Fake news από τον Βελόπουλο στη Βουλή για δήθεν προσφορά της Ρωσίας τεσσάρων πυροσβεστικών αεροσκαφών

Μεγάλη διάδοση έχει γνωρίσει ο ισχυρισμός πως ο Ρώσος Πρόεδρος Βλάντιμιρ Πούτιν “επικοινώνησε με την Ελληνική κυβέρνηση και εκδήλωσε το ενδιαφέρον να βοηθήσει στις φωτιές στέλνοντας 4 αεροσκάφη Ιλιούσιν”, αλλά “η Κυβέρνηση της Ελλάδος αρνήθηκε”. Τον ισχυρισμό αναπαρήγαγε και ο πρόεδρος της Ελληνικής Λύσης κ. Κυριάκος Βελόπουλος στις 24 Ιουλίου 2023 από το βήμα της Βουλής. Κάτι τέτοιο, ωστόσο, δεν ισχύει. Τον ισχυρισμό διέψευσαν ο εκπρόσωπος Τύπου του Πυροσβεστικού Σώματος, αντιπύραρχος Ιωάννης Αρτοποιός και ο Υπουργός Επικρατείας Άκης Σκέρτσος με δηλώσεις τους στα Ελληνικά Hoaxes. Σε αντίστοιχη διάψευση προέβη και η Μαρία Ζαχάροβα, εκπρόσωπος Τύπου του ρωσικού Υπουργείου Εξωτερικών, ενώ καμιά επικοινωνία μεταξύ των δύο πλευρών δεν επιβεβαιώνεται από Έλληνες και Ρώσους αξιωματούχους.

Παραδείγματα δημοσιεύσεων και αναρτήσεων: indobserver.gr, olympia.gr, egerssi.gr

Οι πολλαπλές και συνεχιζόμενες πυρκαγιές που πλήττουν την Ελλάδα τον Ιούλιο του 2023 έχουν αποτελέσει πεδίο άνθισης της παραπληροφόρησης μέσα από τη διάδοση ψευδών ισχυρισμών.

Στο πλαίσιο αυτό, μεγάλη διάδοση γνώρισε ο ισχυρισμός πως η Ρωσία “εκδήλωσε ενδιαφέρον να βοηθήσει στις φωτιές στέλνοντας τέσσερα αεροσκάφη” τύπου Ilyushin Il-76, με την “Ελληνική Κυβέρνηση να αρνείται” την προσφορά.

Συγκεκριμένα, στις 24 Ιουλίου, ο πρόεδρος της Ελληνικής Λύσης Κυριάκος Βελόπουλος αναρωτήθηκε “για ποιον λόγο η Ελλάδα και ο πρωθυπουργός δεν πήραν ρωσικά αεροσκάφη“, ισχυριζόμενος τα ακόλουθα:

Ακούστε τώρα, η Dana Levi, μία από τις μεγαλύτερες δημοσιογράφους του Ισραήλ γράφει αυτούσια και περιμένω διάψευση του πρωθυπουργού: “Πληροφορίες αναφέρουν ότι ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν, μέσω της διπλωματικής οδού, εξέφρασε την πρόθεση να στείλει τέσσερα πυροσβεστικά αεροσκάφη Ιλιούσιν στη χώρα μας, στην Ελλάδα για την καταπολέμηση δασικών πυρκαγιών. Ωστόσο, ο πρωθυπουργός Μητσοτάκης απάντησε αρνητικά“. Σχόλιο της δημοσιογράφου: “Λάθος τεράστιο”.

Πού είναι ο πρωθυπουργός που μιλάει για πατριώτες της φακής να μας πει πόσο πατριώτης είναι αυτός που αφήνει να καίγεται η Ελλάδα και δεν παίρνει ρωσικά αεροσκάφη;

Ο ισχυρισμός που αναπαρήγαγε ο κ. Βελόπουλος από το βήμα της Βουλής στις 24 Ιουλίου 2023 βασίζεται σε ανάρτηση της χρήστη του Twitter @Danale (Dana Levi) την ίδια ημέρα:

Ο ισχυρισμός έχει γνωρίσει ιδιαίτερα μεγάλη διάδοση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, λαμβάνοντας χιλιάδες κοινοποιήσεις. Μάλιστα εξίσου μεγάλη διάδοση γνώρισε και ένα βίντεο στο Tik Tok, του αυτοαποκαλούμενου ως δημοσιογράφου Θάνου Κόκκαλη, ο οποίος διαβάζει μπροστά στην κάμερα ανύπαρκτη δήλωση του Πούτιν.

Τι ισχύει

Ο εκπρόσωπος Τύπου του Πυροσβεστικού Σώματος, αντιπύραρχος Ιωάννης Αρτοποιός, δήλωσε σε συνομιλία μας τα εξής:

“Η Ελλάδα δεν δέχθηκε κανένα αίτημα από τη Ρωσία για συνδρομή στην κατάσβεση των πυρκαγιών“.

«Δεν ισχύει κάτι τέτοιο, είναι απόλυτα ψευδές», δήλωσε επίσης ο Υπουργός Επικρατείας Άκης Σκέρτσος στα Ελληνικά Hoaxes.

Επιπλέον, καμία διπλωματική πηγή τόσο από τη ρωσική πλευρά όσο και από την ελληνική δεν επιβεβαιώνει τους ισχυρισμούς για επικοινωνία των δύο χωρών στο συγκεκριμένο ζήτημα.

Τέλος, η Μαρία Ζαχάροβα, εκπρόσωπος Τύπου του Υπουργείου Εξωτερικών της Ρωσίας, διέψευσε τους ισχυρισμούς σε ενημέρωση των δημοσιογράφων στις 26.7.2023:

“Δεν έχει υπάρξει κανένα αίτημα από την Αθήνα για βοήθεια”, δήλωσε η διπλωμάτης, απαντώντας σε σχετική ερώτηση.

Tass, 25.7.2023

Ολόκληρη η απάντηση της Μαρίας Ζαχάροβα μπορεί να διαβαστεί εδώ.

Αποκαλυπτική ήταν και η δημοσίευση του ανταποκριτή στη Μόσχα Θανάση Αυγερινού, γνωστού για τα φιλορωσικά του αισθήματα, ο οποίος ήταν αυτός που απηύθυνε τη σχετική ερώτηση στη Μαρία Ζαχάροβα:

Την απουσία οποιουδήποτε ελληνικού αιτήματος για συνδρομή ρωσικών αεροσκαφών στην αντιμετώπιση των πυρκαγιών τόνισε και μάλιστα τρεις φορές η εκπρόσωπος Τύπου του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα, απαντώντας σε ερώτησή μας κατά την εβδομαδιαία ενημέρωση Ρώσων δημοσιογράφων και ξένων ανταποκριτών.

Εμμέσως πλην σαφώς η Ρωσίδα εκπρόσωπος διέψευσε έτσι και την ύπαρξη οποιασδήποτε επαφής μεταξύ των κυβερνήσεων Ελλάδας και Ρωσίας για τη χρήση ρωσικών πυροσβεστικών αεροσκαφών ή σχετικής «ρωσικής  προσφοράς», όπως φημολογείται τις τελευταίες ημέρες, γιατί αν υπήρχε όντως παρόμοια πρόταση, δε θα υπήρχε λόγος να μην την επαναλάβει και επισήμως.

Συνεπώς, ο ισχυρισμός της άρνησης της Ελλάδας να παραλάβει πυροσβεστικά αεροπλάνα από τη Ρωσία, ο οποίος διαδόθηκε από χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και αναπαράχθηκε ακόμη και από το βήμα της Βουλής από τον Κυριάκο Βελόπουλο καταρρίπτεται ως ψευδής, με βάση τις πολλαπλές διαψεύσεις τόσο Ελλήνων όσο και Ρώσων αξιωματούχων και διπλωματικών πηγών.

Προέλευση του υπό εξέταση ισχυρισμού

Σε περαιτέρω έρευνα της αρχικής πηγής του ισχυρισμού εντοπίσαμε δημοσίευμα της ιστοσελίδας Παρατηρητής, η οποία αναδημοσίευσε αυτούσιο το κείμενο της ανάρτησης του κ. Αλέξανδρου Τριβόλη στο Facebook. Οι δημοσιεύσεις της σελίδας Παρατηρητής διακρίνονται για το εθνικιστικό και παραπλανητικό περιεχόμενό τους (δείτε εδώ και εδώ).

Η επίμαχη ανάρτηση του κ. Αλέξανδρου Τριβόλη φέρει ημερομηνία δημοσίευσης την 21η Ιουλίου 2023 και γνώρισε ιδιαίτερη διάδοση μεταξύ ιστοσελίδων εθνικιστικού και συνωμοσιολογικού περιεχομένου, όπως η σελίδα Greek News On Demand, η οποία είναι γνωστή για τη διάδοση εξωφρενικών θεωριών συνωμοσίας (δείτε εδώ και εδώ), με τους ισχυρισμούς της να έχουν καταρριφθεί από τα ΕΗ.

Τον υπό εξέταση ψευδή ισχυρισμό αναπαρήγαγε και ο ιδιοκτήτης της εν λόγω ιστοσελίδας John Kountouris, υποστηρικτής φανταστικών ισχυρισμών, μεταξύ των οποίων και η θεωρίας συνωμοσίας της “επίπεδης γης”.

Οι παραπάνω πηγές διάδοσης και αναπαραγωγής του υπό εξέταση ισχυρισμού δεν θεωρούνται αξιόπιστες, καθώς συστηματικά συμβάλλουν στην παραπληροφόρηση του κοινού.

Τέλος, ο κ. Αλέξανδρος Τριβόλης, ο οποίος διέδωσε αρχικά τον ισχυρισμό είναι ένας απλός πολίτης και χρήστης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, χωρίς καμία πρόσβαση σε πληροφορίες διπλωματικών πηγών. Ως εκ τούτου, οι ισχυρισμοί του δεν μπορούν να ληφθούν σοβαρά υπόψη.

Επιπλέον, ερευνήσαμε το προφίλ της Dana Levi, την ανάρτηση της οποίας επικαλείται ο Κυριάκος Βελόπουλος από το βήμα της Βουλής, και επικοινωνήσαμε με το The Whistle, τη σελίδα ελέγχου ειδήσεων του Ισραήλ, μέλος της μεγάλης οικονομικής εφημερίδας Globes για περαιτέρω πληροφορίες.

“Δεν αναγνωρίζω αυτή τη γυναίκα και όταν ψάχνω το όνομά της με την εβραϊκή λέξη ‘δημοσιογράφος’ δεν βρίσκω τίποτα“, δήλωσε ο Uria Bar-Meir, ιδρυτής του The Whistle, σε επικοινωνία που είχαμε μαζί του.

Ο κ. Uria προσθέτει ακόμη: “Τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας του The Whistle επίσης δεν την αναγνωρίζουν και όπως προκύπτει από το 2021 δεν είχε πιστοποιητικό δημοσιογράφου. Ο ανταποκριτής των μέσων ενημέρωσης του Globes επίσης δεν την αναγνωρίζει”.

Να σημειωθεί πως ο Κυριάκος Βελόπουλος αποκάλεσε τη Dana Levi ως “μία από τις μεγαλύτερες δημοσιογράφους του Ισραήλ”. Στην πραγματικότητα, η Dana Levi είναι μια απλή χρήστης του Twitter, η οποία συστηματικά αναρτά ατεκμηρίωτο υλικό.

Στην προκειμένη περίπτωση, η ανάρτησή της στις 24 Ιουλίου 2023 είναι αντιγραμμένη από τις ελληνικές ιστοσελίδες. Αυτό προκύπτει από το γεγονός ότι η Levi προέβη σε ανάρτηση αρκετά μεταγενέστερα, όταν ο ισχυρισμός ήταν ήδη διαδεδομένος στην Ελλάδα, καθώς και από ένα γλωσσικό λάθος που προδίδει την αντιγραφή. Παραθέτουμε μεταφρασμένο το επίμαχο σημείο της ανάρτησής της:

Πληροφορίες αναφέρουν ότι ο […] Πρόεδρος Βλαντιμίρ #Putin, μέσω της διπλωματικής οδού, εξέφρασε την πρόθεσή του να στείλει 4 #Ilyushin πυροσβεστικά αεροσκάφη στη χώρα μας για την καταπολέμηση δασικών πυρκαγιών.

Η Dana Levi δεν κατάγεται από την Ελλάδα, αλλά από το Ισραήλ, με τους χρήστες μάλιστα να της επισημαίνουν το “λάθος” της.

Την ανάρτηση της Dana Levi αναπαρήγαγε αυτούσια – με ελάχιστη διαφορά ώρας – η γνωστή για την παραπληροφόρηση ελληνική ιστοσελίδα Olympia.gr.

Ο υπό εξέταση ψευδής ισχυρισμός διέγραψε μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα πορεία, κάνοντας τον γύρο του διαδικτύου.

Αρχικά, ξεκίνησε από έναν απλό χρήστη του διαδικτύου, ο οποίος προέβη σε μια εντελώς φανταστική ανάρτηση. Στη συνέχεια, η ανάρτηση αυτή διαδόθηκε σχεδόν ταυτόχρονα σε ελληνικούς ιστότοπους συνωμοσιολογικού περιεχομένου και – στην ευσύνοπτη εκδοχή του – από λοιπούς χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, γνωρίζοντας μεγάλη διάδοση.

Από εκεί μεταφέρθηκε στο εξωτερικό, μέσα από την ανάρτηση της Dana Levi, η οποία αντέγραψε τον ισχυρισμό, μη παραθέτοντας καμία πηγή και επέστρεψε ξανά στην Ελλάδα μέσα από ανάρτηση του ελληνικού ιστότοπου Olympia.gr. Από εκεί μεταφέρθηκε από τον Κυριάκο Βελόπουλο στο βήμα της Βουλής, στην ολομέλεια της 24ης Ιουλίου 2023, ο οποίος μετέτρεψε ψευδώς και παραπλανητικά τη Levi από μία απλή χρήστη του Twitter σε “μία από τις πιο γνωστές δημοσιογράφους του Ισραήλ”.

Συνεπώς, ο ισχυρισμός πως η Ελλάδα αρνήθηκε την προσφορά της Ρωσίας τεσσάρων αεροπλάνων Ilyshin Il-76 για συμμετοχή τους στην κατάσβεση των πυρκαγιών είναι εντελώς φανταστικός και καταρρίπτεται ως ψευδής.

Συμπέρασμα

Ο ισχυρισμός πως η Ελληνική Κυβέρνηση αρνήθηκε το ενδιαφέρον που έδειξε η Ρωσία να στείλει τέσσερα αεροσκάφη Ilyushin Il-76 για την κατάσβεση των πυρκαγιών, δεν ισχύει. Ο ψευδής ισχυρισμός διμιουργήθηκε από ένα απλό χρήστη των κοινωνικών δικτύων και διαδόθηκε από αναξιόπιστες πηγές, οι οποίες δεν διαθέτουν καμία πρόσβαση σε διπλωματικές πηγές. Τον ισχυρισμό έχει διαψεύσει η Μαρία Ζαχάροβα, εκπρόσωπος Τύπου του ρωσικού Υπουργείου Εξωτερικών, καθώς και μέσα από δηλώσεις τους, ο εκπρόσωπος Τύπου του Πυροσβεστικού Σώματος, αντιπύραρχος Ιωάννης Αρτοποιός και ο Υπουργός Επικρατείας Άκης Σκέρτσος.