Το βίντεο ΔΕΝ τεκμηριώνει πως τα ΜΜΕ παρουσιάζουν πλάνα με ειδικά εφέ από τον πόλεμο στην Ουκρανία

Μια σύγκριση ανάμεσα σε δύο βίντεο, ένα αυθεντικό και ένα εμπλουτισμένο με ειδικά εφέ, πλαισιώνεται σε ανάρτηση που ξεπέρασε τις 21 χιλιάδες κοινοποιήσεις στην πλατφόρμα του Facebook ως τεκμήριο της αναξιοπιστίας των πλάνων που μεταδίδονται από την τηλεόραση κατά τη διάρκεια του πολέμου. Η ανάρτηση συνοδεύεται από τη λεζάντα: «Για όσους πιστεύουν όσα βλέπουν στην τιβι!!». Ωστόσο, αυτή η πλαισίωση είναι προβληματική. Στο παρόν άρθρο θα βρούμε το δημιουργό του βίντεο, την τοποθεσία λήψης του και θα αποδείξουμε πως ουδεμία σχέση έχει με κάποια πραγματική σύρραξη.

Παράδειγμα σχετικής ανάρτησης:

Τι ισχύει

Προτού αναλύσουμε τον υπό εξέταση ισχυρισμό, αξίζει να κάνουμε μια σύντομη αναφορά στον πόλεμο της πληροφορίας και τα αφηγήματα που είδαμε να κυκλοφορούν κατά τη διάρκεια του πολέμου που εξελίσσεται σε ουκρανικά εδάφη.

Ένα από αυτά τα αφηγήματα, αφορούσε στο διαμοιρασμό βιντεοληπτικού υλικού, το οποίο παρουσιαζόταν από χρήστες ως να απεικονίζει ηθοποιούς, οι οποίοι σκηνοθετούν τραυματισμούς και θανάτους δήθεν στο πλαίσιο της φιλοουκρανικής προπαγάνδας. Χαρακτηριστικά, σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης κυκλοφόρησαν ισχυρισμοί που ήθελαν τη θηριωδία στην Μπούτσα να είναι σκηνοθετημένη. Πλάνα γυρισμάτων από ταινίες παρουσιάστηκαν εκτός θεματικού πλαισίου, ως απόπειρες παραπλάνησης της κοινής γνώμης από τους Ουκρανούς.

Σε αυτό το πλαίσιο, στις 15 Μαρτίου του 2022 στο Facebook κυκλοφόρησε η επίμαχη δημοσίευση, μέσω της οποίας επιχειρείται η εν συνόλω απαξίωση των ΜΜΕ που κάλυπταν τον πόλεμο. Έτσι, ενώ πράγματι κατά τους πρώτους μήνες του πολέμου εντοπίσαμε και επισημάναμε περιπτώσεις που τα παραδοσιακά ΜΜΕ όπως η τηλεόραση αναπαρήγαγαν αναληθείς ισχυρισμούς, το εξεταζόμενο βίντεο σε καμία περίπτωση δεν τεκμηριώνει ότι όλες οι εικόνες που μεταδόθηκαν από το πεδίο ήταν ψηφιακά επεξεργασμένες.

Αρχικά, σημειώνεται πως η ανακύκλωση του βίντεο φαίνεται να ξεκίνησε από τον λογαριασμό @flatearth.canarias του Instagram, ο οποίος πλέον έχει ανασταλεί. Αναπαραγωγές του εξεταζόμενου βίντεο εντοπίσαμε και σε γερμανικό ιστολόγο, από κοινού με την πλαισίωση ότι απεικονίζει φωτομοντάζ από τον πόλεμο. Η ανάρτηση στα ελληνικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης έγινε περίπου 20 ημέρες αργότερα.

Βέβαια, το υπό εξέταση βίντεο έχει δημιουργηθεί από τον καλλιτέχνη οπτικοακουστικών και ειδικών εφέ, Konstantin Kovalenko, και βρίσκεται δημοσιευμένο στην πλατφόρμα διαμοιρασμού βίντεο “Vimeo”, ήδη από την 5η Μαΐου του 2019.

O Kovalenko ανακοινοποίησε το μοντάζ από κοινού με το αυθεντικό βίντεο στους λογαριασμούς που διατηρεί στην πλατφόρμα του Instagram εξηγώντας:

Μια σύγκριση του πώς ήταν πριν τη χρήση ειδικών εφέ και πώς ήταν μετά, φυσικά με επική μουσική.

Επιτέλους τελείωσα το νέο μου, σύντομο, πρότζεκτ. Ολόκληρο το αποτέλεσμα είναι δημιουργημένο ψηφιακά εκτός από το κορίτσι και το παιδικό καροτσάκι φυσικά (…) Είχα πολλές γενικές ιδέες από την αρχή (ο κόσμος των ρομπότ, καρχαρίες, ένα βουνό απ’ όπου πέφτουν βράχια, υποβρύχιος κόσμος κλπ) αλλά κατέληξα στη θεματική της Αποκάλυψης, η οποία από τη μία είναι απλή, αλλά από την άλλη υπάρχουν πολλά περιθώρια για λεπτομέρειες. Ελπίζω να σας αρέσει. Χρησιμοποίησα τα λογισμικά: Houdini, Redhsift και Nuke.

Συνεπώς, η σύνδεση του βίντεο με κάποια πραγματική σύρραξη και πόσω δε μάλλον με τη Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία είναι ανυπόστατη.

Πού τραβήχτηκε το βίντεο;

Όπως φαίνεται από τον ακόλουθο γεωεντοπισμό, το εξεταζόμενο βίντεο έχει ληφθεί στην πόλη Msida πίσω από το κτήριο του Τμήματος Περιβάλλοντος, του Πανεπιστημίου της Μάλτας.

Συμπέρασμα

Με βάση όλα τα παραπάνω, καθίσταται σαφές πως το υπό εξέταση μοντάζ έχει δημιουργηθεί από επαγγελματία στα ειδικά εφέ μέσω της χρήσης ειδικού λογισμικού. Το βίντεο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στις 5 Μαΐου του 2019 και ουδέποτε πλαισιώθηκε από τον δημιουργό του ως σχετικό με πραγματική σύρραξη. Η πλαισίωσή του ως τεκμήριο ότι όλα τα πλάνα που αναμεταδίδονται στα ΜΜΕ από τα μέτωπα των μαχών στην Ουκρανία και τις κατεστραμμένες πόλεις είναι αναξιόπιστα ή ψευδή, είναι ατεκμηρίωτη.