοντες που προαναφέραμε, ωστόσο σε δεδομένα από το 2016 έως και το 2019, παρατηρούμε ότι η Σουηδία εμφανίζεται σε σημαντικά ευνοϊκότερη θέση από την Ελλάδα ως προς τα επίμαχα δεδομένα. Συνεπώς, σε μια συνολική σύγκριση μέχρι τα στοιχεία του Φεβρουαρίου 2021, η Σουηδία αναμένεται να παρουσιάζει ακόμα υψηλότερη διαφορά υπερβάλλουσας θνησιμότητας από την Ελλάδα. [πηγή 1][πηγή 2][πηγή 3][πηγή 4]

Αξίζει να σημειωθεί ότι το τρίτο κύμα θανάτων στην Ελλάδα εμφανίστηκε μετά το Φεβρουάριο μέχρι τον οποίο προς το παρόν φτάνουν τα δεδομένα της Eurostat, ενώ την ίδια περίοδο η Σουηδία φαίνεται να παρουσιάζει σχετικά σταθερό αριθμό θανάτων, συνεπώς, θα μπορούσε η Ελλάδα πλέον να παρουσιάζει και ελαφρώς πιο αυξημένους θανάτους, τουλάχιστον σε άμεση σύγκριση. Ωστόσο, χρειάζεται να ληφθεί υπόψη επίσης ότι, λόγω του ιδιαίτερου τρόπου αναφοράς θανάτων από τις σουηδικές αρχές, οι τελευταίες 2 εβδομάδες εμφανίζονται με μειωμένους θανάτους στην εν λόγω χώρα, καθώς αυτοί συμπληρώνονται σταδιακά.

Υπάρχουν, πάντως, ακόμη περισσότερες διαφορές μεταξύ Ελλάδας και Σουηδίας, που καθιστούν δύσκολη μια ακριβή απευθείας σύγκριση. Ο καθηγητής πολιτικής της υγείας, Ηλίας Μόσιαλος, είχε γράψει το Σεπτέμβριο του 2020:

17. Θα μπορούσαμε να ακολουθήσουμε το σουηδικό παράδειγμα; Ναι, υπό τους εξής όρους:
– αν το 50% των εργαζομένων τον Μάρτιο ήταν σε τηλεργασία όπως στη Σουηδία
– αν είχαμε τη μικρή πυκνότητα του πληθυσμού της Σουηδίας
– αν ένα μεγάλο ποσοστό εργαζομένων πήγαινε στη δουλειά με ποδήλατο ή περπατώντας
– αν είχαμε τη δομή της σουηδικής οικογένειας, που οι ηλικιωμένοι δεν μένουν μαζί με τα εγγόνια τους και περίπου το 50% είναι μονογονεϊκές οικογένειες
– αν οι πολίτες είχαν την ίδια εμπιστοσύνη στους θεσμούς όπως οι Σουηδοί και ακολουθούσαν σχεδόν όλοι τις οδηγίες των ειδικών
– αν είχαμε δεχθεί να έχουμε το κόστος σε ανθρώπινες ζωές, που πλησιάζει τις 6.000 στη Σουηδία.

Επιπλέον, το 2018 η Σουηδία αξιολογήθηκε στις κορυφαίες χώρες διεθνώς ως προς την ικανότητα αποτροπής θανάτων που παρουσίαζε το σύστημα υγείας της, με σκορ 95% έναντι 90% της Ελλάδας.

Συνολικά, λόγω της πολυπαραγοντικότητας των επίμαχων συγκρίσεων, συμπεραίνουμε ότι οι πιο αξιόπιστες συγκρίσεις γίνονται μεταξύ των πλέον όμοιων χωρών, που στην περίπτωση της Σουηδίας είναι οι υπόλοιπες σκανδιναβικές χώρες, οι οποίες, αντίθετα με τη Σουηδία, δεν δίστασαν να εφαρμόσουν μέτρα γενικευμένης καραντίνας όποτε το έκριναν απαραίτητο. Η προαναφερόμενη μελέτη της Οξφόρδης διέθετε στοιχεία για αυτές τις χώρες για ολόκληρο το 2020, συνεπώς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τις εκτιμήσεις της συγκριτικά. Παρουσιάζουμε έτσι το τελευταίο μέρος του επίμαχου πίνακα σε ταξινόμηση αυξανόμενης θνησιμότητας:

Παρατηρούμε ότι στην εν λόγω μελέτη, ενώ οι υπόλοιπες 4 σκανδιναβικές χώρες για τις οποίες διαθέτουμε στοιχεία εμφάνισαν αρνητικό δείκτη υπερβάλλουσας θνησιμότητας σταθμισμένο ανά ηλικία για το 2020 (από -3.1% μέχρι -4.3%), η Σουηδία ήταν η μόνη σκανδιναβική χώρα που εμφάνισε θετικό τον εν λόγω δείκτη (1.5%).

Στη θνησιμότητα χωρίς στάθμιση που κατέγραψε η Eurostat (ο σχετικός πίνακας παρατέθηκε παραπάνω), δεν εμφανίζεται πλέον μείωση θανάτων στις υπόλοιπες σκανδιναβικές χώρες εκτός της Νορβηγίας, αλλά και πάλι αυτές βρίσκονται μαζί στις τελευταίες θέσεις, από την 27η μέχρι και την 30η, ενώ η Σουηδία βρίσκεται μόνη της ψηλότερα, στην 22η θέση. Καθίσταται, έτσι, σαφές ότι η ιδιαίτερα περιορισμένη λήψη μέτρων διαφύλαξης της δημόσιας υγείας που εφάρμοσε η Σουηδία, οδήγησε σε σημαντική αύξηση της υπερβάλλουσας θνησιμότητάς της παρά το ιδιαίτερα ευνοϊκό υπόβαθρο της χώρας.

Αυτό καταγράφεται και στους συνολικούς επιβεβαιωμένους θανάτους κορωνοϊού ανά εκατομμύριο πληθυσμού που έχουν ανακοινωθεί μεταξύ των προαναφερόμενων χωρών:

Έτσι, η σουηδική πρακτική αντιμετώπισης της πανδημίας έχει γίνει επανειλημμένα αποδέκτης διεθνούς αλλά και εγχώριας επιστημονικής κριτικής. [πηγή]

[6:56] Επειδή ακόμα κάποιοι έχετε κολλήσει με τα απόλυτα νούμερα που μας παρουσιάζουν, στα οποία η Σουηδία έχει φτάσει από πέρσι τους 14 χιλιάδες θανάτους, ενώ η Ελλάδα βρίσκεται στους 10300, να σας εξηγήσω κάτι: η Ελλάδα είχε ένα κύμα λιγότερο, το ονομαζόμενο πρώτο κύμα υπήρξε στη Σουηδία και στις άλλες χώρες της Ευρώπης. Δεν ήρθε στην Ελλάδα πέρσι τον Απρίλη. Γι’ αυτό το λόγο, εμείς από το Μάρτιο μέχρι το Νοέμβριο, είχαμε μόνο 500 θανάτους, όσους έχουμε τώρα την εβδομάδα. Άδικα λοιπόν μας έκλεισαν σε lockdown πέρσι.

Ο κ. Πετράκος ισχυρίζεται ότι, αφού μετά τα αυστηρά μέτρα καραντίνας παρατηρήθηκε μικρή εξάπλωση του ιού, η καραντίνα αυτή ήταν αχρείαστη. Στην πραγματικότητα όμως, πρόκειται για αντιστροφή αιτιότητας, δηλαδή η εξάπλωση του ιού ήταν μικρή ακριβώς λόγω της καραντίνας.

Το πρώτο κρούσμα καταγράφηκε στην Ελλάδα στις 26 Φεβρουαρίου του 2020, και ενώ τον πρώτο μήνα τα καταγραφόμενα κρούσματα συνέχισαν να αυξάνονται, στις 2 Απριλίου άρχισαν να μειώνονται. Αυτό το φαινόμενο δε συνέβη από μόνο του. Ο μέσος θετικός ασθενής του αρχικού στελέχους του κορωνοϊού, έτεινε να μολύνει σχεδόν άλλα 3 άτομα, πράγμα που φυσιολογικά οδηγεί σε ολοένα και μεγαλύτερη αύξηση κρουσμάτων, με εκθετική μάλιστα τάση.

Η αιτία της μείωσης εντοπίζεται στα μέτρα ασφαλείας. Ήδη από τις 4 Μαρτίου είχαν αρχίσει να λαμβάνονται μέτρα περιορισμού του νέου ιού, με αποκορύφωμα τη γενική πανελλαδική καραντίνα στις 22 Μαρτίου. Στα δεδομένα παραμονής στο σπίτι που καταγράφει η Google σε πραγματικές συνθήκες, η μέγιστη τάση παραμονής σημειώθηκε στις 29 Μαρτίου, 4 μέρες πριν από την καταγραφή μείωσης κρουσμάτων, που χονδρικά συμπίπτει με το μέσο χρόνο εμφάνισης των συμπτωμάτων του ιού έπειτα από μόλυνση.

Από την αρχή της πανδημίας, πολλαπλές μελέτες με ποικιλία μεθοδολογιών έχουν τεκμηριώσει ότι η εφαρμογή ισχυρών μέτρων ασφαλείας, πριν λάβει χώρα μια ανεξέλεγκτη έξαρση κρουσμάτων, προσφέρει πολλαπλάσια στον έλεγχο της έξαρσης σε σχέση με μια καθυστερημένη απόκριση. Ενδεικτικά, σύμφωνα με μελέτη από τον Απρίλιο του 2021, η έναρξη μιας γενικευμένης καραντίνας μόνο 2 εβδομάδες νωρίτερα, αντιστοιχεί κατά μέσο όρο στη μείωση κατά το ήμισυ ή παραπάνω των θανάτων COVID-19 που θα έχουν συσσωρευτεί τον επόμενο μήνα. [πηγή 1][πηγή 2][πηγή 3][πηγή 4][πηγή 5]

Σε μια απλή αναλογία, αν πυροσβέστες σε ένα δάσος εντοπίσουν μια πυρκαγιά όσο ακόμη έχει εξαπλωθεί σε λίγα δέντρα, μπορούν να την εξαλείψουν εύκολα με μια ισχυρή κατασβεστική επέμβαση, με τελικό αποτέλεσμα μια μικρή ζημιά. Αν όμως αφήσουν την πυρκαγιά να εξαπλωθεί προτού εφαρμόσουν την ίδια επέμβαση, τελικά θα καεί ένα σημαντικό μέρος του δάσους. Η μικρή ζημιά που παρατηρείται ως αποτέλεσμα στο πρώτο σενάριο, δεν αφορά το πραγματικό ρίσκο ζημιάς που υφίσταται αν η πυρκαγιά αφεθεί ανεξέλεγκτη.

Το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται με την πανδημία όσο ακόμη βρίσκεται στα αρχικά της στάδια. Όπως αναφέραμε και στην αρχή του άρθρου, σχετική μελέτη εκτίμησε ότι χωρίς την εφαρμογή μέτρων ασφαλείας, η Ελλάδα αναμενόταν να έχει καταγράψει σχεδόν 20πλάσιους θανάτους COVID-19 μέχρι τα τέλη του 2020.

[8:37] Με μέσο όρο [την ηλικία των 80 ετών], οι άνθρωποι φεύγουν από τη ζωή είτε από φυσικά αίτια, είτε από σοβαρές ασθένειες όπως καρκίνος, διαβήτης, καρδιακά και λοιμώξεις. Τώρα το ανακάλυψαν οι επιστήμονές μας; Είναι κάποια παγκόσμια πρωτιά του COVID-19 να παίρνει από τη ζωή ανθρώπους με μέση ηλικία 80 έτη;

Το εν λόγω σχόλιο βασίζεται στην παρανόηση με το προσδόκιμο ζωής που προαναφέραμε. Στην πραγματικότητα, τα άτομα που φτάνουν το υπάρχον προσδόκιμο ζωής, συχνά παρουσιάζουν ατομικό προσδόκιμο να ζήσουν αρκετά χρόνια ακόμη.

Όσον αφορά τη θεμελιώδη διαφορά της COVID-19 από τις άλλες κύριες θανατηφόρες παθήσεις, είναι ότι πρόκειται για μεταδοτική ασθένεια, και έτσι, όταν δε λαμβάνονται σχετικά μέτρα περιορισμού της, προκαλεί νέους θανάτους εκθετικά και όχι γραμμικά. Σε μια απλοποιημένη αναλογία, αν ο καρκίνος σκοτώσει 100 άτομα σε έναν πληθυσμό σε μία μέρα, την επόμενη μέρα αναμένεται να σκοτώσει και πάλι περίπου 100. Αντίθετα, μια επικίνδυνη μολυσματική ασθένεια που εξαπλώνεται ανεξέλεγκτα στον ίδιο πληθυσμό, τη μια μέρα μπορεί να σκοτώσει 1 άτομο, αλλά την επόμενη 3, και μετά 10, 30, 80, 240, 730 και ούτω καθεξής. Φτάνοντας σε αυτό το σημείο, η ασθένεια αυτή μπορεί να προκαλέσει και κατάρρευση του συστήματος υγείας, αυξάνοντας τη θνησιμότητα και από άλλες παθήσεις.

Στο εξής γράφημα, μπορούμε να δούμε το πώς η COVID-19 άρχισε να ανεβαίνει γρήγορα στις βασικότερες αιτίες θανάτου των ανεπτυγμένων οικονομιών από την αρχή της πανδημίας, με την ξαφνική διακοπή της εκθετικής αύξησής της στις αρχές Μαΐου του 2020 να αντιστοιχεί στα αυστηρά μέτρα διαφύλαξης της δημόσιας υγείας που λήφθηκαν. Συνεπώς, χωρίς αυτά, η COVID-19 σύντομα θα είχε καταστεί πρώτη αιτία θανάτου, και τελικά θα μπορούσε να προσπεράσει τις προηγούμενες κατά πολύ.

Παρά τα βασικά μέτρα προστασίας που είχε λάβει το Ηνωμένο Βασίλειο στην αρχή της πανδημίας, ο θεσμός στατιστικών του δήλωσε το Μάιο του 2020 ότι η COVID-19 προσωρινά είχε καταστεί πρώτη αιτία θανάτου, και το Δεκέμβριο του 2020 σχετική επιστημονική δημοσίευση επέστησε την προσοχή στο ότι και οι ΗΠΑ κινδύνευαν να την αντιμετωπίσουν ως πρώτη αιτία θανάτου αν τα μέτρα ασφαλείας τους δεν αυστηροποιούνταν παραπάνω. Παρά τα εν λόγω μέτρα, σε ανασκόπηση των δεδομένων μέχρι και το τέλος Ιανουαρίου του 2021, η COVID-19 αποτελούσε την τρίτη αιτία θανάτου στις ΗΠΑ, και τη δεύτερη στις Αγγλία, Ουαλία και Γαλλία, ενώ κατά πάσα πιθανότητα οι θάνατοι που είχε προκαλέσει υποκαταμετρήθηκαν.

[11:52] Ομάδα ιατροδικαστών σας έστειλαν επιστολή που αμφισβητεί τους θανάτους από COVID. Τη διαβάσατε; Τους απαντήσατε; Τα ΜΜΕ δεν ενδιαφέρονται γι’ αυτές τις ειδήσεις;

Εξετάσαμε την επιστολή σε προηγούμενο άρθρο μας, με το βασικό της ισχυρισμό να είναι: «Δεν έχουμε διαθέσιμο το γονιδίωμα του SARS-CoV-2 καθώς δεν έχει δημοσιευτεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Επίσης οι ιατροδικαστικές εξετάσεις όπως διεξάγονται μέχρι σήμερα δίνουν κοινά αποτελέσματα μεταξύ της COVID-19 και άλλων ασθενειών και δεν είναι αξιόπιστες για να δηλώσουμε ότι ένας ασθενής πέθανε από COVID-19».

Δείξαμε ότι στην πραγματικότητα, αφενός η εικόνα που παρουσιάζεται στην ιατροδικαστική εξέταση δεν είναι ίδια στην περίπτωση της COVID-19 με άλλες νόσους, απλώς ενδέχεται να υπάρχουν ορισμένα κοινά σημεία, και αφετέρου αυτή η εξέταση είναι συνδυαστική, δηλαδή προκειμένου να εξακριβωθεί τι προκάλεσε τις παρατηρούμενες επιπτώσεις στους ιστούς του αποβιώσαντα χρησιμοποιούνται και εργαλεία όπως η μοριακή εξέταση PCR. Αυτός μάλιστα είναι και ο βασικός τρόπος για να εξακριβωθεί η παρουσία του ιού στον οργανισμό, πέραν της χρήσης ηλεκτρονικού μικροσκοπίου σε απομονωμένο ιό από δείγμα ασθενούς ή αποβιώσαντα. Επιπρόσθετα, το πλήρες γονιδίωμα του ιού SARS-CoV-2 ήταν γνωστό από τα αρχικά στάδια της πανδημίας και έχει δημοσιευτεί και από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.

[12:10] Ευτυχώς που βγήκε η ΕΛΣΤΑΤ, και ανακοίνωσε πως Γενάρη και Φλεβάρη, όσο σκάβανε τάφους τα κοράκια, εμείς στην Ελλάδα είχαμε 8% λιγότερους θανάτους από τους αντίστοιχους μήνες του 2020 που δεν είχαμε πανδημία. Και κανένα χρυσόψαρο δε θυμάται τους τίτλους του Γενάρη του 2017, που έλεγαν ότι η γρίπη θερίζει και 70 ασθενείς σε ράντζα περιμένουν για ΜΕΘ.

Είχαμε εξετάσει τον εν λόγω ισχυρισμό σε προηγούμενο άρθρο μας, όπου είχαμε συμπεράνει ότι αυτή η προσωρινή μείωση των θανάτων οφειλόταν, τουλάχιστον σε μεγάλο βαθμό, στα μέτρα ασφαλείας που είχαν περιορίσει τους θανάτους COVID-19 σε πολύ χαμηλά νούμερα το αντίστοιχο διάστημα, ενώ παράλληλα είχαν οδηγήσει στην πρακτική εξάλειψη των θανάτων γρίπης. Όπως σημειώσαμε, αντίστοιχη παρατήρηση μειωμένων θανάτων είχε γίνει επίσης στις Νέα Ζηλανδία και Αυστραλία, και είχε συνδεθεί με την υψηλή μείωση θανάτων από εποχικές μολυσματικές παθήσεις το ίδιο διάστημα. Το φαινόμενο αυτό υποστηρίζεται επίσης σε διεθνή βιβλιογραφική ανασκόπηση.

Είχαμε δείξει επίσης ότι με την αύξηση των θανάτων COVID-19 που παρατηρήθηκαν από την 7η εβδομάδα του 2021, οι νέοι θάνατοι ήταν και πάλι υψηλότεροι απ’ αυτούς τον περασμένων ετών. Η πιο πρόσφατη σχετική έκθεση της ΕΛΣΤΑΤ, που καλύπτει μέχρι και την 13η εβδομάδα του 2021, επαληθεύει την τελευταία παρατήρηση, και δείχνει ότι οι συνολικοί θάνατοι του 2021 μέχρι τότε, τελικά ξεπέρασαν το μέσο όρο των ετών 2015-2019 (34374 θάνατοι έναντι 34120).

Αντίθετα με την πλαισίωση του κ. Πετράκου, το παραπάνω φαινόμενο τελικά καταδεικνύει τη σπουδαιότητα των μέτρων προφύλαξης της δημόσιας υγείας.

Όσον αφορά τον παραλληλισμό με την επιδημία γρίπης του 2017, οι συγκρίσεις θανάτων σε απόλυτους αριθμούς μεταξύ προ-πανδημικών περιόδων, και περιόδων όπου εφαρμόζονται τα πιο αυστηρά μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας που οι αντίστοιχες χώρες έχουν λάβει για πάνω από έναν αιώνα, δεν είναι έγκυρες. Αυτό φαίνεται και από την πρακτική εξάλειψη των θανάτων γρίπης στην Ελλάδα, την ίδια περίοδο που παρατηρήθηκαν περισσότεροι από 10 χιλιάδες θάνατοι COVID-19 (μεταξύ 40ης εβδομάδας του 2020 και 17ης του 2021 που διαθέτουμε και τα πιο πρόσφατα δεδομένα επιτήρησης γρίπης από τον ΕΟΔΥ).

Ποιοτικές μελέτες έχουν δείξει ότι η COVID-19 παρουσιάζει υπερπολλαπλάσια θνητότητα από τη γρίπη, καθώς και σημαντικά μεγαλύτερη μεταδοτικότητα, ειδικά σε νέα στελέχη της. Επιπλέον, αντίθετα με τη γρίπη, η COVID-19 συχνά προκαλεί χρόνια ζημιά και προβλήματα υγείας ακόμα και σε νέους και προηγουμένως υγιείς ανθρώπους, με αποτέλεσμα μέχρι και το θάνατο αρκετών ασθενών της μετά την αρχική «ανάρρωσή» τους, συμπεριλαμβανομένων ασθενών που αρχικά δεν είχαν χρειαστεί νοσηλεία.

[16:25] Το αμερικανικό CDC έκανε τη μεγαλύτερη έρευνα, και ιδού τα αποτελέσματα στους παρακάτω πίνακες. Στις πολιτείες που πέταξαν τις μάσκες, είχαν στο υψηλότερο σημείο, μετά από 3 μήνες, 1.8% αύξηση κρουσμάτων. Εκεί που άνοιξε η εστίαση, είχαν 1.2% αύξηση κρουσμάτων. Ω, θεέ! Γι’ αυτά καταστρέψαμε όλη τη μικρομεσαία τάξη, βουλώσαμε με μάσκες τα στόματα, ισοπεδώσαμε τα ανθρώπινα δικαιώματα, καταπατήσαμε το Σύνταγμα, τρομοκρατήσαμε την υφήλιο, διαλύσαμε την παιδική ηλικία μιας γενιάς. Για να έχουμε λιγότερα κρούσματα κάτω του 2%!

Όσον αφορά τους ισχυρισμούς περί ασυνταγματικότητας των μέτρων προστασίας και της σχετικής οικονομικής ζημιάς, τους καλύψαμε παραπάνω.

Η εν λόγω έρευνα δημοσιεύτηκε από το CDC στις 12 Μαρτίου, και ενώ όντως παραθέτει τα νούμερα που ο κ. Πετράκος αναφέρει, ταυτόχρονα ο ίδιος διαστρεβλώνει πλήρως τις προεκτάσεις της. Η μελέτη αναφέρει τους εξής περιορισμούς στα ευρήματά της:

Πρώτον, αν και τα μοντέλα σταθμίστηκαν για την εντολή χρήσης μάσκας, το κλείσιμο εστιατορίων και μπαρ, την εντολή περιορισμού στο σπίτι και την απαγόρευση συγκεντρώσεων, τα μοντέλα δε σταθμίστηκαν για άλλες πολιτικές που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τα ποσοστά κρουσμάτων και θανάτων, όπως κλείσιμο επιχειρήσεων άλλου τύπου, εντολές τήρησης φυσικών αποστάσεων, μέτρα που θεσμοθετήθηκαν σε τοπικές κοινότητες, και διαφοροποιήσεων που έγιναν δεκτές σε ορισμένες κομητείες, εάν αυτές δε δημοσιοποιήθηκαν. Δεύτερον, δε μετρήθηκε η συμμόρφωση και η επιβολή των εν λόγω μέτρων. Τέλος, η ανάλυση δεν εξέτασε ξεχωριστά την εστίαση εσωτερικού και εξωτερικού χώρου, της επάρκειας εξαερισμού και της τήρησης των μέτρων φυσικής αποστασιοποίησης και πληρότητας του χώρου.

Πιο χαρακτηριστικά, η εν λόγω μελέτη δεν αξιολόγησε τη σπουδαιότητα της χρήσης μάσκας στον περιορισμό της μετάδοσης του κορωνοϊού, αλλά το συσχετισμό μεταξύ των εντολών χρήσης μάσκας και της μετέπειτα διάδοσης του ιού. Καθώς οι κάτοικοι των ΗΠΑ παρουσιάζουν μεγαλή ποικιλομορφία αποδοχής της χρήσης μάσκας, η εντολή χρήσης δεν ταυτίζεται με τη χρήση καθαυτή: κάποιοι πολίτες θα μπορούσαν να φορούν τη μάσκα και πριν την εντολή της εκάστοτε πολιτείας των ΗΠΑ, σύμφωνα με τις οδηγίες που είχε εκδώσει κεντρικά ο CDC από την αρχή της πανδημίας, ενώ άλλοι να μη φορούν μάσκα παρά την εντολή, ειδικά όπου η εντολή αυτή δεν ήταν αρκετά αυστηρή ώστε οι πολίτες να νιώθουν υποχρεωμένοι.

Έτσι, μετέπειτα μελέτη πάνω σε παρόμοια δεδομένα για τις ΗΠΑ από άλλη ερευνητή ομάδα, ενώ κατέγραψε αντιφατικά στοιχεία για την προσφορά των εντολών χρήσης μάσκας, ταυτόχρονα σημείωσε ένα σημαντικό συσχετισμό προστασίας ως προς το βαθμό χρήσης μάσκας, όπως τον δήλωναν οι ίδιοι οι κάτοικοι της κάθε πολιτείας σε δημοσκοπήσεις. Ενδεικτικά, οι ερευνητές σημείωσαν ότι το Σεπτέμβριο του 2020, κάθε αύξηση 1% στο αναφερόμενο ποσοστό χρήσης μάσκας αντιστοιχούσε σε 5% μειωμένη πιθανότητα η μέση πολιτεία να αναφέρει υψηλά κρούσματα τον επόμενο μήνα.

Η εκπρόσωπος του CDC, Jasmine Reed, δήλωσε σε σχετικό ερώτημα της ομάδας ελέγχου ισχυρισμών του USA Today:

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι επιστημονικές αποδείξεις και η κατανόησή μας για τις μάσκες έχουν εξελιχθεί. Πλέον έχουμε αδιάσειστα δεδομένα που καταδεικνύουν ότι η εκτεταμένη χρήση μάσκας είναι ένας ιδιαίτερα αποτελεσματικός τρόπος να μειώσουμε την εξάπλωση της COVID-19.

Καθώς όλες οι μεμονωμένες μελέτες παρουσιάζουν περιορισμούς, οι ειδικοί δε βιάζονται να βγάλουν γενικευμένα συμπεράσματα από καμιά απομονωμένη μελέτη. Έτσι, στην τελευταία ενημέρωση της βιβλιογραφίας που παρείχε σχετικά ο CDC, σημείωσε 65 επιστημονικές παραπομπές που στοιχειοθετούν την προστασία της μάσκας τόσο ως προς τη μετάδοση σε τρίτα άτομα, όσο και ως προς την ατομική προστασία (εφόσον τηρούνται οι συνιστούμενες πρακτικές). Στη δική του ανασκόπηση που έφτασε σε αντίστοιχα συμπεράσματα, ο ευρωπαϊκός ECDC παρέθεσε πάνω από 150 παραπομπές.

Παρόμοιες είναι και οι παρατηρήσεις για το άνοιγμα της εστίασης που αναφέρει η εν λόγω μελέτη, καθώς αυτή δε μπόρεσε να λάβει υπόψή της αρκετούς παράγοντες που θα μπορούσαν να έχουν λειτουργήσει αντισταθμιστικά στον περιορισμό του κορωνοϊού. Ενώ ο κ. Πετράκος παρουσιάζει τα ευρήματά της μελέτης ως δήθεν απόδειξη της γενικευμένης αποτυχίας των μέτρων περιορισμού του ιού, η ίδια η μελέτη δηλώνει ότι δε μπόρεσε να λάβει υπόψή της το παράλληλο άνοιγμα ή κλείσιμο διαφορετικών επιχειρήσεων.

Έτσι, εκτενείς διεθνείς μελέτες που έλαβαν υπόψη τέτοιες παραμέτρους, έχουν τεκμηριώσει ότι μέτρα όπως η παύση λειτουργίας των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και η απαγόρευση συγκεντρώσεων ακόμα και σε μικρές ομάδες μειώνουν έντονα τη μεταδοτικότητα του κορωνοϊού, ενώ μέτρα όπως η παύση λειτουργίας της εστίασης και λοιπών “μη αναγκαίων” επιχειρήσεων, παίζουν μικρότερο αλλά και πάλι σημαντικό ρόλο στη μεσοπρόθεσμη εξάπλωση του ιού. [πηγή 1][πηγή 2]

Παραπάνω παραθέσαμε και περισσότερα στοιχεία που καταδεικνύουν τη σπουδαιότητα των μέτρων προστασίας ως προς την αποτροπή πολλαπλάσιων θανάτων σε σχέση με όσους παρατηρήθηκαν κατά την πανδημία, μεταξύ άλλων και από το CDC.

[17:27] Δεν θα πω σε αυτό το βίντεο με ποιον τρόπο βγαίνουν εκατοντάδες ψευδή κρούσματα, συμβαίνουν εκατοντάδες αχρείαστες διασωληνώσεις, και προσμετρώνται σαν θάνατοι από COVID θάνατοι από άσχετες ασθένειες.

Στην πραγματικότητα, όπως έχουμε αναφέρει και στο παρελθόν, ο CDC αναφέρει ότι περίπου το 95% των νεκρών που έχουν βρεθεί θετικοί στον κορωνοϊό, παρουσιάζουν και ως υποκείμενη αιτία θανάτου την COVID-19, δηλαδή αυτή ήταν η αιτία που έθεσε σε κίνηση τα γεγονότα που προκάλεσαν το θάνατό τους. Αντίθετα με τον ισχυρισμό, το πλέον αναμενόμενο είναι ότι οι θάνατοι που οφείλονται στην COVID-19 υπομετρούνται σημαντικά.

Ενδεικτικά, σε δύο μελέτες που αναφέραμε και παραπάνω, βρέθηκε ότι το 12% των ασθενών COVID-19 που δέχθηκαν εισαγωγή σε νοσοκομείο και έπειτα πήραν εξιτήριο, πέθαναν τους ερχόμενους μήνες (σε 7πλάσια συχνότητα απ’ άλλους εισαγόμενους), και ότι, ασθενείς COVID-19 που δεν εισήχθησαν καν σε νοσοκομείο, παρουσίασαν 60% αυξημένη πιθανότητα να πεθάνουν το επόμενο εξάμηνο, σε σχέση με έναν πληθυσμό αντίστοιχου υποβάθρου που δεν είχε νοσήσει. Οι εν λόγω θάνατοι δεν καταγράφονται ακόμη στα επίσημα νούμερα νεκρών COVID-19.

[18:12] Έτσι και αλλιώς, οι επιστήμονες σας πληροφορούν ότι όποιος κάνει το εμβόλιο, προστατεύει μόνο τον εαυτό του. Ας προστατευτεί λοιπόν όποιος θέλει.

Σε αυτό το σημείο, ο κ. Πετράκος παραθέτει στιγμιότυπο ανάρτησης στο Facebook από το Δημήτρη Κούβελα, καθηγητή φαρμακολογίας στο ΑΠΘ:

Ο κ. Πετράκος ερμηνεύει την ανάρτηση αυτή, ως τεκμηρίωση της θέσης ότι το μόνο όφελος του εμβολιασμού αφορά την προστασία του εμβολιασμένου από τη νόσηση COVID-19, και ότι έτσι δε μειώνεται η μεταδοτικότητα του εμβολιασμένου που θα τύχει να μολυνθεί με τον ιό.

Ενώ η παραπάνω ανάρτηση δημοσιεύτηκε στα τέλη Μαρτίου του 2021, στην πραγματικότητα, ήδη από το Δεκέμβρη του 2020 είχαν δημοσιευτεί τα ευρήματα της τρίτης φάσης των κλινικών μελετών του εμβολίου της Astrazeneca, που τεκμηρίωναν ότι εκτός από τη συμπτωματική μόλυνση COVID-19, το εμβόλιο αυτό απέτρεπε σε ένα βαθμό και την ασυμπτωματική μόλυνση, κάτι που αναμενόταν να μεταφράζεται και σε μείωση της μεταδοτικότητας όσων εμβολιασμένων τύχαινε να μολυνθούν με τον ιό.

Τον Απρίλιο του 2021 δημοσιεύτηκαν ανασκοπήσεις σχετικά με τη μεταδοτικότητα των εμβολιασμένων από τα CDC και ECDC. Καταρχάς, οι οργανισμοί σημείωσαν προκαταρκτικά στοιχεία που κατέγραφαν μεγάλη μείωση ιικού φορτίου στους εμβολιασμένους που βρίσκονταν θετικοί, γεγονός που συνδέεται με μειωμένη μεταδοτικότητα. Υπήρχαν όμως και πιο απτές αποδείξεις: μελέτη από το Ηνωμένο Βασίλειο σε 365 χιλιάδες νοικοκυρία, κατέγραψε 30-60% λιγότερες μολυσμένες επαφές σε όσους εμβολιασμένους βρέθηκαν θετικοί στον κορωνοϊό σε σχέση με ανεμβολίαστους, έπειτα από δύο δόσεις εμβολίων Astrazeneca ή Pfizer-BioNTech.

Η συνολική μείωση μεταδοτικότητας στην πραγματικότητα αναμένεται ακόμη υψηλότερη, καθώς οι προαναφερόμενες ανασκοπήσεις παρέθεταν σειρά μελετών που τεκμηρίωναν ότι ειδικά τα εμβόλια mRNΑ (Pfizer-BioNTech και Moderna), συχνά εξαλείφουν πλήρως τη μόλυνση με τον κορωνοϊό. Έτσι, στην προαναφερόμενη μελέτη στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι εμβολιασμένοι που ήρθαν σε επαφή με τον ιό αλλά δε μολύνθηκαν ούτε ασυμπτωματικά, δε μπόρεσαν να εντοπιστούν ώστε να συμπεριληφθούν στην εν λόγω σύγκριση.

Μια εκ των πιο αξιόπιστων σχετικών μελετών, διενεργήθηκε από το CDC σε 3950 υγειονομικούς που ελέγχονταν εβδομαδιαία με μοριακό τεστ, και διαπίστωσε 90% αποτελεσματικότητα απέναντι σε συμπτωματική ή ασυμπτωματική μόλυνση με τον ιό, έπειτα από δύο δόσεις του εμβολίου των Pfizer-BioNTech. Η μεγαλύτερη μέχρι σήμερα μελέτη εξέτασης της αποτελεσματικότητας του εμβολιασμού σε πραγματικές συνθήκες, που έλαβε υπόψη της πάνω από 230 χιλιάδες κρούσματα κορωνοϊού στο Ισραήλ, σημείωσε 91% αποτελεσματικότητα απέναντι σε ασυμπτωματική μόλυνση, μετά από δύο δόσεις του εμβολίου των Pfizer-BioNTech.

Έτσι, αντίθετα με τον επίμαχο ισχυρισμό του κ. Πετράκου, έχει αρχίσει να σχηματίζεται ομοφωνία μεταξύ των ειδικών ότι τα εμβόλια κατά του κορωνοϊού περιορίζουν σε σημαντικό βαθμό τη μεταδοτικότητά του.

Συμπέρασμα

Όλοι οι βασικοί ισχυρισμοί του επίμαχου βίντεο, βασίζονται σε σειρά διαστρεβλωμένων στοιχείων και λανθασμένων ισχυρισμών.